Buổi gặp gỡ chân tình của Bí thư Thành ủy TPHCM
Tối 08/11, TPHCM tổ chức buổi gặp mặt các trường đại học nhân kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam, Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang gửi lời tri ân đến các thầy cô đã tận tâm cống hiến cho sự nghiệp "trồng người", khẳng định vai trò của người thầy trong "truyền lửa", khơi dậy ước mơ và bồi đắp giá trị nhân văn.
Bí thư Trần Lưu Quang khẳng định, TPHCM tự hào là trung tâm tri thức, nơi giáo dục đại học là động lực cho đổi mới sáng tạo và phát triển. Thành phố sẽ đồng hành cùng nhà trường để xây dựng không gian tri thức mở, thúc đẩy chuyển giao và nuôi dưỡng tài năng trẻ.
Buổi gặp mặt đơn giản nhưng cởi mở và chân tình, với tinh thần lắng nghe và cùng nhau đưa giáo dục TPHCM phát triển trong giai đoạn mới của TPHCM. Các đại biểu đã nêu nhiều ý kiến xoay quanh vai trò của GD-ĐT đối với sự phát triển của TPHCM, đề xuất cơ chế hợp tác giữa nhà trường và TP, nhu cầu quy hoạch quỹ đất cho đại học, chiến lược chuyển đổi xanh, phát triển nhân lực chất lượng cao, xây dựng hệ sinh thái và giao thông xanh.
Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang tại buổi gặp gỡ các thầy cô giáo và lãnh đạo các đại học, học viện... trên địa bàn TP nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam. Ảnh: TTXVN
Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang lắng nghe từng ý kiến và giải đáp nhiều thắc mắc, đề xuất của các trường đại học, học viện. Ông cho biết, TP trân trọng những đóng góp của đội ngũ trí thức và sẽ cố gắng tháo gỡ các vướng mắc, tạo điều kiện để các trường tiếp tục phát triển và đồng hành cùng TPHCM.
"Điều trước tiên và quan trọng là mọi người xây dựng giúp tôi một cơ chế làm sao để lãnh đạo TP tiếp nhận đầy đủ thông tin. Từ đó, chúng tôi sẽ chọn ra những giải pháp tốt nhất cho sự phát triển của TPHCM" - Bí thư Thành ủy phát biểu chân thành và nhấn mạnh: "Tôi mong mọi người dũng cảm hơn trong việc góp ý và hiến kế. Hiện nay thể chế đã khác nhiều so với trước, và điều kiện để TPHCM thay đổi theo hướng tốt hơn là rất lớn. Tất cả ý kiến đóng góp sẽ được chúng tôi tổng hợp, chọn lọc trên tinh thần vì lợi ích chung".
Buổi gặp gỡ đó để lại dấu ấn đặc biệt với các nhà giáo, cũng là cung cách mới mẻ mà lãnh đạo TPHCM mới ứng xử với ngành giáo dục và đội ngũ trí thức TP.
Nhiều niềm vui mới
Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 năm nay thật đặc biệt khi ngành Giáo dục đón nhiều tin vui. Tin vui đầu tiên là từ năm 2026, khi Luật Nhà giáo chính thức có hiệu lực từ 01/01/2026, lương giáo viên (GV) sẽ được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp với hệ số lương đặc thù. Ngoài lương, phụ cấp thâm niên, GV có thể được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề 45 - 85%, tăng 15% so với hiện nay, theo đề xuất của Bộ GD-ĐT.
Chiều 15/11 gặp mặt 60 nhà giáo tiêu biểu, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các cơ quan chức năng bổ sung chính sách, chế độ đãi ngộ phù hợp với nhà giáo để bảo đảm thầy cô, nhất là bậc mầm non, được hưởng mức lương xứng với công sức.
Với nhiều ưu ái như vậy, hy vọng giấc mơ "sống được bằng lương" của thầy cô giáo sớm thành hiện thực.
Niềm vui khác quan trọng hơn nhiều là khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển GD-ĐT. Đây là nghị quyết rất quan trọng để giáo dục nước ta bước vào đợt cải tổ lớn và mới mẻ, góp phần đưa giáo dục phát triển theo khuynh hướng của các nền giáo dục tiên tiến. Điểm đột phá ấn tượng nhất trong nghị quyết này là đột phá về tư duy, nhận thức và quyết tâm, quyết liệt thay đổi mạnh mẽ về thể chế trong GD-ĐT, khẳng định GD-ĐT không chỉ là quốc sách quan trọng hàng đầu, mà còn là nhân tố quyết định tương lai, vận mệnh của dân tộc.
Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2020 mở rộng tiếp cận công bằng, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông đạt trình độ tiên tiến trong khu vực châu Á. Xây dựng mạng lưới trường lớp cơ bản đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh (HS) thuộc mọi đối tượng, vùng miền; có ít nhất 80% trường phổ thông đạt chuẩn quốc gia. Hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 - 5 tuổi và giáo dục bắt buộc hết trung học cơ sở; ít nhất 85% người trong độ tuổi hoàn thành cấp trung học phổ thông và tương đương. Đạt kết quả bước đầu về nâng cao năng lực công nghệ, trí tuệ nhân tạo và năng lực tiếng Anh ở bậc phổ thông. Đồng thời, thúc đẩy chuyển đổi số, đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ 2 và ứng dụng AI có trách nhiệm trong giảng dạy, đào tạo nhân lực chất lượng cao cho khát vọng phát triển đất nước đến 2045.
Phối cảnh dự án xây dựng Trường nội trú liên cấp xã Y Tý, tỉnh Lào Cai
Về đầu tư, đổi mới căn bản cơ chế, chính sách tài chính và đầu tư cho GD-ĐT. Chi ngân sách Nhà nước cho GD-ĐT đạt tối thiểu 20% tổng chi ngân sách Nhà nước. Hiện Nhà nước đang chi ngân sách khởi công xây dựng 72 trường phổ thông nội trú liên cấp đạt chuẩn tại các xã biên giới đất liền. Đây là một phần của chủ trương xây dựng 248 trường nội trú ở vùng biên giới, là một minh chứng. Nhiều chính sách mới rất cụ thể được áp dụng, như TPHCM miễn phí BHYT cho HS từ 01/01/2026, Hà Nội miễn phí bữa ăn bán trú cho HS tiểu học trên địa bàn từ năm học này...
Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ
Trong giai đoạn bản lề bước vào kỷ nguyên phát triển mới, giáo dục nước ta vẫn còn những thách thức phải vượt qua. Thách thức thiếu GV đang dần được khắc phục khi trao quyền cho ngành giáo dục tuyển dụng, nhưng GV khi các môn Tiếng Anh, tin học, mỹ thuật, âm nhạc, thể thao vẫn còn thiếu, đặc biệt là các địa phương vùng sâu, vùng xa.
Một bộ sách giáo khoa (SGK) dùng chung cho cả nước cũng đang là vấn đề thách thức ngành giáo dục, khi Nghị quyết 71 yêu cầu: "Rà soát, đánh giá việc triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông; bảo đảm cung cấp một bộ SGK thống nhất toàn quốc, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí SGK cho tất cả HS". Trong khi đó, Chính phủ yêu cầu Bộ GD-ĐT phải bảo đảm cung cấp một bộ SGK thống nhất toàn quốc sử dụng từ năm học 2026 - 2027.
Tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, Bộ GD-ĐT đang xây dựng đề án 1 bộ SGK, trong đó dự kiến tháng 11 này sẽ có phương án cụ thể. Về quy trình, Bộ trưởng cho biết sẽ xin ý kiến Tổng Bí thư về đề án, sau đó trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Một vấn đề băn khoăn: Liệu việc triển khai chỉ đạo này có làm cho giáo dục nước ta tiệm cận với thế giới?
Trong bài phát biểu nhân dịp khai giảng năm học mới 2025 hôm 05/9, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: "Toàn Đảng phải đổi mới mạnh mẽ tư duy lãnh đạo đối với giáo dục, không áp đặt những chuẩn mực cũ cho một nền giáo dục hiện đại, mà cần chỉ đạo sát sao, thực chất, tổ chức thực hiện quyết liệt, hiệu quả, nhất quán coi giáo dục là quốc sách hàng đầu".
Yêu cầu của Tổng Bí thư rất đáng lưu ý, sử dụng chung 1 bộ SGK nhưng sử dụng như thế nào để tiếp cận với khuynh hướng giáo dục hiện đại? SGK là tài liệu dạy học, không có tính chất pháp lệnh, vai trò của SGK cần được nhận thức đúng hơn. Tuy nhiên việc dùng một bộ SGK thống nhất có thể khiến nhận thức về SGK có nguy cơ quay về lối cũ, nhưng nếu Bộ GD-ĐT có sự chỉ đạo sát sao, nhất là trong công tác kiểm tra đánh giá (chẳng hạn, có thể dùng ngữ liệu ngoài SGK trong khi ra đề kiểm tra, đề thi), thì quan niệm mới về SGK sẽ không bị chệch hướng.
Với cách hiểu và vận dụng như vậy, một bộ SGK thống nhất sẽ không có vị trí độc tôn như trước đây. Các nguồn học liệu khác, bao gồm cả các SGK không được chọn, vẫn cần được tiếp tục đóng góp vào hoạt động dạy học, nhất là đối với những thầy cô có năng lực, tâm huyết, ở những nhà trường có điều kiện.
Vấn đề lớn, rất quan trọng là Bộ GD-ĐT cần đẩy mạnh số hóa SGK và xây dựng kho học liệu mở dùng chung, cung cấp miễn phí cho GV và HS toàn quốc.
Một vấn đề thách thức khác là Tiếng Anh, làm sao để tiếng Anh là ngôn ngữ thứ 2 trong nhà trường như trong Nghị quyết 71. Thực tế sau nhiều năm thực hiện Đề án ngoại ngữ 2020, năng lực tiếng Anh của HS Việt Nam có cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, số liệu thống kê cho thấy năm 2023, 2024 vẫn có gần nửa triệu bài thi, chiếm 44% (2023) và 42% (2024) số lượng thí sinh dự thi môn tiếng Anh có điểm dưới trung bình. Năm 2025, môn tiếng Anh được tự chọn, nhưng vẫn có đến 38% số thí sinh chọn thi môn tiếng Anh có điểm dưới trung bình. Số liệu đó cho thấy việc dạy học tiếng Anh trong các trường phổ thông của nước ta nhìn chung còn rất thấp. Do đó, một kế hoạch đào tạo giáo viên giỏi môn tiếng Anh, phổ cập tiếng Anh trong trường học là một thách thức lớn khác.
Với giáo dục đại học (ĐH), Nghị quyết 71 yêu cầu hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục ĐH, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài, dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, với nhiều giải pháp táo bạo. Mở rộng các chương trình, đề án đào tạo, phát triển đội ngũ giảng viên, tăng chế độ hỗ trợ cho giảng viên đi học nâng cao trình độ trong và ngoài nước. Xây dựng chương trình thu hút giảng viên xuất sắc từ nước ngoài với các ưu đãi vượt trội, tuyển dụng ít nhất 2.000 giảng viên giỏi từ nước ngoài.
Yêu cầu quan trọng khác là cần đổi mới mạnh mẽ chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế; tích hợp nội dung về phân tích dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, tinh thần doanh nhân và khởi nghiệp. Hỗ trợ mở rộng triển khai các chương trình đào tạo tài năng, đào tạo sau đại học gắn kết với nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo trong các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật và công nghệ, nhất là công nghệ chiến lược, công nghệ ưu tiên của công nghiệp 4.0, các ngành phục vụ các dự án trọng điểm quốc gia. Gắn kết các hoạt động đào tạo với nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia.