(CATP) Từ thập niên 90, trước nguy cơ bị tụt hậu vì quá phụ thuộc vào nông nghiệp và công nghiệp truyền thống, lãnh đạo TP.Hồ Chí Minh đã quyết tâm tìm kiếm chiến lược đột phá bằng ý tưởng thu hút các dự án đầu tư có trình độ tiên tiến. Qua nghiên cứu, khảo sát, lựa chọn địa điểm, quy hoạch, xây dựng cơ chế, chính sách, lĩnh vực ưu đãi đầu tư, học tập mô hình ở các nước phát triển như Pháp, Đức, Mỹ, Nhật… đến ngày 26/12/2002, Thủ tướng Chính phủ ra quyết định thành lập Ban Quản lý khu Công nghệ cao TPHCM (SHTP), với mục tiêu ưu tiên hàng đầu là thu hút các dự án, phát triển công nghệ cao.
Sau khi thành lập, để mời gọi được nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao, Bí thư Thành ủy khi đó là đồng chí Nguyễn Minh Triết đã trực tiếp qua Nhật “gõ cửa”. Qua trao đổi, Chủ tịch tập đoàn Nidec đã nêu ra rất nhiều khó khăn. Tuy nhiên, khi nghe xong, Bí thư Thành ủy Nguyễn Minh Triết ghi nhận và cam kết tháo gỡ tất cả những khó khăn đó. Trước sự nhiệt tình và quyết tâm của thành phố, đáp ứng các yều rất khắt khe từ phía đối tác, cuối cùng, Nidec quyết định đầu tư vào SHTP và hoạt động hiệu quả từ đó đến nay.
Tiếp theo Nidec, định hướng của SHTP là mời gọi các tập đoàn công nghệ Âu, Mỹ, ưu tiên lĩnh vực kỹ nghệ có trình độ rất cao là vi mạch bán dẫn, mục tiêu lựa chọn lớn nhất khi đó là Intel. Năm 2005, đoàn Việt Nam do Phó Thủ tướng Vũ Khoan dẫn đầu đã tới tổng hành dinh Intel tại Mỹ để xúc tiến đầu tư. Tại thời điểm này, Intel đang phân vân lựa chọn: Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines và Việt Nam. Sau khi chỉ còn 2 lựa chọn là Việt Nam và Ấn Độ, đoàn xúc tiến đầu tư khi đó phải chạy đua rất căng thẳng với Ấn Độ, vì nước này có lợi thế nhân lực có tiếng Anh tốt. Cuối cùng, trước sự quyết tâm của thành phố, Intel đã lựa chọn đầu tư vào SHTP. Sự kiện như một quả ngọt, minh chứng cho những nỗ lực, quyết tâm thực hiện mục tiêu phát triển công nghệ cao của ban lãnh đạo TPHCM, SHTP qua các thời kỳ.
Sau hơn 22 năm đi vào hoạt động, SHTP đã thu hút đầu tư 160 dự án với tổng vốn đầu tư tương đương 12,167 tỷ USD, với nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới như: Intel, Jabil, Rockwell Automation (Hoa Kỳ), Nidec, Nipro, NTT Data (Nhật Bản), Samsung (Hàn Quốc), Sonion (Đan Mạch), Datalogic (Ý), Sanofi (Pháp), TTI (Đức)... Đặc biệt, với mục tiêu phát triển năng lực công nghệ nội sinh, SHTP cũng đã thu hút đầu tư và hỗ trợ phát triển thành công các doanh nghiệp công nghệ cao trong nước như: FPT, Vietjet, CMC, Nanogen, Gremsy… Tính đến nay, ngoài thực hiện nhiệm vụ trọng tâm là đầu tàu thu hút, phát triển công nghệ, doanh nghiệp SHTP đã mang lại hàng ngàn cơ hội việc làm chất lượng cao, thu hút, đào tạo và phát triển hàng trăm chuyên gia, nhà khoa học, đóng góp vào doanh thu xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao lũy kế 170,4 tỷ USD.
Trong thế giới ngày nay, với sự đầu tư vô cùng mạnh mẽ, công nghệ đã phát triển, tác động đến hầu hết mọi mặt của cuộc sống và trở thành công cụ cạnh tranh quốc gia, đặc biệt là với các nước siêu cường. Nhằm nắm bắt cơ hội dòng chảy chuyển dịch sản xuất công nghệ cao đang có nhiều thuận lợi cho Việt Nam và khai thác, phát huy tối đa những lợi thế về tính tiên phong, hạt nhân của đô thị sáng tạo phía Đông kết nối trung tâm tài chính Thủ Thiêm, Làng đại học, cảng biển Cát Lái, các tỉnh có công nghiệp phụ trợ phát triển như Đồng Nai, Bình Dương… trong giai đoạn 2025 - 2030, SHTP xác định ưu tiên tập trung phát triển các lĩnh vực công nghệ chủ lực: Vi điện tử, bán dẫn, Trung tâm dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo (Data Center & AI Factory), Robot và Thiết bị tự hành (Autonomous), Công nghệ sinh học phục vụ chăm sóc sức khỏe con người.
Vi mạch bán dẫn là cơ hội rất lớn cho Việt Nam nói chung và SHTP nói riêng, với lợi thế là chúng ta đã có Intel và trung tâm R&D về vi mạch từ nhiều năm trước. Tuy nhiên, vì quỹ đất hạn chế nên SHTP đang tập trung rà soát, sắp xếp lại quy hoạch, đồng thời nghiên cứu, chọn lọc rất kỹ loại hình sản xuất, nhà đầu tư phù hợp. Với hơn 70 loại hình sản xuất công nghệ cao trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn, SHTP sẽ từng bước ưu tiên kêu gọi đầu tư trước tiên là các dự án về thiết kế, đóng gói và kiểm thử… sau đó là nhóm siêu dự án trọng điểm liên quan tới sản xuất chip (fabs/fabless).
Dữ liệu lớn và công nghệ xử lý dữ liệu lớn, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ trí tuệ nhân tạo đã định hình lại xu hướng công nghệ trên toàn cầu. Để kịp thời đáp ứng nhu cầu lưu trữ, xử lý dữ liệu và huấn luyện AI, SHTP hiện đã và đang thu hút các trung tâm dữ liệu kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI Factory) có quy mô lớn. Đây sẽ là những dự án trọng điểm, làm tiền đề thúc đẩy sự đột phá phát triển của SHTP.
Mặt khác, nhằm đảm bảo sự xuyên suốt và nhất quán của sứ mệnh là đầu tàu phát triển công nghệ cao, SHTP quyết tâm thu hút các dự án Trung tâm R&D, đẩy mạnh hoạt động chuyển giao công nghệ, xây dựng hệ sinh thái đổi mới, sáng tạo, hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp, hướng tới ươm tạo thành công các công ty công nghệ cao trong nước có năng lực cạnh tranh trên toàn cầu.
Với tính chất rất đặc thù, làm thế nào để đạt được cùng lúc các mục tiêu kép luôn là thách thức lớn nhất. Trong suốt hơn 22 năm qua, SHTP phải vừa đảm bảo tìm kiếm, mời gọi được các nhà đầu tư nước ngoài có công nghệ tiên phong, vừa phải đảm bảo phát triển được các doanh nghiệp công nghệ nội sinh từ trong nước, với các yêu cầu khắt khe về môi trường, tiêu chuẩn xanh, trung hòa carbon… Khoa học công nghệ thì gắn liền với độ trễ lớn trong nghiên cứu, thay đổi nhanh trong thực tiễn, trong khi tài nguyên đất của SHTP rất hạn chế, nên bất kỳ sơ sẩy nào trong lựa chọn cũng làm đánh mất rất nhiều cơ hội phát triển.
Trên tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ chính trị và Nghị quyết số 98/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM, đồng thời kế thừa, phát huy truyền thống tiên phong, đầu tàu thu hút, phát triển công nghệ của Khu Công nghệ cao TPHCM, chúng tôi tin rằng đây là thời cơ chín muồi để tạo đột phá phát triển, đưa SHTP lên một giai đoạn mới, góp phần vào sự thành công chung của thành phố và hòa mình cùng kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam.