Thay đổi mô hình tăng trưởng để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới

Ý nghĩa chiến lược của "Bộ tứ Nghị quyết"

Trong không khí cả nước hướng tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, những đóng góp tâm huyết của mọi đảng viên, Nhân dân vào các dự thảo văn kiện của Đại hội không chỉ là sinh hoạt chính trị mà là trách nhiệm của mọi tầng lớp Nhân dân, để góp phần cho thành công của Đại hội, để đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên phát triển mới, với những quyết sách đột phá, đưa Việt Nam đạt được các mục tiêu vào năm 2030 và tầm nhìn đến 2045.

Bắt đầu từ sau Đại hội lần thứ XIV của Đảng, Việt Nam sẽ chính thức bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Đây là một giai đoạn phát triển mới, đòi hỏi sự chuyển biến căn bản trong nhận thức và hành động, nhằm xây dựng một Việt Nam phát triển, phồn vinh và hạnh phúc, với những quyết sách rất mạnh mẽ của Đảng.

Bước vào kỷ nguyên mới là một tất yếu lịch sử, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại và đặt nền móng cho sự phát triển bền vững của dân tộc. Trong đó năm 2025 là năm bản lề mở ra kỷ nguyên mới, trong khi mục tiêu trở thành quốc gia phát triển chỉ còn hai thập niên phía trước. Nếu không bắt kịp nhịp độ cải cách, không tạo đột phá ngay từ bây giờ, chúng ta sẽ lỡ mất cơ hội vàng và tụt lại trong cuộc đua toàn cầu.

Tổng Bí thư Tô Lâm tham quan gian hàng trưng bày sản phẩm của các doanh nghiệp tư nhân. Ảnh: TTXVN

Để đất nước bước vào kỷ nguyên mới, yêu cầu về mặt cấu trúc kinh tế là cần phải thay đổi mô hình tăng trưởng kinh tế phù hợp với xu thế thời đại.

Đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế là việc xác lập khuôn khổ chung, mô thức chung để định hướng vận hành nền kinh tế trên cơ sở tối ưu hóa các nguồn lực của quốc gia với một cơ cấu kinh tế hợp lý, hiệu quả, hiện đại, nhằm đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế theo hướng phát triển bền vững.

Một thời gian dài chúng ta đã phát triển mô hình tăng trưởng theo chiều rộng, dựa vào khai thác tài nguyên thiên nhiên, thâm dụng lao động, phụ thuộc lớn vào vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), trong khi năng suất lao động thấp, hiệu quả đầu tư không cao, dẫn đến chất lượng tăng trưởng thấp.

Yêu cầu mới là cần mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu, dựa vào khoa học và công nghệ hiện đại, nâng cao hiệu quả, chất lượng của tăng trưởng, như nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tăng năng suất lao động, nâng cao sự đóng góp của nhân tố năng suất tổng hợp (TFP), hướng hoạt động của nền kinh tế vào các ngành, lĩnh vực có giá trị gia tăng cao.

Bộ Chính trị đã có "Bộ tứ nghị quyết", là những trụ cột thể chế nền tảng, tạo động lực mạnh mẽ đưa đất nước tiến lên trong kỷ nguyên mới. Đó là Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo (KHCN-ĐMST) và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW về "Hội nhập quốc tế trong tình hình mới"; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, đến thời điểm hiện nay có thể gọi bốn nghị quyết trên là "Bộ tứ trụ cột" để giúp nước ta cất cánh, hiện thực hóa tầm nhìn Việt Nam phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Trong tiến trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế, Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển KHCN-ĐMST và chuyển đổi số quốc gia đóng vai trò rất quan trọng; có ý nghĩa chiến lược, định hình con đường phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Mục tiêu của Nghị quyết 57 đặt ra rất lớn, yêu cầu đến năm 2030 trình độ KHCN-ĐMST đạt mức tiên tiến ở nhiều lĩnh vực quan trọng, thuộc nhóm dẫn đầu trong các nước có thu nhập trung bình cao; trình độ, năng lực công nghệ, đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp đạt mức trên trung bình của thế giới; một số lĩnh vực KHCN đạt trình độ quốc tế. Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á, nhóm 50 nước đứng đầu thế giới về năng lực cạnh tranh số và chỉ số phát triển Chính phủ điện tử; nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo, trung tâm phát triển một số ngành, lĩnh vực công nghiệp công nghệ số mà Việt Nam có lợi thế. Đặc biệt yêu cầu tối thiểu phải có 5 doanh nghiệp (DN) công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến.

Một yêu cầu khác rất quan trọng là tỉ lệ xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao trên tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu đạt tối thiểu 50%. Quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 30% GDP. Tỉ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến của người dân và DN đạt trên 80%; giao dịch không dùng tiền mặt đạt 80%. Tỉ lệ DN có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt trên 40%.

Với tầm nhìn đến năm 2045, nghị quyết yêu cầu KHCN-ĐMST và chuyển đổi số phát triển vững chắc, góp phần đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, có thu nhập cao. Việt Nam có quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 50% GDP; là một trong các trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực và thế giới; thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về ĐMST, chuyển đổi số. Tỉ lệ DN công nghệ số tương đương các nước phát triển; tối thiểu có 10 DN công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến. Thu hút thêm ít nhất 5 tổ chức, doanh nghiệp công nghệ hàng đầu thế giới đặt trụ sở, đầu tư nghiên cứu, sản xuất tại Việt Nam.

Yêu cầu khác cũng rất quan trọng là hạ tầng công nghệ số ở mức độ tiên tiến, hiện đại, dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng ngang tầm các nước tiên tiến; từng bước làm chủ một số công nghệ chiến lược, công nghệ số như: Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn, điện toán đám mây, chuỗi khối, bán dẫn, công nghệ lượng tử, nano, thông tin di động 5G, 6G, thông tin vệ tinh và một số công nghệ mới nổi. Phủ sóng 5G toàn quốc...

Năm 2025, TPHCM có 12 dự án công nghệ cao được triển khai với tổng vốn hơn 1 tỷ USD tại Khu công nghệ cao TPHCM (SHTP). Ảnh: VNA

Nghị quyết cũng xác định hoàn thành xây dựng đô thị thông minh đối với các thành phố trực thuộc Trung ương và một số tỉnh, thành phố có đủ điều kiện. Thu hút thêm ít nhất 3 tổ chức, DN công nghệ hàng đầu thế giới đặt trụ sở, đầu tư nghiên cứu, sản xuất tại Việt Nam.

Cơ cấu kinh tế Việt Nam sẽ thay đổi mạnh mẽ

Nếu làm được những yêu cầu này, cơ cấu kinh tế Việt Nam trong giai đoạn tới sẽ thay đổi căn bản, thậm chí tiếp cận với các nước tiên tiến.

Không thể nói là không làm được khi Đảng và Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách đầu tư, thu hút đầu tư KHCN với những quyết sách rất mạnh mẽ và bước đầu đã có nhiều chuyển biến có tính đột phá.

Lấy ví dụ ở TPHCM, địa phương đang nổi lên như một trung tâm đầu tư và nghiên cứu AI của Việt Nam, khi hàng loạt dự án quy mô lớn của DN trong và ngoài nước được triển khai, đồng thời chính quyền thành phố đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ, kết nối và đào tạo nguồn nhân lực.

Từ đầu năm 2024 đến nay, TPHCM đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh trong thu hút đầu tư vào lĩnh vực AI và công nghệ cao. Theo báo cáo của TPHCM, tổng vốn tư nhân rót vào startup AI tại Việt Nam trong năm 2024 đạt khoảng 80 triệu USD, tăng gấp 8 lần so với năm 2023. Thành phố đang chuyển mình thành trung tâm AI khu vực với sự kết hợp hài hòa giữa đầu tư nhà nước (tập trung nhân lực và ứng dụng công) và doanh nghiệp (R&D, hạ tầng dữ liệu).

Cũng tại TPHCM, tổng vốn tư nhân rót vào startup AI tại Việt Nam trong năm 2024 đạt khoảng 80 triệu USD, tăng gấp 8 lần so với năm 2023. Nhiều startup tại TPHCM đã gọi vốn thành công. Các quỹ trong nước và quốc tế hoạt động mạnh tại TPHCM như ITIFUND, BSSC hay các chương trình hỗ trợ từ SIHUB cũng góp phần gia tăng sức hút.

Và tất nhiên với Nghị quyết 57, không chỉ TPHCM mà nhiều trung tâm công nghiệp khác trên cả nước như Hà Nội, Đà Nẵng, Quảng Ninh... cũng đang chuyển biến rất nhanh.

Chúng ta chưa dám mơ DN nghìn tỷ đôla như Nvidia nhưng những DN tỷ đô trong tương lai gần là hoàn toàn có thể.

Tất cả cho thấy Nghị quyết 57 sẽ góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế thông qua việc thúc đẩy KHCN-ĐMST và chuyển đổi số. Nghị quyết sẽ tạo ra các đột phá bằng cách hoàn thiện thể chế, xóa bỏ rào cản, đầu tư cho nguồn nhân lực, khuyến khích DN, và nâng cao tỷ trọng kinh tế số trong GDP, chuyển dịch sang tăng trưởng dựa vào chất lượng và hiệu quả thay vì chiều rộng.