Sáng nay (4/11), tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế và Tài chính về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).
Hoàn thiện quy định về cách tính thuế, thu nhập chịu thuế
Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) gồm 04 Chương, 29 Điều, hoàn thiện quy định về cách tính thuế, thu nhập chịu thuế đối với từng loại thu nhập, kết cấu lại và điều chỉnh tên một số điều để tương ứng với nội dung sửa đổi. Đồng thời, sửa đổi, hoàn thiện quy định miễn thuế đối với thu nhập do quỹ hưu trí tự nguyện, quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung chi trả; thu nhập của cá nhân làm việc tại một số tổ chức quốc tế đặc thù; thu nhập của cá nhân là chủ doanh nghiệp tư nhân, chủ công ty TNHH một thành viên; tiền lương, tiền công trả cho những ngày không nghỉ phép.
Bên cạnh đó, dự thảo Luật sửa đổi quy định về thuế TNCN đối với cá nhân kinh doanh, trong đó bổ sung các khoản thu nhập từ hoạt động đại lý, môi giới, hợp tác kinh doanh với tổ chức; thu nhập từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh dựa trên nền tảng số vào thu nhập chịu thuế từ kinh doanh để mở rộng cơ sở thuế, đảm bảo công bằng giữa các đối tượng nộp thuế cũng như giữa các khoản thu nhập phát sinh, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế và góp phần nâng cao tính minh bạch của chính sách, tạo thuận lợi cho công tác quản lý thuế.
Quang cảnh phiên họp
Đáng chú ý, dự thảo Luật sửa đổi quy định mức doanh thu không phải nộp thuế TNCN là 200 triệu đồng/năm để đảm bảo đồng bộ với quy định tại Luật Thuế giá trị gia tăng vừa được Quốc hội ban hành. Đồng thời, giao Chính phủ điều chỉnh mức để phù hợp với việc quản lý thuế đối với cá nhân kinh doanh.
Về phương pháp tính thuế đối với thu nhập từ kinh doanh của cá nhân cư trú: với cá nhân kinh doanh có doanh thu năm trên 3 tỷ đồng đến 50 tỷ đồng được xác định bằng thu nhập tính thuế nhân với thuế suất 17%; đối với cá nhân kinh doanh có doanh thu năm trên 50 tỷ đồng thì áp dụng thuế suất 20%. Thu nhập tính thuế được xác định bằng doanh thu của hàng hóa, dịch vụ bán ra trừ (-) chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh trong kỳ tính thuế.
Đồng thời, điều chỉnh nâng mức thuế suất đối với một số khoản thu nhập từ hoạt động cung cấp sản phẩm và dịch vụ nội dung thông tin số về giải trí, trò chơi điện tử, phim số, ảnh số, nhạc số, quảng cáo số từ 2% lên 5%.
Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng sửa đổi quy định về giảm trừ gia cảnh, giảm trừ đối với các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo. Theo đó, điều chỉnh mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng, điều chỉnh mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng và mức GTGC mới sẽ được thực hiện ngay từ tháng 01/2026.
Điều chỉnh Biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công theo hướng giảm số bậc thuế từ 7 bậc thành 5 bậc và nới rộng khoảng cách giữa các bậc.
Ngoài ra, dự thảo Luật cũng điều chỉnh ngưỡng thu nhập để xác định thu nhập tính thuế đối với một số khoản thu nhập như thu nhập từ trúng thưởng, từ bản quyền, từ nhượng quyền thương mại, từ nhận thừa kế, quà tặng từ 10 triệu đồng lên 20 triệu đồng.
Bổ sung quy định liên quan đến giao dịch vàng miếng
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, dự thảo Luật đã bổ sung thêm một số khoản thu nhập vào thu nhập khác chịu thuế TNCN như: Thu nhập từ chuyển nhượng tên miền internet quốc gia Việt Nam “.vn”; thu nhập từ chuyển nhượng kết quả giảm phát thải khí nhà kính, chuyển nhượng tín chỉ các – bon; thu nhập từ chuyển nhượng biển số xe ô tô trúng đấu giá theo quy định của pháp luật; thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số, chuyển nhượng vàng miếng; thu nhập khác do Chính phủ quy định.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng
Đối với các giao dịch vàng miếng, theo quy định của pháp luật về kinh doanh vàng và pháp luật về đầu tư thì hoạt động kinh doanh vàng miếng là hoạt động kinh doanh có điều kiện, chỉ có doanh nghiệp, tổ chức tín dụng được Ngân hàng Nhà nước cấp giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng mới được phép kinh doanh vàng miếng; hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng không có giấy phép là hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng. Vì vậy, cá nhân không được phép kinh doanh vàng miếng, việc mua bán vàng miếng của cá nhân mà có thu nhập được xác định là thu nhập khác (không phải thu nhập từ kinh doanh).
“Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng, trên cơ sở nghiên cứu, tham khảo và tiếp thu ý kiến của các cơ quan liên quan, dự thảo Luật đề xuất thu thuế 0,1% đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng để nâng cao tính minh bạch của thị trường, hạn chế đầu cơ và giao Chính phủ quy định cụ thể ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế, thời điểm áp dụng và điều chỉnh thuế suất cho phù hợp với lộ trình quản lý thị trường vàng” – Bộ trưởng Bộ Tài chính thông tin.
Dự thảo Luật cũng bổ sung một số quy định về miễn thuế, giảm thuế TNCN để thực hiện thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước tại các Nghị quyết, Luật đã được ban hành gần đây; Bổ sung các khoản giảm trừ đặc thù khác.
Cần xây dựng các quy định đảm bảo công bằng giữa các nhóm thu nhập
Trình bày Báo cáo Thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế và Tài chính (KTTC), Chủ nhiệm Uỷ ban KTTC Phan Văn Mãi đề nghị, thu nhập thuộc diện chịu thuế là nội dung quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người nộp thuế nên cần được quy định cụ thể trong Luật để bảo đảm tính rõ ràng, minh bạch, ổn định của chính sách, tạo sự đồng thuận trong xã hội.
Về việc bổ sung quy định thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng vào diện thu nhập chịu thuế, Chủ nhiệm Uỷ ban KTTC cho biết, nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc thoả đáng để tránh bất cập cho người dân có hoạt động chuyển nhượng vàng không vì mục đích đầu cơ, kinh doanh; việc đánh thuế vào khoản tiết kiệm từ vàng của người dân có thể không mang ý nghĩa nhân văn, xã hội và quản lý kinh tế; đồng thời đề nghị Chính phủ cung cấp thông tin về thời điểm dự kiến áp dụng các quy định này.
Chủ nhiệm Uỷ ban KTTC Phan Văn Mãi
Về thuế TNCN đối với thu nhập từ kinh doanh, Dự thảo Luật bổ sung quy định về mức doanh thu của cá nhân kinh doanh không phải chịu thuế TNCN (từ 200 triệu đồng/năm trở xuống, tương tự như quy định của Luật thuế giá trị gia tăng). Chủ nhiệm Uỷ ban KTTC đánh giá, mức ngưỡng doanh thu không chịu thuế này là quá thấp so với thực tiễn kinh doanh và không bảo đảm sự công bằng khi so sánh với mức thu nhập của người làm công ăn lương được giảm trừ gia cảnh. Đề nghị Cơ quan soạn thảo tính toán, điều chỉnh nâng mức doanh thu của cá nhân kinh doanh không phải chịu thuế để bình đẳng và phù hợp hơn với mức giảm trừ gia cảnh (theo đó, có thể đồng thời điều chỉnh cả mức ngưỡng này của Luật thuế giá trị gia tăng). Ngoài ra, mức ngưỡng doanh thu này liên quan trực tiếp đến quyền lợi và nghĩa vụ của người nộp thuế, cần được quy định trong Luật để bảo đảm thẩm quyền của Quốc hội và sự rõ ràng, minh bạch cho người nộp thuế, do đó đề nghị bỏ quy định tại khoản 4 Điều 7 dự thảo Luật.
Về quy định cụ thể mức ngưỡng doanh thu (3 tỷ) làm cơ sở áp dụng phương pháp tính thuế theo tỷ lệ %, Chủ nhiệm Uỷ ban KTTC cho biết các mức thuế suất theo tỷ lệ % vẫn đang được giữ như hiện hành. Việc chuyển từ cơ chế khoán sang áp dụng kê khai doanh thu theo hoá đơn sẽ dẫn đến thay đổi về mức doanh thu của các hộ/cá nhân kinh doanh dân sinh (về cơ bản sẽ tăng cao hơn so với các mức khoán mà các hộ/cá nhân đang áp dụng hiện nay). Theo đó, sẽ tăng nghĩa vụ thuế TNCN đối với nhiều hộ, cá nhân kinh doanh, trong khi phần lớn các đối tượng nộp thuế khác, như cá nhân làm công ăn lương, người có thu nhập cao trong lĩnh vực khoa học công nghệ,… được giảm đáng kể về nghĩa vụ thuế TNCN.
Do đó, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi đề nghị Cơ quan soạn thảo bổ sung số liệu đánh giá tác động cụ thể đối với ngân sách, nhất là về sự thay đổi trong gánh nặng thuế đối với các cá nhân kinh doanh dân sinh. Trong trường hợp cần thiết (nếu sự thay đổi về doanh thu theo kê khai so với các mức khoán đang thực hiện là quá lớn), đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc phương án điều chỉnh lại các mức thuế suất để bảo đảm gánh nặng về thuế đối với đại đa số các cá nhân kinh doanh không bị ảnh hưởng quá lớn, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW và mục tiêu cải thiện đời sống cho người dân của Đảng và Nhà nước.
Về Biểu thuế lũy tiến từng phần (Điều 9), Chủ nhiệm Phan Văn Mãi cho biết, nhiều ý kiến băn khoăn về tính hợp lý trong phương án điều chỉnh các mức ngưỡng thu nhập và mức thuế suất tương ứng trong Biểu thuế vì một số khoản thu nhập tính thuế của dự thảo Luật tạo ra gánh nặng về thuế TNCN lớn hơn cho người nộp thuế trong khi đa phần các khoảng thu nhập tính thuế khác đều tạo ra nghĩa vụ thuế thấp hơn so với Luật hiện hành. Điều này chưa bảo đảm công bằng cho người nộp thuế giữa các nhóm thu nhập.
Về quy định mức giảm trừ gia cảnh (Điều 10), đề nghị bổ sung các mức giảm trừ gia cảnh cụ thể và bỏ quy định giao Chính phủ quy định về mức giảm trừ gia cảnh.
Về điều khoản thi hành, Dự thảo Luật quy định một số điều khoản liên quan đến thu nhập từ tiền lương tiền công và thu nhập từ kinh doanh có hiệu lực thi hành từ 01/01/2026; các điều khoản còn lại có hiệu lực từ 01/7/2026. Ủy ban KTTC đề nghị rà soát để tất cả các điều khoản liên quan đến việc tính toán nghĩa vụ thuế đối với người làm công ăn lương và cá nhân kinh doanh có cùng thời điểm thi hành, bảo đảm tính khả thi.
Ngoài ra, đối với các khoản thu nhập có kỳ tính thuế theo năm và được quyết toán vào quý I năm sau, cần làm rõ về việc áp dụng pháp luật đối với kỳ tính thuế TNCN năm 2025 của người làm công ăn lương và các hộ/cá nhân kinh doanh để bảo đảm rõ ràng, dễ thực hiện. Nhiều ý kiến đề nghị toàn bộ dự thảo Luật có hiệu lực thi hành từ 01/01/2026 để các quy định mới sớm đi vào thực tế.