Thủ đoạn lợi dụng từ thiện, cứu trợ cho bà con Miền Trung để lừa đảo

Nhà nước, mặt trận sát cánh cùng nhân dân

Trong bối cảnh khó khăn này, tinh thần "lá lành đùm lá rách" của cộng đồng đã được lan tỏa mạnh mẽ. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 380/NQ-CP (25/11/2025) hỗ trợ khắc phục hậu quả, phân bổ ngân sách cho các tỉnh bị ảnh hưởng, ưu tiên người dân yếu thế, hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ. Chiến dịch Quang Trung được phát động đang tiến hành xây mới hơn 1.500 căn nhà cho hộ nghèo. Bộ Công an đã huy động gần 200.000 lượt cán bộ, chiến sĩ cùng hơn 27.700 phương tiện khẩn trương tham gia cứu nạn, cứu hộ, đồng thời hỗ trợ trên 500 tấn lương thực, nhu yếu phẩm và hàng tỷ đồng. Bên cạnh đó, lực lượng còn ra quân trực 24/24 để bảo đảm an toàn, an ninh, kịp thời bắt giữ và xử lý các đối tượng tung tin đồn, tin giả.

Trên các trang mạng xã hội Facebook, Zalo các nhóm thiện nguyện như "Cứu trợ lũ lụt miền Bắc, Miền Trung - 2025" (hơn 10.000 thành viên) cập nhật liên tục điểm nóng ngập lụt, điều phối tránh trùng lặp, kết nối đoàn thiện nguyện với xã/thôn cô lập. Nhóm Zalo "Cứu hộ Nha Trang" kết nối các thành viên từ mọi miền Tổ quốc để cùng giúp đỡ nhau, hỗ trợ nhau làm công tác cứu hộ tại đường Lương Định Của - Nha Trang, phường Tây Nha Trang và điều phối hàng hóa đến rốn lũ Diên Điền, Diên Khánh với mục tiêu chia sẻ, lan tỏa tình yêu thương. Cộng đồng người Việt tại nước ngoài (như nhóm CỘNG ĐỒNG NGƯỜI VIỆT NAM TẠI TP PLZEN') cũng quyên góp từ 23 - 30/11/2025, gửi về vùng rốn lũ Hòa Thịnh (Phú Yên) và các khu ngập sâu. Đặc biệt, hàng nghìn tình nguyện viên đã tham gia giúp bà con vượt qua giai đoạn khó khăn ban đầu.

CBCS Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH Công an TPHCM vượt mọi hiểm trở để đến với người dân miền Trung, lan tỏa nghĩa tình của người chiến sĩ đất phương Nam

Lật tẩy thủ đoạn lừa đảo

Giữa lúc Nhà nước, các đoàn thể, Nhân dân đang chung tay giúp đồng bào hoạn nạn, thì một số phần tử xấu đã lợi dụng tình hình để trục lợi, đặc biệt trên không gian mạng như Facebook và Zalo. Bộ Công an và Công an các địa phương đã liên tục cảnh báo về tin giả, các thủ đoạn lừa đảo nhằm tránh hoang mang dư luận và bảo vệ người dân.

Một số hội nhóm được lập ra, có dấu hiệu lừa đảo, thậm chí lợi dụng hình ảnh của đoàn khác nói là của mình, rồi trong quá trình vận chuyển làm mất hàng. Hiện nay, nhiều cá nhân tổ chức đã sập bẫy chúng, các thủ đoạn lừa đảo của bọn chúng gồm ba hình thức chính: Thực hiện "Dẫn đường ma" và bẫy thu thập dữ liệu (Data Phishing); Thực hiện "Nội gián" và trộm hàng có tổ chức; Thực hiện "Dịch vụ 0 đồng"...

Cụ thể, thủ đoạn thứ nhất là "Dẫn đường ma" và bẫy thu thập dữ liệu (Data Phishing). Kẻ gian lập các tài khoản ảo (nick clone) tham gia vào các hội nhóm cứu trợ trên Facebook, Zalo, nhiệt tình để lại số điện thoại và tự nhận là người địa phương để "dẫn đường" đến những hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn sau lũ hoặc "kết nối" chính quyền địa phương, trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố. Hay chúng copy và dán những thông tin kêu gọi cứu trợ từ những địa chỉ ma, thậm chí những địa chỉ có thật nhưng tình tiết được xào nấu lại để làm giả. Hậu quả, dẫn đoàn đi vào các cung đường vắng/nguy hiểm để cướp tài sản hoặc trấn lột, hay thậm chí không xuất hiện, chỉ qua gọi điện thoại để dẫn đi những cung đường hẻo lánh, rồi ngưng liên lạc. Bên cạnh đó, thông qua việc trao đổi, chúng thu thập thông tin thật từ tình nguyện viên, Mạnh thường quân như căn cước công dân, số điện thoại, danh sách người nhà. Dữ liệu này dùng để lừa đảo như sau: gọi điện báo người thân bị tai nạn, lừa "con cháu đang cấp cứu", hack tài khoản ngân hàng, dữ liệu trên VNeID, bảo hiểm xã hội VssID hoặc bán data cho bên thứ ba...

Thủ đoạn thứ hai là "nội gián" và trộm hàng có tổ chức. Không chỉ lừa trên mạng, chúng hành động trực tiếp tại hiện trường. Chúng trà trộn vào các đoàn từ thiện lớn để nắm lịch trình, địa điểm tập kết hàng hóa. Sau đó, đồng bọn xuất hiện với danh nghĩa tình nguyện viên hoặc "đội trung chuyển" để bốc dỡ hàng đi. Hay lên mạng nói em có một ít hàng đi Phú Yên, Khánh Hòa ủng hộ bà con vùng lũ nhưng không đủ hàng và kêu gọi xin thêm hàng. Kết cục, hàng hóa thay vì đến tay bà con vùng lũ sẽ bị đưa thẳng ra chợ hoặc kho riêng, trong khi nhiều nơi đã thông báo cho bà con đến nhận quà nhưng không thấy, bà con bực mình quay sang mắng đoàn từ thiện. Nếu "nhân từ", chúng chỉ phát một phần nhỏ để quay phim làm màu, phần lớn còn lại bị biển thủ.

CBCS Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH thăm hỏi, tặng quà một cụ già ở trong vùng bị ảnh hưởng bởi mưa lũ

Thủ đoạn thứ ba là "Dịch vụ 0 đồng" - ma trận của kẻ trục lợi, đánh vào mong muốn tiết kiệm chi phí, nhanh chóng đưa hàng cứu trợ về cho bà con vùng lũ. Với "Xe vận chuyển 0 đồng", chúng nhận chở hàng miễn phí hoặc giá rẻ, nhưng sát giờ khởi hành yêu cầu chuyển khoản "tiền cọc" (thường 2 - 3 triệu đồng) cho xăng xe, phí cầu đường. Do cấp bách, khổ chủ chuyển ngay, rồi chúng chặn liên lạc. Nguy hiểm hơn, có trường hợp nhận hàng thật nhưng trên đường "rút ruột" hàng có giá trị (thuốc men, đồ hộp, quần áo mới, chăn mền mới). Với "Bếp ăn 0 đồng" (lừa đảo tam giác): Lập bếp ảo, không nấu nướng nhưng dùng clip/hình ảnh ăn cắp từ đoàn khác để báo cáo. Chúng gọi cho đoàn A (có gạo): "Em có thịt rồi, anh góp gạo nhé"; gọi cho đoàn B (có thịt): "Em có gạo rồi, thiếu thịt, chị gửi qua nhé". Khi gom đủ, tiếp tục kêu gọi tiền mặt mua gia vị, gas, nồi niêu. Thực tế là không nấu ăn, hàng hóa bị bán lại, tiền bỏ túi.

Trong tất cả các thủ đoạn này, cực kỳ nguy hiểm là việc thu thập data để lừa đảo lâu dài. Tinh thần "lá lành đùm lá rách" hướng về miền Trung đang bị lợi dụng triệt để, biến thành "hệ sinh thái lừa đảo" có tổ chức, đánh vào sự sơ hở và tâm lý cấp bách. Hơn nữa, khi bị truy vấn trực tiếp trên mạng thì các nick ảo này có chung một kịch bản là chuyển sang nói chuyện khác, hoặc hỏi sâu về tình hình địa điểm hoặc trả lời rất mơ hồ hoặc là "em làm công tác kết nối, em có biết gì đâu".

Tuân thủ nguyên tắc "3 xác minh - 2 không"

Với nguyên tác "Xác minh con người": Cần liên hệ trực tiếp với chính quyền và Mặt trận Tổ quốc các địa phương, không tự ý đi phát quà, chỉ tin tưởng người dẫn đường có xác nhận của chính quyền địa phương (UBND xã/ phường) hoặc người quen biết rõ lai lịch.

CBCS Đội Cảnh sát chữa cháy và CNCH Khu vực 13 chuẩn bị quà, nhu yếu phẩm gửi tặng Nhân dân Đắk Lắk

Xác minh phương tiện: Với xe vận chuyển, phải có hợp đồng, chụp ảnh biển số, giấy tờ xe và căn cước công dân tài xế trước khi bốc hàng, chuyến xe thiện nguyện mà đi thu tiền thì chắc chắn là lừa đảo.

Xác minh điểm đến: Liên hệ trực tiếp với địa phương nơi nhận hàng để chốt phương án trước khi đi, không đi theo chỉ dẫn ngẫu hứng trên mạng. Chỉ chuyển khoản ủng hộ cho những người mình quen biết tuyệt đối, báo Công an nếu nghi ngờ.

Đối với những nơi tập kết hàng hóa, không giao hàng cho người lạ tự xưng là tình nguyện viên nếu không có sự giám sát của thành viên nòng cốt trong đoàn.

Không chuyển khoản đặt cọc cho các dịch vụ "0 đồng" online chưa được kiểm chứng. Không giao hàng cho "người lạ" bốc dỡ hàng hóa nếu không có trưởng/phó đoàn thiện nguyện đi theo.

Tóm lại, trong khi cộng đồng đang đoàn kết hỗ trợ, mọi người cần tỉnh táo, cẩn tắc vô áy náy, tốt nhất nên tránh thiện nguyện tự phát, việc thiện nguyện tự phát với lo lắng liệu hàng hóa ủng hộ có đến được tay bà con vùng lũ hay không chính là kẽ hở lớn nhất cho bọn lừa đảo, trục lợi. Vì vậy, các đoàn thiện nguyện hãy tuân thủ Nghị định 93/2021/NĐ-CP về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo, tiến hành ủng hộ qua các kênh chính thức của chính quyền, Mặt trận Tổ quốc địa phương, Công an, Khu vực phòng thủ hoặc nhờ những tổ chức, lực lượng chức năng hỗ trợ để trao quà đến tận tay bà con và tránh rơi vào bẫy của những kẻ lừa đảo vô lương tâm. Kinh nghiệm từ tỉnh Khánh Hòa cho thấy ngay sau khi UBND tỉnh Khánh Hòa ra quyết định về việc Ban hành tiêu chí hỗ trợ khắc phục hậu quả do mưa lũ trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa vào ngày 23/11/2025, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Khánh Hòa đã thông báo 48 đầu mối tiếp nhận hàng cứu trợ tại các xã, phường bị ảnh hưởng nhằm bảo đảm hỗ trợ kịp thời đúng nhu cầu của người dân vào ngày 25/11/2025, ngay lập tức tình trạng thiện nguyện tự phát được cải thiện rõ rệt làm giảm nguy cơ các đoàn bị lợi dụng và lừa đảo.