Lần theo chiếc que kit test, lực lượng CA đã phát hiện, bóc gỡ được một trong những đại án lớn nhất hiện nay. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có hơn 80 bị can bị cơ quan CSĐT Bộ CA và CA các địa phương khởi tố trong vụ án liên quan đến kit test Việt Á. Trong đó, có cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học & Công nghệ (KHCN) Chu Ngọc Anh, cựu Thứ trưởng Bộ KHCN Phạm Công Tạc, hàng loạt giám đốc CDC các địa phương, cán bộ các cơ sở y tế tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước.
Bài 1: BẤT THƯỜNG GIÁ BÁN KIT TEST VIỆT Á
Năm 2021, trước tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến ngày một phức tạp trên cả nước, C03, Bộ CA đã chủ động triển khai các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh tội phạm trong và sau dịch bệnh Covid-19; kết hợp với việc tiếp tục tổ chức điều tra cơ bản theo các lĩnh vực xuyên suốt, tập trung nắm tình hình đối với lĩnh vực y tế, hoạt động đấu thầu phát hiện các sự việc, hiện tượng nổi lên nghi vấn có dấu hiệu tội phạm và vi phạm pháp luật. Trên cơ sở đó, tháng 9-2021, C03 đã nắm được thông tin về việc giá thành mua, bán kit test xét nghiệm Covid-19 trên thị trường cao bất thường.
Lập hơn 30 công ty để mua đi, bán lại
Để làm rõ vấn đề này, C03 đã giao lãnh đạo Phòng Phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm buôn lậu, xâm phạm sở hữu trí tuệ (Phòng 3/C03) chỉ đạo trinh sát đánh giá thông tin và phân tích giá thành kit test Covid-19. Qua đó xác định, giá kit test nhanh dao động từ 90.000-150.000 đồng/bộ, trong khi giá thị trường là 250.000-500.000 đồng/bộ; kit test PCR từ 250.000-350.000 đồng/bộ (giá thị trường từ 750.000-870.000 đồng/bộ).
Tiếp tục đi sâu xác minh, thu thập thông tin, C03 đã phát hiện, thu thập được thông tin về Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á (Công ty Việt Á) nhập khẩu rất nhiều nguyên vật liệu và trúng thầu, ký kết các hợp đồng mua bán, cung cấp vật tư y tế, kit test với Sở Y tế, Bệnh viện, CDC các tỉnh thành và một số công ty khác với giá thành cao hơn thực tế nhiều lần. Tại thời điểm xác minh, kit test Covid-19 do Việt Á và các công ty liên quan cung cấp đang chiếm trên 70% thị phần phục vụ xét nghiệm trên cả nước.
Việc cấp số đăng ký lưu hành do Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn ký đối với bộ kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á là trái thẩm quyền và vi phạm, vì đây là tài sản công thuộc sở hữu Nhà nước do Bộ KHCN là đại diện chủ sở hữu, Bộ KHCN chưa bàn giao cho Công ty Việt Á
Qua các thông tin, tài liệu ban đầu do trinh sát thu thập được xác định, Công ty Việt Á do Phan Quốc Việt cùng Hồ Thị Thanh Thủy (vợ Việt) và Đồng Sỹ Huy thành lập ngày 28-2-2007, địa chỉ tại số 134/3D Đào Duy Anh, Phường 9, Quận Phú Nhuận, TP.Hồ Chí Minh; vốn điều lệ 200 tỷ đồng (đến năm 2017 đăng ký tăng vốn điều lệ lên 1.000 tỷ đồng). Công ty đăng ký hoạt động trong các lĩnh vực: sinh học phân tử, xét nghiệm y sinh, trang thiết bị y tế và do Phan Quốc Việt làm Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc, người đại diện pháp luật.
Ngoài Công ty Việt Á, Phan Quốc Việt còn đứng ra thành lập hơn 30 công ty và giữ vai trò chỉ đạo, điều phối, quản lý hoạt động của các công ty này. Từ năm 2020, Công ty Việt Á đã trực tiếp hoặc gián tiếp trúng các gói thầu cung cấp vật tư y tế, cung ứng kit xét nghiệm Covid-19 cho CDC và các cơ sở y tế khác của 62 tỉnh, thành phố trên cả nước với doanh thu trên 4.000 tỷ đồng.
Hầu hết các gói thầu cung cấp trang thiết bị y tế phòng, chống dịch Covid-19 đều được tổ chức theo hình thức chỉ định thầu rút gọn. Quá trình tham gia đấu thầu, Phan Quốc Việt đã chỉ đạo sử dụng pháp nhân các công ty trong hệ thống lập Báo giá cung cấp các cơ sở y tế công để Việt Á được chỉ định thầu với giá do chính Việt Á xây dựng.
Lòng vòng mua bán để "thổi giá” kit test covid-19
Trên cơ sở các thông tin, tình hình nắm được, lãnh đạo C03 đã chỉ đạo trinh sát rà soát và lập hồ sơ đưa 16 đối tượng có liên quan tới các hoạt động nghi vấn phạm tội của Công ty Việt Á vào diện sưu tra, trong đó có các đối tượng chính gồm: Phan Quốc Việt - Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Công ty Việt Á; 3 Phó tổng giám đốc Công ty Việt Á gồm Hồ Thị Thanh Thủy (vợ Phan Quốc Việt), Đồng Sỹ Huy; Vũ Đình Hiệp và Phan Tôn Noel Thảo - trợ lý tài chính Công ty Việt Á, điều hành, chỉ đạo bộ phận kế toán công ty; Hồ Thị Thanh Thảo - trực tiếp quản lý các số tài khoản của hệ thống Công ty Việt Á...
Trong thời gian này, trinh sát cũng phát hiện, các đối tượng tiếp tục có nhiều hoạt động có biểu hiện rất phức tạp, nghi vấn phạm tội đặc biệt nghiêm trọng liên quan tới việc "thổi giá” kit test Covid-19.
Phan Quốc Việt - Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Công ty Việt Á
Xác định vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật, lại diễn ra trong thời điểm dịch bệnh căng thẳng, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, C03 đã báo cáo lãnh đạo Bộ cho phối hợp ngay với các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Công an để triển khai các biện pháp trinh sát liên hoàn.
Kết quả điều tra xác định, ngày 4-3-2020, Bộ Y tế cấp phép đăng ký lưu hành cho bộ test Covid-19 của Công ty Việt Á. Ngày 27-3-2020, Bộ Tài chính đã thông báo giá test Covid trên là 470.000 đồng/test, trên cơ sở hồ sơ của Công ty Việt Á gửi Bộ Y tế. Trong đó, riêng chi phí nguyên vật liệu để sản xuất 1 test Covid-19 là 356.815,17 đồng.
Tuy nhiên, căn cứ tài liệu điện tử thu được trên máy tính của Phan Tôn Noel Thảo, trợ lý Tài chính Công ty Việt Á (năm 2020 là Kế toán trưởng) thì chi phí nguyên vật liệu sản xuất 1 bộ test Covid-19 chỉ là 211.829 đồng.
Như vậy, chỉ tính riêng chi phí nguyên vật liệu sản xuất 1 bộ test Covid-19, Công ty Việt Á đã nâng khống giá, hưởng lợi trái phép 144.986,17 đồng. Quá trình xác minh, trinh sát cũng xác định, từ tháng 01 đến tháng 6-2020, chi phí mua vào hàng hóa, dịch vụ của Công ty Việt Á là 78,74 tỷ đồng, phí mua nguyên vật liệu để phục vụ sản xuất test Covid-19 là 28,433 tỷ đồng.
Trong khi đó, Việt Á lại khai thuế GTGT lên tới hơn 116 tỷ đồng. Như vậy, Công ty Việt Á đã có hành vi nâng khống giá trị hàng hóa, dịch vụ mua vào để làm căn cứ tính giá thành bộ test Covid-19, trốn thuế thu nhập doanh nghiệp. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2020, Công ty Việt Á đã nâng khống số tiền gần 37,3 tỷ đồng.
Để nâng khống chi phí nguyên vật liệu đầu vào, Phan Quốc Việt đã chỉ đạo sử dụng các công ty con trong hệ thống xuất hóa đơn cho Công ty Việt Á nhằm tạo dòng tiền ảo, trong đó điểm đầu của các vòng quay nâng khống là Cửa hàng Âu Lạc do Hồ Thị Thanh Thảo (em vợ Việt) đại diện. Sau đó, các đối tượng xuất hóa đơn mua bán nguyên vật liệu lòng vòng qua các công ty con...
Tài liệu thu được cho thấy, doanh thu của Cửa hàng Âu Lạc năm 2020 là gần 120,4 tỷ đồng, trong đó phần lớn là các loại chứng từ nội bộ, không báo cáo thuế có ký hiệu "BGĐ".
Để che giấu đầu vào của Cửa hàng Âu Lạc, các đối tượng lập chứng từ nhập kho nội bộ, trực tiếp Hồ Thị Thanh Thảo nộp tiền mặt, hoặc sử dụng CMND của các đối tượng Nguyễn Văn Nhân, Cao Viết Tình nộp tiền mặt vào tài khoản của Cửa hàng Âu Lạc (do Thảo đứng tên chủ tài khoản), sau đó Thảo dùng tài khoản này để chuyển cho các đối tượng trong công ty Việt Á với danh nghĩa "Thanh toán tiền mua hàng", "Nhờ thanh toán tiền mua hàng".
Số tiền này sau đó các cá nhân sẽ chuyển qua một số tài khoản khác (do cá nhân đó lập hoặc quản lý) rồi chuyển lại cho Thảo.
Phan Tôn Noel Thảo - Trợ lý Tài chính Công ty Việt Á
Hồ Thị Thanh Thảo - Thủ quỹ Việt Á, cửa hàng trưởng Cửa hàng Âu Lạc
Phó TGĐ Công ty Việt Á Vũ Đình Hiệp
Trần Thị Hồng - nhân viên kinh doanh Việt Á
Những cú bắt tay tiền tỷ
Lợi dụng tính cấp bách về nhu cầu test Covid-19 phục vụ phòng, chống dịch bệnh theo chỉ đạo của Chính phủ đối với các địa phương, sản phẩm kit test nâng khống của Việt Á thuộc danh mục được áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn nên Phan Quốc Việt đã chủ động cung ứng thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế trước cho các bệnh viện, CDC các tỉnh, thành sử dụng.
Sau đó, Phan Quốc Việt thông đồng với lãnh đạo các đơn vị này hợp thức hồ sơ chỉ định thầu bằng cách sử dụng các công ty con trong hệ thống hoặc các công ty có mối quan hệ với Phan Quốc Việt và Công ty Việt Á lập hồ sơ chào hàng sản phẩm, xác nhận khống các báo giá... để hoàn thiện hồ sơ, ký hợp đồng thanh quyết toán theo giá cao hơn nhiều so với giá sản xuất.
Ví dụ như với CDC Hải Dương, ngày 01-10-2021, Công ty Việt Á (do Vũ Đình Hiệp, Phó tổng giám đốc, đại diện) và CDC Hải Dương (do Phạm Duy Tuyến, Giám đốc, đại diện) ký hợp đồng với tổng trị giá sau thuế là 17,8 tỷ đồng. Ngày 5-11-2021, CDC Hải Dương đã thanh toán toàn bộ số tiền trên vào tài khoản của Công ty Việt Á. Trong năm 2021, Việt Á còn ký với CDC Hải Dương 4 hợp đồng cung cấp trang thiết bị phòng, chống Covid-19 với tổng trị giá hơn 134 tỷ đồng.
Cơ quan điều tra cũng thu thập được tin nhắn của các đối tượng thể hiện nội dung Phan Quốc Việt chỉ đạo chuyển khoản tiền chiết khấu cho "anh Tuyến CDC Hải Dương số tiền 5 tỷ đồng". Để tránh bị phát hiện, khi chuyển tiền, các đối tượng ghi nội dung: "Nhờ TT giúp tiền hàng".
Công ty Việt Á còn thông đồng cùng Công ty cổ phần thiết bị vật tư y tế Thanh Hóa (Themco) nâng khống giá bán test Covid-19 cho Sở Y tế, CDC Thanh Hóa lên nhiều lần để hưởng lợi trái phép. Trinh sát phát hiện Công ty Việt Á chuyển trả tiền chênh lệch cho Themco tới gần 10 tỷ đồng, cũng với danh nghĩa "thanh toán tiền hàng".
Trinh sát còn làm rõ, Công ty Việt Á có dấu hiệu liên kết với Công ty TNHH phát triển công nghệ ứng dụng Việt Nam (VN DAT) nâng khống giá bán các sản phẩm phòng, chống dịch Covid-19 cho CDC các tỉnh, thành phố trên toàn quốc, trong đó có CDC Bình Dương.
Chỉ trong năm 2021, thông qua 2 hợp đồng ký kết với CDC Bình Dương, Công ty Việt Á hưởng lợi tổng số tiền phí xuất hóa đơn là hơn 2,3 tỷ đồng. Công ty VN DAT đã chiếm đoạt thông qua việc Công ty Việt Á chuyển trả tiền ngoài với số tiền hơn 9,3 tỷ đồng.
(Còn tiếp...)