Nhịp máy gặt, tiếng ghe hàng và sự khẩn trương của nông dân như hòa vào nhau, tạo nên không khí sản xuất rộn ràng mà đầy nghĩa tình, tiếp thêm sức mạnh tinh thần cho đồng bào vùng ảnh hưởng bởi bão lũ. Điều này thể hiện tình cảm "tương thân tương ái", "lá lành đùm lá rách" của Nhân dân 3 miền, miền này gặp thiên tai, bão lũ, dịch bệnh thì miền kia san sẻ từng hạt lúa, từng nhịp sống... Nghĩa tình ấy đã làm nên sức mạnh Việt Nam.
Gieo mùa vụ... nghĩa tình
Vụ sản xuất năm nay, nông dân Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) vào vụ trong tâm thế đặc biệt, vừa sản xuất, vừa giữ nhịp an ninh lương thực quốc gia trong bối cảnh miền Trung thiệt hại nặng nề do lũ lớn, miền Bắc lũ quét và rét đậm rét hại kéo dài. Bà con miền Tây xuống đồng với tinh thần chia sẻ khó khăn giữa các vùng, vì "tình dân tộc, nghĩa đồng bào".
Tại miền Trung, trận lũ được đánh giá ở mức lịch sử, tàn phá mạnh, gây mất mát lớn. Nhiều nơi bị chia cắt, ruộng đồng trắng xóa, hàng chục ngàn hộ dân lâm vào cảnh khó khăn. Trên cả nước, từng đoàn cứu hộ xuyên đêm, từng chuyến xe cứu trợ nối đuôi nhau thể hiện tinh thần tương thân tương ái trong lúc hoạn nạn.
Ở miền Tây, tinh thần ấy được thể hiện rõ trên đồng ruộng. Bà con An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ tranh thủ thu hoạch vụ thu đông, phơi đất, xuống giống vụ đông xuân để kịp thời vụ. "Không khí sản xuất năm nay rất khẩn trương. Có những cánh đồng, máy gặt đập liên hợp chạy suốt ngày đêm; ghe chở giống, chở phân tấp nập từ tinh mơ... Tất cả đều hướng đến mục tiêu giữ vững nguồn lương thực quốc gia, để miền Trung không đơn độc trong khốn khó”, bà Nguyễn Thị Lài, nông dân ở Vĩnh Long, chia sẻ.
Các nhà khoa học tại Trường Đại học Cần Thơ tiếp tục công việc chọn tạo giống lúa để giới thiệu cho nông dân các giống lúa thích ứng với biến đổi khí hậu
Vụ đông xuân 2025 - 2026, toàn vùng dự kiến xuống giống hơn 4 triệu ha. Lịch xuống giống được chia thành 3 đợt, từ 05/10 đến 12/12, với yêu cầu xuống giống đồng loạt, né rầy, tránh kéo dài thời vụ. Tính đến nay, Cần Thơ đã xuống giống 66.390ha, kế hoạch cả vụ đạt 290.747ha, sản lượng trên 2 triệu tấn. Tỉnh Vĩnh Long có tổng diện tích 105.037ha, chia 4 đợt xuống giống kéo dài đến 10/01/2026, trong đó 85 - 90% là lúa chất lượng cao.
Dù thời tiết được dự báo tương đối thuận lợi, ngành nông nghiệp vẫn cảnh báo rủi ro mưa lớn, giông gió và triều cường cuối năm. Các địa phương yêu cầu nông dân theo dõi chặt rầy nâu, hạn mặn đầu vụ và giữ khoảng cách tối thiểu 3 tuần giữa hai vụ để hạn chế ngộ độc hữu cơ.
Cục Trồng trọt khuyến cáo nông dân các tỉnh ĐBSCL triển khai vụ đông xuân với tinh thần chủ động cao nhất. Trọng tâm là chuẩn bị sản xuất chặt chẽ, chọn giống phù hợp, tuân thủ lịch thời vụ và áp dụng các giải pháp canh tác an toàn - hiệu quả.
Cụ thể, nông dân cần bám sát lịch thời vụ tại địa phương, theo dõi dự báo thời tiết để xuống giống đúng thời điểm, tránh khung thời gian có nguy cơ mưa lũ hoặc xâm nhập mặn. Cần xuống giống đồng loạt theo từng vùng giúp giảm sâu bệnh và tăng hiệu quả quản lý. Ưu tiên giống ngắn ngày, bởi các giống lúa ngắn ngày được khuyến nghị để chủ động điều tiết thời vụ, rút ngắn quá trình sinh trưởng, giảm thiệt hại do thiên tai và nâng năng suất, đồng thời tiếp tục kiểm soát chất lượng giống. Nông dân chỉ sử dụng giống đạt chuẩn, rõ ràng nguồn gốc, phù hợp điều kiện từng vùng sinh thái để hạn chế sâu bệnh và tăng chất lượng lúa hàng hóa.
Ở một khía cạnh khác, nông dân trong vùng cần nâng cao chất lượng đất. Cụ thể, ĐBSCL là vùng chịu ảnh hưởng phèn mặn nặng, do đó cần tăng cường cải tạo đất bằng phân hữu cơ, luân canh hợp lý và quản lý nước theo phương pháp AWD (là kỹ thuật tưới ngập khô xen kẽ trong canh tác lúa, giúp tiết kiệm nước và giảm phát thải khí nhà kính) để giúp đất khỏe, giảm nguy cơ ngộ độc hữu cơ, đồng thời đẩy mạnh ứng phó hạn hán - xâm nhập mặn.
Nông dân An Giang tích cực thu hoạch vụ lúa thu đông
Các địa phương cần triển khai phương án chống hạn, chống mặn từ sớm. Vùng ven biển phải theo dõi độ mặn hằng ngày và tuân thủ khuyến cáo xuống giống sớm để né rủi ro cuối vụ. Đối với khu vực thường xuyên bị hạn - mặn kéo dài, Cục Trồng trọt khuyến cáo chuyển đổi sang cây trồng phù hợp hơn nhằm ổn định năng suất và thu nhập.
Về chủ động trong bài toán thị trường, nông dân và hợp tác xã cần xây dựng kế hoạch tiêu thụ từ đầu vụ, xác định đối tác thu mua, tiêu chuẩn chất lượng và thời gian giao hàng. Các tỉnh khuyến khích tăng tỷ lệ lúa chất lượng cao để phục vụ xuất khẩu vào quý I/2026. Đối với lúa gạo và cả cây ăn trái, các địa phương phải tuân thủ chặt chẽ yêu cầu về mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói và hệ thống truy xuất nguồn gốc để giữ vững uy tín nông sản Việt Nam.
Miền Trung ơi, chờ nhé!
Là địa phương dẫn đầu cả nước về diện tích sản xuất lúa và sản lượng lương thực, An Giang hiện có hơn 351.000ha lúa tham gia Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL. Các hợp tác xã và cánh đồng lớn trong tỉnh được tập huấn kỹ thuật từ giảm giống gieo sạ, bón phân cân đối, quản lý nước bằng công nghệ AWD đến ứng dụng trí tuệ nhân tạo và liên kết tiêu thụ.
Theo ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, vụ đông xuân năm nay tỉnh tiếp tục triển khai mô hình cánh đồng lớn, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới để xây dựng nền sản xuất lúa thông minh, giảm chi phí, giảm phát thải, nâng cao chất lượng hạt gạo. "Đây là trọng tâm để An Giang giữ vai trò đầu tàu trong chuỗi giá trị lúa gạo của vùng", ông Hiệp nhấn mạnh.
Các thiết bị, máy móc được khẩn trương đưa vào đồng ruộng để làm đất, phục vụ gieo sạ
Kết quả thí điểm Đề án trong vụ hè thu cho thấy hiệu quả rất rõ. Năng suất lúa đạt 64,8 tạ/ha, sản lượng 3.524 tấn; giảm 31% phân đạm, giảm từ 1 - 3 lần thuốc bảo vệ thực vật; chi phí giảm 1,7 - 4,9 triệu đồng/ha; lợi nhuận tăng 14,5 - 36,3 triệu đồng/ha.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho rằng: "Những con số này khẳng định, sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp không chỉ nâng thu nhập nông dân mà còn đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường khó tính". Bộ NN&PTNT đã yêu cầu các tỉnh ĐBSCL nhân rộng mô hình ngay trong vụ đông xuân năm nay để nâng tầm hạt gạo Việt Nam.
Trong thiên tai dồn dập, giá lúa gạo thế giới biến động khó lường, người miền Tây vẫn kiên cường bám ruộng. Bà Trần Thị Liễu, nông dân ở Đồng Tháp, chia sẻ: "Bà con mình chân lấm tay bùn mà lòng luôn hướng về đồng bào miền Trung ruột thịt. Vào vụ này, làm cho thật tốt để có một mùa bội thu, góp sức cho bà con vùng lũ miền Trung".
Hình ảnh máy gặt chạy xuyên đêm, ghe lúa đầy chạy dọc con rạch, chợ nông sản tấp nập từ sớm... tạo nên nhịp sản xuất rộn ràng, tiếp thêm sức mạnh tinh thần cho đồng bào giữa lũ lớn. Đó cũng là trách nhiệm của vùng đất chiếm 47% diện tích và 56% sản lượng lúa cả nước.
Đối với những vùng có đê bao, nông dân chủ động bơm rút nước để gieo sạ sớm
Trong sự tương phản giữa rét hại miền Bắc, lũ lớn miền Trung và vụ mới ở miền Tây, tình cảm của Nhân dân 3 miền càng thắm đượm. Miền này gặp nạn thì miền kia san sẻ từng hạt lúa, từng nhịp sống, nghĩa tình ấy đã làm nên sức mạnh Việt Nam.
Khi mùa gió chướng đi qua, khi từng hạt lúa đông xuân được gặt về và những chuyến xe nghĩa tình lại ngược ra miền Trung, ta càng thấm thía giá trị của hai chữ "đồng bào". Vụ đông xuân năm nay không chỉ là một mùa lúa, mà là vụ mùa của ý chí, của "tình dân tộc, nghĩa đồng bào". Miền Trung ơi, chờ nhé!