Sáng 4/11, TAND cấp cao tại TPHCM mở phiên xét xử phúc thẩm theo kháng cáo của bị cáo Trương Mỹ Lan và 47 đồng phạm trong vụ Vạn Thịnh Phát giai đoạn 1.
Trong đó, bị cáo Trương Mỹ Lan kháng cáo toàn bộ bản án và xin miễn án phí. Bị cáo Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng Thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước) kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt tù chung thân về tội Nhận hối lộ.
Bị cáo Nguyễn Cao Trí, Chủ tịch Tập đoàn Capella xin giảm nhẹ hình phạt 8 năm tù về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản 1.000 tỷ đồng của bà Lan. Trước phiên tòa phúc thẩm, ông Trí đã nộp đủ số tiền 1.000 tỷ đồng để hoàn trả cho bà Lan và có đơn xin xét xử vắng mặt do đang điều trị chấn thương cột sống.
HĐXX cho trích xuất bà Lan và chồng Chu Lập Cơ, cháu gái Trương Huệ Vân cùng một số bị cáo đến phiên xử, còn lại vẫn ở Trại giam T30 - Bộ Công an, Củ Chi, tham gia phiên tòa qua truyền hình.
Là bị hại trong vụ án, SCB kháng cáo đề nghị tòa phúc thẩm xem xét lại toàn bộ phần phần trách nhiệm dân sự trong vụ án.
Một số cá nhân, tổ chức có liên quan, trong đó có Công ty cổ phần Quốc Cường Gia Lai kháng cáo đề nghị xem xét doanh nghiệp chỉ phải hoàn trả lại số tiền 1.441 tỷ đồng thay vì 2.882 tỷ đồng theo bản án sơ thẩm, cấn trừ đi số tiền 130 tỷ đồng đã chuyển cho Công ty Chứng khoán Tân Việt. Công ty này cũng xin được trả lại 6 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không liên quan.
Ông Nguyễn Sơn Hoa, Công ty CP T&H Hạ Long, Công ty Âu Lạc Quảng Ninh cũng có kháng cáo.
Thời gian mở phiên tòa lúc 8h từ ngày 4/11, dự kiến kết thúc ngày 25/11. Phiên tòa do thẩm phán chủ tọa là bà Huỳnh Thanh Duyên và các thẩm phán là ông Phạm Công Mười, ông Lê Thành Long. Đại diện Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao tại TPHCM tham gia phiên tòa có ông Võ Phong Lưu, ông Đặng Quốc Việt và ông Đỗ Phước Trung.
Đại diện Viện kiểm sát tại phiên phúc thẩm
Trước đó, sau hơn một tháng xét xử sơ thẩm, ngày 11/4, TAND TPHCM đã tuyên phạt Trương Mỹ Lan mức án tử hình với tổng hợp 3 tội danh “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”, “Đưa hối lộ”, “Tham ô tài sản”; buộc bị cáo Lan bồi thường hơn 673.000 tỉ đồng.
85 bị cáo đồng phạm trong vụ án cũng bị tuyên mức án, trong đó mức án tù chung thân 4 bị cáo, các bị cáo còn lại nhận mức án từ 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo đến 20 năm tù. Sau bản án, có 48 bị cáo kháng cáo, trong đó Trương Mỹ Lan kháng cáo toàn bộ bản án, 47 bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ.
Nội dung vụ án thể hiện, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát sở hữu hơn 1.000 doanh nghiệp là các công ty con, công ty thành viên trong và ngoài nước. Trương Mỹ Lan đã tiến hành thâu tóm SCB nhằm xây dựng kênh huy động vốn cho mình.
Bằng thủ đoạn thu mua cổ phần rồi nhờ người khác đứng tên, tính đến đầu năm 2018, tỷ lệ bà Lan sở hữu cổ phần tại SCB lên tới hơn 91,5%. Với việc sở hữu gần như tuyệt đối về cổ phần, bà Lan đưa người của mình hoặc sử dụng các cá nhân mà mình tin tưởng, đều là người có trình độ, hoạt động lâu năm trong lĩnh vực ngân hàng, để bố trí vào các vị trí chủ chốt tại SCB.
Mặc dù không có tên trong ban lãnh đạo SCB, nhưng trên thực tế, Trương Mỹ Lan có quyền lực chi phối mọi hoạt động của ngân hàng này, kể cả về nhân sự hay hoạt động tín dụng.
Bị cáo Trương Mỹ Lan tại phiên phúc thẩm
Trong khoảng thời gian từ năm 2012 đến tháng 10-2022, Trương Mỹ Lan chỉ đạo, điều hành, thực chất là thao túng toàn bộ hoạt động của Ngân hàng SCB, phục vụ cho các mục đích khác nhau của mình.
Trương Mỹ Lan cùng nhiều đồng phạm đã thực hiện một chuỗi hành vi gồm: tuyển chọn, bố trí nhân sự thân tín của mình vào các vị trí chủ chốt tại Ngân hàng SCB, thành lập một số đơn vị thuộc Ngân hàng SCB chuyên trách cho vay, giải ngân theo yêu cầu của Trương Mỹ Lan; thành lập, sử dụng hàng ngàn công ty “ma”, thuê nhiều cá nhân; câu kết với các cá nhân đứng đầu nhiều doanh nghiệp liên quan để thực hiện tội phạm.
Tiếp đó, thông đồng với nhiều công ty thẩm định giá để nâng khống giá trị tài sản bảo đảm; tạo lập số lượng rất lớn hồ sơ vay vốn khống để rút tiền từ ngân hàng SCB; lập phương án rút tiền, “cắt đứt” dòng tháng tiền sau giải ngân.
Đồng thời, bán nợ xấu, bán các khoản cấp tín dụng trả chậm để giảm dư nợ tín dụng, giảm nợ xấu, để che giấu sai phạm; mua chuộc, tác động người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan nhà nước làm trái công vụ.
Các bị tại phiên phúc thẩm
Từ đó, Trương Mỹ Lan và đồng phạm, với những vị trí, vai trò khác nhau, thực hiện nhiều tội phạm xâm phạm về sở hữu, xâm phạm hoạt động của ngân hàng, hoạt động đúng đắn của cơ quan nhà nước, trong đó nhiều tội phạm được thực hiện dưới dạng đồng phạm có tổ chức, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, chiếm đoạt và gây thiệt hại số tiền đặc biệt lớn.
Trong đó, từ ngày 1-1-2012 đến ngày 31-12-2017, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo lập khống 368 hồ sơ vay vốn để rút tiền của Ngân hàng SCB sử dụng vào các mục đích khác nhau. Đến ngày 17-10-2022 còn dư nợ 132.247 tỉ đồng, không có khả năng thu hồi. Hành vi của Trương Mỹ Lan đã gây hậu quả thiệt hại cho ngân hàng SCB số tiền hơn 64.621 tỉ đồng.
Từ ngày 9-2-2018 đến ngày 7-10-2022, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn, chiếm đoạt của ngân hàng SCB số tiền hơn 304.096 tỉ đồng, gây thiệt hại số tiền 129.372 tỉ đồng.
Hồ sơ vụ án xác định, SCB đặc biệt yếu kém về tài chính và có rất nhiều sai phạm. Để che giấu những sai phạm, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo đồng phạm “đi đêm’’ với bà Đỗ Thị Nhàn, Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II (Ngân hàng Nhà nước) nhờ giúp đỡ.
Theo chỉ đạo của Lan, Võ Tấn Hoàng Văn, Tổng giám đốc SCB đã đưa quà, tiền bồi dưỡng cho các thành viên trong đoàn thanh tra. Chỉ tính riêng bà Nhàn, Văn đã đưa số tiền lên tới 5,2 triệu USD, tương đương 118 tỉ đồng. Kết quả điều tra xác định, sau khi nhận tiền, Nhàn bao che, bưng bít cho sai phạm của SCB và Trương Mỹ Lan.
Nữ cục trưởng chỉ đạo cấp dưới, bỏ ra ngoài số liệu phân loại nợ xấu gần 38.000 tỉ đồng, trích lập dự phòng rủi ro hơn 18.700 tỉ đồng…; nhằm mục đích có lợi cho SCB để hợp thức, đưa vào báo cáo đoàn thanh tra, dự thảo kết luận thanh tra và báo cáo Chính phủ.
Nhàn còn bị cáo buộc báo cáo không trung thực, không đầy đủ, sai lệch kết quả thanh tra theo hướng giảm nhẹ sai phạm; tạo điều kiện giúp SCB tiếp tục tái cơ cấu… Chính hành vi này của đoàn thanh tra khiến cơ quan quản lý nhà nước không có đủ thông tin, tài liệu để chỉ đạo xử lý các sai phạm của SCB, ngăn chặn hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan và đồng phạm.