Chi lót tay để được... "Tạo điều kiện"
Khoảng 7 giờ 30 ngày 24/3, cựu Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Nguyễn Thanh Bình và 43 bị cáo được đưa đến tòa. Bị cáo Bình lộ vẻ căng thẳng và luôn cúi đầu né tránh những người xung quanh. Trong vụ án này, bị cáo Thanh Bình bị truy tố tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.
Các cấp dưới của Nguyễn Thanh Bình là bị cáo Nguyễn Bảo Trung, cựu Chánh Văn phòng UBND tỉnh An Giang, bị truy tố tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”; Cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Trần Anh Thư, cựu Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh An Giang Nguyễn Việt Trí bị xét xử về tội "Nhận hối lộ".
Liên quan vụ án, bị cáo Lê Quang Bình, cựu Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Trung Hậu 68, hầu tòa về các tội "Đưa hối lộ", "Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên" và "Rửa tiền"; 24 bị cáo khác hầu tòa về tội "Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên". Những bị cáo còn lại bị xét xử về tội "In, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách Nhà nước".
Bị cáo Nguyễn Thanh Bình, cựu Chủ tịch UBND tỉnh An Giang tại tòa
Theo cáo trạng, đầu năm 2020, UBND tỉnh An Giang chuẩn bị cấp mỏ cát tại huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang để cung cấp cho Dự án tuyến nối Quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên. Biết được việc này, Công ty Trung Hậu 68 do bị cáo Lê Quang Bình làm Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc đã nộp hồ sơ đề nghị UBND tỉnh An Giang cấp phép khai thác cát tại mỏ Mỹ Hiệp và mỏ Bình Phước Xuân trên địa bàn huyện Chợ Mới theo hình thức chỉ định không qua đấu giá. Để được cấp phép, Lê Quang Bình đã trực tiếp chỉ đạo người thân, nhân viên dưới quyền đưa hối lộ cho các bị cáo Trần Anh Thư và Nguyễn Việt Trí.
Mặc dù biết Công ty Trung Hậu 68 không đủ điều kiện để được cấp phép khai thác, nhưng vì động cơ vụ lợi, các bị cáo Nguyễn Thanh Bình, Nguyễn Bảo Trung, Trần Anh Thư và Nguyễn Việt Trí đã quyết định đưa mỏ cát Mỹ Hiệp và Bình Phước Xuân từ danh mục đấu giá quyền khai thác sang danh mục không đấu giá. Nhóm bị cáo sau đó chỉ đạo cấp dưới tạo điều kiện để Công ty Trung Hậu 68 được cấp và điều chỉnh giấy phép khai thác trái quy định pháp luật.
Nhiều lần nhận hối lộ bạc tỷ
Sau khi được cấp phép khai thác lần đầu với khối lượng 300.000m3, Công ty Trung Hậu 68 tiếp tục đề nghị được nâng công suất. Dù doanh nghiệp của bị cáo Quang Bình không đủ điều kiện, nhưng Nguyễn Thanh Bình vẫn chỉ đạo cấp dưới là Thư, Trí cho làm thủ tục điều chỉnh giấy phép hai lần; điều chỉnh trữ lượng cho Công ty Trung Hậu 68 được phép khai thác tăng lên thành 740.000m3, trong đó có 240.000m3 cung cấp cho tuyến nối Quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên. Ngoài ra, dù Công ty Trung Hậu 68 không thuộc đối tượng áp dụng cơ chế, nhưng bị cáo Nguyễn Thanh Bình vẫn gửi văn bản báo cáo xin áp dụng cơ chế cho doanh nghiệp để không phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường. Từ đó, công ty trên dễ dàng được điều chỉnh giấy phép, nâng công suất mỏ cát. Khi biết độ sâu đáy sông khu vực mỏ cát đã vượt mức cho phép, ảnh hưởng đến việc điều chỉnh tăng công suất khai thác, bị cáo Lê Quang Bình đã tiếp tục gặp lãnh đạo tỉnh để đặt vấn đề. Nguyễn Thanh Bình sau đó chỉ đạo cấp dưới tạo mọi điều kiện để doanh nghiệp tiếp tục được nâng công suất khai thác.
Các bị cáo tại phiên xét xử
Cáo trạng xác định, việc bị cáo Nguyễn Thanh Bình chỉ đạo cấp dưới giúp đỡ đã tạo điều kiện cho Công ty Trung Hậu 68 khai thác trái phép 3,7 triệu m3 cát, gây thiệt hại cho Nhà nước gần 294 tỷ đồng. Bên cạnh đó, theo giấy phép khai thác và quyết định của Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang, cát khai thác từ các mỏ Mỹ Hiệp và Bình Phước Xuân chỉ được bán cho các dự án, không được bán ra thị trường. Tuy nhiên, trong hơn hai năm (từ tháng 7/2021 - 12/2023), Lê Quang Bình đã chỉ đạo cấp dưới thỏa thuận, bán vị trí khai thác cho các đơn vị, cá nhân hoặc bán cát ra ngoài thị trường trái quy định pháp luật.
Kết quả điều tra xác định Công ty Trung Hậu 68 đã bán ra ngoài thị trường tổng số hơn 3,7 triệu m3 cát, thu lời bất chính 293,8 tỷ đồng. Để che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của hơn 170 tỷ đồng do khai thác trái phép mỏ cát của Công ty Trung Hậu 68, Lê Quang Bình chỉ đạo người nhận thanh toán tiền cát khai thác trái phép bằng tiền mặt hoặc mượn tài khoản cá nhân để nhận, chuyển khoản qua nhiều tài khoản ngân hàng.
Cáo trạng nêu rõ, bị cáo Lê Quang Bình đã 6 lần tới trụ sở UBND tỉnh An Giang để đưa số tiền 300.000 USD cho Nguyễn Thanh Bình để "cảm ơn" (trong đó, bị cáo Thanh Bình đã trả lại Quang Bình 250.000 USD, tự nguyện nộp lại 50.000 USD khi làm việc với Cơ quan điều tra) và đưa 550 triệu đồng cho Nguyễn Bảo Trung. Lê Quang Bình cũng chi hơn 761 triệu đồng để sửa nhà cho Trần Anh Thư. Ngoài ra, vào các dịp Tết 2022 - 2023, Quang Bình đã tới phòng làm việc của Thư để biếu quà Tết 100 triệu đồng/lần.
Nguyễn Việt Trí cũng được bị cáo Quang Bình "cảm ơn" hơn 3 tỷ đồng. Quá trình điều tra, các cựu lãnh đạo tỉnh An Giang đều thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội của bản thân và đồng phạm. Lời khai của các bị can phù hợp với diễn biến hành vi phạm tội và lời khai của cá nhân liên quan cũng như tài liệu, chứng cứ được thu thập trong quá trình điều tra. Phiên tòa dự kiến diễn ra từ ngày 24/3 đến ngày 04/4/2025.
Không xử lý hình sự một số cá nhân liên quan
Cũng theo cáo trạng, tại UBND tỉnh An Giang, Đinh Minh Hoàng (Phó Chánh văn phòng) và Trần Bình Trị (chuyên viên văn phòng) trong quá trình thẩm tra, xử lý hồ sơ thực hiện theo đề nghị của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) và không biết các lãnh đạo đã thông đồng với Bình; không biết Công ty Trung Hậu 68 khai thác vượt độ sâu cho phép và không nhận lợi ích từ Bình.
Ủy ban Kiểm tra TW đã kỷ luật Đinh Minh Hoàng và Trần Bình Trị bằng hình thức cảnh cáo. Vì vậy, Cơ quan CSĐT Bộ Công an không xem xét trách nhiệm hình sự đối với Hoàng và Trị là có căn cứ.
Đối với 7 cá nhân thuộc Sở TN&MT tỉnh An Giang được giao soạn thảo các văn bản, vẽ bản đồ, chỉnh số liệu cấp phép để giám đốc Sở TN&MT ký trình UBND tỉnh cấp giấy phép cho Công ty Trung Hậu 68, các cá nhân này chỉ làm theo sự phân công và không biết việc thông đồng nhằm cấp giấy phép trái quy định; không được hưởng lợi ích gì nên Cơ quan CSĐT Bộ Công an không xử lý hình sự.
Đối với một số cá nhân có hành vi nhận và chuyển tiền theo chỉ đạo của Lê Quang Bình và Hoàng Hải Thụy (Phó Giám đốc Công ty Trung Hậu 68), quá trình điều tra xét thấy, những người này có quan hệ họ hàng, làm công hưởng lương, làm theo chỉ đạo và không được hưởng lợi, không biết nguồn gốc tiền từ việc khai thác cát. Do đó, Cơ quan CSĐT Bộ Công an không xem xét trách nhiệm hình sự.
Ngoài ra, Công ty Trung Hậu 68 được xác định đã thuê 23 xáng cạp để luân phiên khai thác cát tại mỏ. Tuy nhiên, các chủ xáng cạp không biết các sà lan vào nhận cát là của đơn vị nào và đưa vào công trình hay bán ra ngoài nên không đủ căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự.
Quá trình điều tra, CQĐT còn tạm giữ 31 sà lan và 914 sà lan mua cát khai thác trái phép theo số sách. Các chủ sà lan đều không ký hợp đồng mua mua bán, thanh toán bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản qua tài khoản do "cò cát" giới thiệu. Do không xác định được chính xác khối lượng, giá trị cát, nên CQĐT không đủ căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự.
Cạnh đó, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã tách chuyển tài liệu liên quan chuyển CQĐT hình sự Bộ Quốc phòng thụ lý, giải quyết theo thẩm quyền đối với hành vi Công ty Trung Hậu 68 cung cấp cát cho Tổng Công ty Xây dựng Trường Sơn - Bộ Quốc phòng, để đưa vào các công trình không được UBND tỉnh An Giang cấp phép.