Hiểm họa treo lơ lửng từ sự chủ quan
Chỉ trong một tuần ngắn ngủi, thành phố xảy ra ít nhất 4 vụ cháy lớn. Bà hỏa không chỉ gây ra thảm kịch thương tâm tại cư xá Độc Lập mà còn biến khu nhà kho rộng hơn 5.000m² ở đường Phạm Hùng (xã Bình Hưng) thành tro bụi. Tại đây, hơn 200 cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát PCCC và CNCH đã phải chiến đấu suốt 8 giờ đồng hồ. Dù không có thiệt hại về người, nhưng gần 1.700m² nhà kho đã bị thiêu rụi, để lại một khung cảnh hoang tàn, đổ nát.
Những vụ cháy liên tiếp đã phơi bày một thực trạng nhức nhối: những "lỗ hổng" chết người trong công tác PCCC tại các khu dân cư. Thủ phạm thầm lặng chính là hệ thống điện cũ kỹ, chằng chịt và đặc biệt là những "chuồng cọp" bằng sắt kiên cố, bịt kín lối thoát hiểm ở các chung cư cũ được xây dựng từ trước năm 1975.
Lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH họp bàn tác chiến tại vụ cháy ở cư xá Độc Lập
Theo Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hưởng, Phó Giám đốc Công an TPHCM, đa phần các chung cư này đã hư hỏng, xuống cấp và không có quỹ bảo trì để sửa chữa, cải tạo. "Vì chung cư nhỏ, chật hẹp nên các hộ dân thường cơi nới để mở rộng diện tích sử dụng hoặc che chắn để bảo đảm an ninh. Chính điều này đã khiến nguy cơ cháy nổ cao hơn, khó khăn trong việc thoát hiểm và PCCC" - Thiếu tướng Hưởng phân tích.
Thế nhưng, điều đáng lo ngại hơn cả cơ sở vật chất xuống cấp chính là "giặc" chủ quan, thờ ơ ngay trong ý thức của một bộ phận không nhỏ người dân. Nhiều người vẫn còn giữ suy nghĩ "cháy nổ là chuyện của người khác", phó mặc toàn bộ trách nhiệm phòng ngừa cho lực lượng chức năng. Chính sự thờ ơ đó đã tạo điều kiện cho "giặc lửa" bùng phát và gây ra những hậu quả thảm khốc không thể lường trước.
Quyết liệt xử lý "chuồng cọp"
Trước tình hình cấp bách, thực hiện chỉ đạo quyết liệt từ Trung ương đến địa phương, một chiến dịch chưa từng có đã được phát động. Sáng 12/7, Công an TPHCM cùng toàn bộ 33 khu vực của Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH đã đồng loạt ra quân, phối hợp với chính quyền 168 xã, phường và đặc khu để thực hiện công tác tuyên truyền, vận động trực tiếp đến từng hộ gia đình.
Cảnh sát PCCC và CNCH chiến đấu với "giặc lửa" trong vụ cháy nhà kho đường Phạm Hùng
Trung tá Đỗ Quang Phú, Đội trưởng Đội chữa cháy và CNCH khu vực 16 cho biết, lãnh đạo Công an TP đã chỉ đạo toàn lực lượng tăng cường vận động người dân tháo dỡ các lồng sắt "chuồng cọp", các biển quảng cáo, biển hiệu che chắn lối thoát nạn. "Trước mắt, chúng tôi sẽ đi từng ngõ, gõ từng nhà để vận động người dân trên tinh thần tuyên truyền, sau đó thống kê, rà soát và báo cáo UBND phường... để tiếp tục tháo dỡ và thực hiện đồng bộ các giải pháp", Trung tá Phú khẳng định quyết tâm.
Hành động kịp thời của Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH đã khiến tinh thần phòng "giặc lửa" lan tỏa rộng khắp. Sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt đã nhanh chóng tạo ra làn sóng chuyển biến tích cực. Tại chung cư 518 Võ Văn Kiệt (P.Cầu Ông Lãnh), người dân được cán bộ chiến sĩ phổ biến kiến thức, tặng bình chữa cháy và hướng dẫn cài đặt ứng dụng Help 114 - một nền tảng hỗ trợ báo cháy và truyền hình ảnh trực tiếp về trung tâm chỉ huy.
Chị Lê Kim Thư, một trong những người tiên phong tại đây, chia sẻ: "Trước đây tôi làm chuồng cọp để phòng trộm, nhưng sau nhiều vụ cháy thương tâm, tôi nhận ra đây là rủi ro lớn. Giờ tình hình an ninh trật tự ổn định hơn, nên tôi đồng ý tháo bỏ để bảo đảm an toàn tính mạng cho cả gia đình".
Tại chung cư Ngô Tất Tố, cơ quan chức năng đã đến để trực tiếp vận động, tuyên truyền và nhiều người dân đã chủ động phối hợp. Anh Lê Hải, một người dân sinh sống tại đây, cho biết: "Việc xây "chuồng cọp" bịt kín ban công ngày xưa là lý do bất khả kháng để phòng trộm cắp, nhưng hôm nay khi lực lượng chức năng, công an đến tuyên truyền thì gia đình tôi rất sẵn lòng phối hợp tháo dỡ. Tôi cảm thấy yên tâm hơn vì căn nhà của mình giờ có thêm một lối thoát hiểm, giúp cả nhà an toàn hơn trong trường hợp hỏa hoạn xảy ra".
Người dân tháo dỡ "chuồng cọp"
Tương tự, tại cư xá Thanh Đa, chính quyền địa phương đã thành lập 9 tổ công tác để tuyên truyền, vận động các cư dân tự nguyện ký cam kết tháo dỡ "chuồng cọp". Bà Lê Thùy Linh, cư dân ở căn hộ 208, cho hay: "Gia đình hàn khung sắt ở ban công với mục đích giữ an ninh, chống trộm. Tuy nhiên, được sự vận động của chính quyền và để bảo đảm an toàn cho chính bản thân và gia đình trong trường hợp xảy ra hỏa hoạn, tôi tự nguyện tháo dỡ khung sắt". Anh Nguyễn Ngọc Định, cư dân căn hộ 306, cũng cho biết anh lắp "chuồng cọp" chủ yếu để đề phòng trộm cắp, nhưng khi được tuyên truyền kỹ về các nguy cơ cháy nổ, anh đã nhận ra tầm quan trọng của việc mở lối thoát nạn và hoàn toàn ủng hộ tháo gỡ.
Ông Mai Quang, Phó Chủ tịch UBND phường Bình Quới cho biết: "Trên địa bàn phường hiện còn tồn tại nhiều trường hợp hộ dân cơi nới, lắp đặt khung sắt, "chuồng cọp" ở khu vực ban công, lô gia. Hành động này gây nhiều khó khăn trong công tác PCCC và CNCH, nguy cơ để lại hậu quả về sức khỏe, tính mạng và tài sản của người dân là khôn lường".
Điều đáng ghi nhận là nhiều hộ dân đã không chờ đến khi bị vận động mà tự nguyện tháo dỡ, cho thấy chuyển biến rõ nét trong nhận thức cộng đồng. Chính sự đồng thuận này mới là yếu tố quyết định tạo nên sự bền vững cho công tác PCCC tại khu dân cư.
Xây "pháo đài" an toàn trong mỗi gia đình
Cuộc chiến với "giặc lửa" không chỉ dừng ở việc "phá" đi những hiểm họa, mà còn là hành trình "xây" nên những pháo đài an toàn từ ý thức và kỹ năng. Để xây dựng một cộng đồng an toàn, ý thức phòng cháy là yếu tố tiên quyết. Theo chỉ đạo của UBND TPHCM, các địa phương cần huy động nguồn lực xã hội hóa để trang bị thêm các phương tiện PCCC, phát huy hiệu quả phương châm "bốn tại chỗ": chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ và hậu cần tại chỗ.
Lực lượng Công an Thành phố đang đẩy mạnh nhân rộng các mô hình hiệu quả như "Tổ liên gia an toàn phòng cháy, chữa cháy, điểm chữa cháy công cộng" và mô hình "Nhà tôi 3 có” (có thiết bị cảnh báo cháy, có mặt nạ phòng độc, có lối thoát nạn thứ 2), nhằm chủ động tổ chức chữa cháy ban đầu khi có sự cố xảy ra. Tại phường Bình Quới, chính quyền còn trao tặng bình chữa cháy, mặt nạ phòng độc và chuông báo cháy cho 30 hộ dân - một động thái khuyến khích người dân chủ động chuẩn bị thiết bị ứng phó tại chỗ.
Với quan điểm niềm tin và kỹ năng được củng cố bằng những hành động cụ thể, liên tục trong các ngày đầu tháng 7, các buổi diễn tập PCCC với tình huống giả định sát thực tế đã diễn ra khắp nơi trên địa bàn TPHCM. Từng chi tiết, từng thao tác đều được các cán bộ Công an hướng dẫn kỹ lưỡng. Người dân được học cách sử dụng bình chữa cháy, cách dùng các dụng cụ PCCC tại chỗ, cách thoát hiểm an toàn, cách bảo vệ bản thân và cứu giúp người khác. Những kỹ năng sống còn này không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại mà còn củng cố niềm tin của người dân vào khả năng tự bảo vệ mình và cộng đồng.
Như lời Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hưởng nhấn mạnh, để bảo đảm an toàn, người dân cần hiểu rõ nguyên nhân gây cháy để có ý thức quản lý tốt nguồn nhiệt, nguồn lửa và các chất dễ cháy. Có thể nói, cuộc chiến chống "giặc lửa" tại TPHCM đang diễn ra một cách quyết liệt và toàn diện. Từ công tác tuyên truyền nâng cao ý thức, đến việc kiên quyết xử lý các vi phạm, và tăng cường năng lực ứng phó, tất cả đều hướng đến mục tiêu cuối cùng: Bảo đảm sự an toàn và bình yên cho mỗi người dân, mỗi gia đình. Sẽ không có chỗ cho sự thờ ơ hay chủ quan, bởi trong cuộc chiến này, mỗi hành động nhỏ đều có thể tạo ra khác biệt.
UBND TPHCM vừa ban hành văn bản về tăng cường công tác PCCC và CNCH đối với loại hình nhà chung cư, nhà chung cư cũ, nhà ở nhiều căn hộ trên địa bàn. Chính quyền thành phố đặt mục tiêu ngăn chặn, đẩy lùi, tiến tới chấm dứt xảy ra cháy gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, làm chết người do nguyên nhân chủ quan.
Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được và Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hưởng, Phó Giám đốc CATP đến kiểm tra hiện trường vụ cháy cư xá Độc Lập
Lãnh đạo TPHCM yêu cầu các sở, ban, ngành, UBND cấp xã tập trung giải quyết, xử lý dứt điểm tình trạng cơi nới, lắp đặt cấu kiện vi phạm quy định về lối thoát nạn, khoảng cách an toàn PCCC, chống cháy lan. Chính quyền địa phương cũng được yêu cầu xử lý nghiêm hành vi chiếm dụng các phần không gian chung, vỉa hè, đường giao thông nội bộ để sử dụng vào mục đích riêng như để xe cá nhân, kinh doanh, buôn bán... lắp đặt các "chuồng cọp".
UBND TPHCM yêu cầu thủ trưởng các sở, ban, ngành và Chủ tịch UBND cấp xã tập trung triển khai thực hiện những biện pháp, giải pháp nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về PCCC và CNCH trong vận hành, sử dụng nhà chung cư, nhà chung cư cũ, nhà ở nhiều căn hộ.
Công an TPHCM được giao tổ chức tổng rà soát, phân công, phân cấp quản lý về PCCC, tổ chức kiểm tra điều kiện an toàn về PCCC và CNCH, tổ chức hướng dẫn ban quản lý, chủ căn hộ và người dân đang sinh sống trong các chung cư thực hiện những biện pháp, giải pháp bảo đảm an toàn PCCC và CNCH, đồng thời xử lý nghiêm, triệt để những hành vi vi phạm pháp luật về PCCC và CNCH.