Sự trở lại của loài cá mệnh danh “bóng ma sông Mê Kông” gây phấn khích

Khi các nhà khoa học nghe báo cáo rằng có một con cá lớn, bí ẩn đã bị bắt ở Campuchia vào năm 2020, sự phấn khích đã dậy lên. Họ nghi đây là loài “cá ma sông Mê Kông” - một loài cá bí ẩn có kích thước lớn chưa từng được nhìn thấy kể từ năm 2005 và được cho là đã tuyệt chủng.

Những bức ảnh về con cá và những đặc điểm nhận dạng của nó: cái miệng có hình dạng kỳ lạ và cái núm nhô ra ở hàm dường như đã xác nhận điều đó.

CNN đưa tin những con cá thuộc loài này có thể nặng tới 66 pound đã được bán trước khi các nhà khoa học có thể xem xét kỹ hơn.

Zeb Hogan - nhà nghiên cứu sinh vật học tại Đại học Nevada đồng thời là người đứng đầu dự án Kỳ quan sông Mê Kông do chính phủ Mỹ tài trợ - một sáng kiến ​​nhằm nghiên cứu và bảo tồn một trong những loài sinh vật quý nhất cho biết: “Mặc dù các ngư dân… chưa từng nhìn thấy con cá trước đây; nhưng họ biết rằng chúng có điều gì đó đáng chú ý, khác thường. Họ biết rằng cần liên hệ với chúng tôi”.

Hiện Hogan là thành viên nhóm các nhà khoa học quốc tế đang làm việc với Bộ Thủy sản Campuchia. “Ngay khi bất kỳ ai tham gia cuộc tìm kiếm loài cá này nhìn thấy những bức ảnh, chúng tôi đã biết nó là gì” – Hogan bày tỏ sự phấn khích với CNN.

Trước đó, ngư dân Campuchia đã bắt được hai con cá ở sông Mê Kông, nặng từ 11 đến 13 pound và dài từ 2 đến 3 feet.

Các nhà nghiên cứu đã công bố phát hiện của họ vào ngày 22/10  trong một nghiên cứu trên tạp chí Bảo tồn sinh học.

Loài cá được các ngư dân Campuchia bắt được. Đây là loài cá được mệnh danh là "bóng ma sông Mê Kông" 

Đó là khoảnh khắc ăn mừng của nhóm làm việc để bảo vệ sông Mê Kông, một trong những con sông dài nhất thế giới và là huyết mạch đường thuỷ nuôi sống  hàng chục triệu người.

Với cái tên có nghĩa là “Mẹ của những dòng sông” trong tiếng Thái và tiếng Lào, sông Mê Kông chảy qua nhiều quốc gia Đông Nam Á, có hệ sinh thái vô cùng phong phú về đa dạng sinh học. Nhưng nó cũng phải đối mặt với nhiều thách thức khác nhau bao gồm các dự án phát triển thủy điện, tình trạng đánh bắt quá mức và suy thoái môi trường sống.

Những thách thức này là lý do tại sao các nhà khoa học từ lâu đã lo lắng rằng loài “cá ma sông Mê Kông”, một loài cá thuộc họ cá chép khổng lồ cực kỳ nguy cấp, có thể dài tới 4 feet, có thể đã bị xóa sổ một cách lặng lẽ sau nhiều năm trôi qua chúng không được công chúng nhìn thấy.

Vén màn bí ẩn

Theo thông cáo báo chí từ Đại học Nevada, loài “cá ma” này có nguồn gốc từ sông Mê Kông, luôn là một loài cá bí ẩn kể từ khi nó được đặt tên chính thức vào năm 1991. Kể từ đó, chưa đến 30 cá thể được ghi nhận, khiến nó trở thành một loài cực kỳ quý hiếm.

Nhóm các nhà nghiên cứu của Hogan – những người cũng nghiên cứu các loài khác và các bộ phận của môi trường sông Mê Kông đã để mắt tới loài cá chép này. Họ dạo quanh các chợ cá và thực hiện các chương trình tiếp cận cộng đồng với ngư dân địa phương.

Bản thân Hogan, người đã dành phần lớn sự nghiệp của mình để nghiên cứu về cá ở lưu vực sông Mê Kông, mới chỉ nhìn thấy nó một lần vào đầu những năm 2000.

Hogan được CNN dẫn lời: “Tôi đã tìm kiếm nó kể từ đó và bị mê hoặc bởi nó là một loài cá lớn rất khác thường. Tôi nghĩ có lẽ nó đã tuyệt chủng, và khi nghe tin nó đã được tìm thấy trở lại, tôi đã chờ đợi tin tức đó 20 năm rồi. Đó là một dấu hiệu của hy vọng. Điều đó có nghĩa là vẫn chưa quá muộn (để bảo tồn)”.

Sự trở lại của loài cá này gây phấn khích cho giới khoa học 

Tuy nhiên, các thách thức vẫn còn đó. Các dự án của con người như đập thủy điện và hoạt động khai thác cát đã làm suy thoái thêm môi trường sống và phá vỡ cuộc sống của hơn 1.100 loài cá ở sông Mê Kông, nhiều loài trong số đó không thể tìm thấy ở nơi nào khác trên Trái đất.

Theo một báo cáo công bố vào tháng 3 năm nay, gần 1/5 số loài cá ở sông Mê Kông đang bị đe dọa tuyệt chủng, với sự hợp tác giữa 25 tổ chức bao gồm Quỹ Động vật hoang dã Thế giới và dự án Kỳ quan sông Mê Kông.

Các nhà nghiên cứu đằng sau báo cáo mới nhất hy vọng việc phát hiện lại cá chép này có thể tạo động lực cho nhiều nghiên cứu và hành động bảo tồn hơn - bao gồm việc thành lập một nhóm chuyên gia quốc tế trên khắp Campuchia, Lào và Thái Lan để nghiên cứu sâu hơn về loài cá được mệnh danh là “Bóng ma sông Mê Kông”.

Hogan cho hay: “Loài cá này là một chỉ báo về tình trạng lành mạnh (về hệ sinh thái) của dòng sông vì nó là loài cá lớn và dễ bị tổn thương.

Nhưng nó cũng là biểu tượng của tất cả các loài cá khác xuất hiện trong khu vực, là loài thủy sản quan trọng và rất quan trọng đối với sinh kế của con người cũng như rất quan trọng đối với dinh dưỡng và thực phẩm của con người”.

Loài cá "bóng ma sông Mê Kông" trở lại cho thấy hệ sinh thái của dòng sông dần phục hồi