(CAO) Hôm 5/9, CNN đưa tin Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thúc giục Tòa án Tối cao can thiệp vào cuộc tranh luận về lệnh áp thuế khẩn cấp của ông đối với hàng hoá nhập khẩu từ các quốc gia khác.
Theo đó, ông chủ Nhà Trắng đang thúc giục các thẩm phán lật ngược phán quyết của tòa án cấp dưới - phán quyết cho rằng chính quyền của ông đã hành động bất hợp pháp khi áp đặt nhiều loại thuế nhập khẩu đối với hàng hoá nhập khẩu của các nước.
"Thị trường chứng khoán cần thuế quan, họ muốn thuế quan" – Tổng thống Trump phát biểu tại Phòng Bầu dục, khẳng định rằng một quyết định bất lợi sẽ đồng nghĩa với "sự tàn phá cho đất nước chúng ta".
Vụ kiện một lần nữa đặt ra những câu hỏi cơ bản cho tòa án (nhánh tư pháp) về quyền hành động đơn phương của tổng thống (nhánh hành pháp) mà không có sự cho phép rõ ràng từ Quốc hội (nhánh lập pháp).
Những người chỉ trích Tổng thống Trump lưu ý rằng vị tổng thống gần đây nhất tăng thuế quan trong những trường hợp tương tự là Richard Nixon và Quốc hội; sau đó đã quyết định hạn chế quyền lực của tổng thống.
“Đối với tổng thống và các cố vấn cấp cao nhất của ông, những mức thuế quan này đặt ra một lựa chọn khó khăn: Có thuế quan, chúng ta là một quốc gia giàu có; không có thuế quan, chúng ta là một quốc gia nghèo” - theo đơn kháng cáo của chính quyền gửi lên Toà án Tối cao.
Đơn kháng cáo được đưa ra sau một phán quyết chia rẽ trước đó từ một tòa phúc thẩm liên bang ở Washington, trong đó kết luận rằng Tổng thống Trump đã vượt quá thẩm quyền của mình khi dựa vào Đạo luật Quyền hạn Kinh tế khẩn cấp quốc tế để áp đặt thuế quan.
Tòa phúc thẩm phán quyết rằng thẩm quyền áp đặt thuế, bao gồm cả thuế quan là “một quyền lực cốt lõi của Quốc hội” mà Hiến pháp đã trao cho nhánh lập pháp.
Tổng thống
Mỹ Donald Trump đưa
chính sách thuế lên Toà án Tối cao - Ảnh: AP
Trong khi đó, Tổng thống Trump đã dựa vào Đạo luật Quyền hạn Kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA) có từ những năm 1970 để định hình lại không chỉ thương mại toàn cầu; mà còn cả quan hệ liên minh với các đồng minh và quan hệ với các đối thủ.
Nếu một số quyền mà ông tuyên bố đặt ra các mức thuế quan đó bị chặn vĩnh viễn, chính quyền sẽ cần phải tìm các đòn bẩy khác để đạt được các mục tiêu chính sách đối ngoại đầy tham vọng của mình.
Trọng tâm của vụ kiện là mức thuế quan “ngày Giải phóng” mà Tổng thống Trump công bố vào tháng 4 và các mức thuế quan được áp dụng trong năm nay đối với hàng hoá xuất khẩu của Trung Quốc, Mexico và Canada. Một nhà nhập khẩu rượu vang có tên VOS Selections và các doanh nghiệp nhỏ khác đã khởi kiện, cùng với hàng chục tiểu bang, với lý do Tổng thống Trump đã vượt quá thẩm quyền của mình.
"Cả hai tòa án liên bang đã xem xét vấn đề này đều đồng ý rằng IEEPA không trao cho tổng thống quyền áp thuế quan không bị kiểm soát. Những mức thuế quan bất hợp pháp này đang gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các doanh nghiệp nhỏ và đe dọa sự tồn tại của họ.
Chúng tôi hy vọng vụ kiện này sẽ được giải quyết nhanh chóng cho khách hàng của mình" - Jeffrey Schwab, cố vấn cấp cao và là Giám đốc tố tụng của Trung tâm Tư pháp Liberty, đơn vị đại diện cho các nguyên đơn trong vụ kiện, cho biết.
Chính quyền Tổng thống Trump đã yêu cầu Tòa án Tối cao xem xét lại vụ án nhanh chóng một cách bất thường, khi ông yêu cầu các thẩm phán quyết định xem có nên thụ lý vụ án trước ngày 10/9 và chuẩn bị các lập luận vào đầu tháng 11 hay không. Các nguyên đơn trong vụ án đã đồng ý với mốc thời gian nhanh chóng đó.
Chính sách thuế quan của Mỹ ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu
Một tòa án liên bang ở New York đã đồng ý vào cuối tháng 5 và đứng về phía các công ty và tiểu bang. Tòa Phúc thẩm Liên bang Mỹ đã giữ nguyên quyết định đó. Tuy nhiên, tòa phúc thẩm đã tạm thời giữ nguyên mức thuế quan trong khi vụ kiện vẫn tiếp tục.
Chính quyền TT Trump lập luận với Tòa án Tối cao rằng quyết định của tòa án cấp dưới "theo quan điểm của tổng thống, sẽ đơn phương tước vũ khí của Mỹ và cho phép các quốc gia khác bắt nền kinh tế Mỹ làm con tin cho các chính sách thương mại trả đũa của họ".
Mặc dù phần lớn các mức thuế quan mà Tổng thống Trump áp đặt trong nhiệm kỳ thứ hai, viện dẫn các quyền hạn trong đạo luật kinh tế khẩn cấp, cuối cùng có thể bị coi là bất hợp pháp, nhưng tổng thống vẫn có rất nhiều đòn bẩy khác để tiếp tục thúc đẩy chương trình nghị sự tăng nặng thuế quan của mình. Đó là bởi vì Nhà Trắng không chỉ sử dụng IEEPA để đánh thuế quan.
Tất cả các mức thuế quan theo ngành mà Tổng thống Trump áp đặt trong nhiệm kỳ thứ hai, gần đây nhất là mức thuế 50% đối với các sản phẩm phái sinh từ thép và nhôm, chẳng hạn như xịt khử mùi và xe đẩy trẻ em, đều sử dụng Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962. Thẩm quyền theo Mục 232 trao cho tổng thống quyền áp đặt mức thuế quan cao hơn vì lý do an ninh quốc gia.
Tuy nhiên, nó chỉ có thể được sử dụng để nhắm mục tiêu vào các ngành cụ thể và yêu cầu phải mở một cuộc điều tra trước khi có thể áp đặt thuế quan. Tương tự, có một số phương pháp khác mà ông chủ Nhà Trắng có thể sử dụng để áp đặt thuế quan, mà hiện không phải đối mặt với các thách thức pháp lý. Tuy nhiên, chúng cũng có những điểm bất lợi có thể khiến ông khó có thể áp đặt rồi nhanh chóng rút lại thuế quan, như ông đã nhiều lần làm kể từ khi tái nắm quyền vào tháng 1.