Hỏi: Anh tôi liên quan trong vụ án hình sự với vai trò giúp sức, đã nộp lại số tiền thu lợi bất chính, có nhân thân tốt, từng được cấp trên khen thưởng. Vậy anh tôi có được giảm nhẹ tội và hưởng án treo không? (Bạn đọc, TP.Thủ Đức).
Trả lời: Khoản 1 điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017 quy định các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự như sau:
- Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
- Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
- Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;
- Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;
- Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;
- Người phạm tội tự thú;
- Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải;
- Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án;
- Người phạm tội đã lập công chuộc tội;
- Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
- Người phạm tội là người có công với Cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ...
Ngoài ra, đầu thú hoặc tình tiết khác cũng có thể được xem là tình tiết giảm nhẹ.
Người phạm tội được giảm nhẹ hình phạt trong các trường hợp sau:
1. Khi người phạm tội có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ thì tòa án (TA) có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt (KHP) được áp dụng nhưng trong KHP liền kề nhẹ hơn của điều luật.
2. Đối với người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể, TA có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của KHP được áp dụng nhưng không bắt buộc trong KHP liền kề nhẹ hơn của điều luật.
Trong trường hợp có đủ các điều kiện quy định tại khoản 1 hoặc khoản 2 nêu trên nhưng điều luật chỉ có một KHP hoặc KHP đó là KHP nhẹ nhất, TA có thể quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của KHP hoặc chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn.
Án treo là biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện áp dụng đối với người phạm tội bị phạt tù không quá 3 năm; căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ, nếu xét thấy không cần phải bắt chấp hành hình phạt tù, thì TA cho hưởng án treo đồng thời ấn định thời gian thử thách từ 1 năm đến 5 năm và thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách theo quy định của Luật Thi hành án hình sự.