Nhân chứng... "2 Trong 1" (?!)
Theo đơn khởi kiện và quá trình giải quyết vụ án, nguyên đơn Lê Thị Ngọc Anh và đại diện của bà trình bày: Bà là chủ sử dụng phần đất 1.559m2 thuộc thửa 82, tờ bản đồ 58, xã Phước Khánh, H.Nhơn Trạch, theo giấy chứng nhận (GCN) số CH 05022, do UBND H.Nhơn Trạch cấp, đăng ký thay đổi ngày 31/01/2018.
Xuất phát từ mối quan hệ thân quen và tin tưởng, ngày 06/11/2020, bà Anh lập HĐUQ cho ông Trần Văn Tèo (ngụ P.5, Q.Tân Bình, TPHCM) có toàn quyền đối với thửa đất 82, được Văn phòng công chứng (VPCC) Nguyễn Lê Nghĩa (P.12, Q.10) chứng nhận. Thực chất của HĐUQ là bà nhờ ông Tèo bán thửa đất 82; nếu ông Tèo mua đất thì 2 ngày sau phải trả tiền cho bà. Ngay khi ký HĐUQ, bà giao cho ông Tèo giữ bản chính GCN số CH 05022.
Do không muốn bán đất nữa nên ngày 25/11/2020 bà gặp ông Tèo tại chợ Bến Thành thông báo chấm dứt HĐUQ. Ông Tèo đồng ý, hẹn 14 giờ ngày 26/11/2020 có mặt tại VPCC để hủy HĐUQ. Đúng hẹn, bà có mặt tại VPCC nhưng chờ mãi ông Tèo không đến. Ngay hôm sau, bà tiếp tục gặp ông Tèo để hẹn lại ngày đi hủy HĐUQ, nhưng ông này từ chối. Ngày 30/11/2020, bà Anh khởi kiện, yêu cầu Tòa án hủy toàn bộ HĐUQ ngày 06/11/2020; buộc ông Tèo trả lại bản chính GCN số CH 05022. Ngày 11/12/2020, TAND Q.10 đã ra văn bản (VB) số 369/TLST-DS, thụ lý đơn khởi kiện của bà Anh.
QĐ chuyển hồ sơ lần 1 của TAND Q.10 và VB chuyển trả lại của TAND H.Nhơn Trạch
VB số 369 xác định rõ ông Tèo là bị đơn của vụ kiện liên quan đến HĐUQ. Tuy nhiên, ngày 17/12/2020, ông Tèo sử dụng HĐUQ để ký hợp đồng đặt cọc, bán thửa đất 82 với giá 680 triệu đồng. Hợp đồng này có 2 "nhân chứng" là bà Nguyễn Thị Thu Phượng (SN 1987, ngụ cùng địa chỉ ông Tèo) và ông Nguyễn Văn Toàn (SN 1979, ngụ Phú Hữu, H.Nhơn Trạch). Cùng ngày, ông Tèo ký hợp đồng chuyển nhượng (HĐCN) với bên mua là bà Trần Thị Thiên Hương (ngụ Q.Bình Thạnh, TPHCM).
Từ khi thụ lý đến cuối năm 2021, TAND Q.10 do Thẩm phán Lê Như Nhiên chủ trì, đã tổ chức nhiều buổi hòa giải, đối chất. Các bên có lời khai thể hiện trong các biên bản, tóm tắt như sau:
"Nhân chứng" Phượng (người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án) khai: Bà là cháu của ông Tèo. Bà Anh bán thửa đất 82 cho bà bằng hình thức "ủy quyền", giá 450 triệu đồng. Bà đã trả lần đầu 200 triệu; lần hai 250 triệu vào ngày 12/02/2018, nhưng không yêu cầu bà Anh ký giấy nhận tiền vì tin tưởng (?!). Mua đất nhưng 2 bên thỏa thuận ký HĐUQ để "đỡ tốn phí” sang nhượng. Do bận việc riêng nên bà nhờ ông Tèo đứng tên giấy tờ. Năm 2020, bà nhờ bà Anh bán lại thửa đất. Lúc này, bà phát hiện HĐUQ chỉ có "trông coi đất" nên yêu cầu bà Anh làm lại HĐUQ ngày 06/11/2020. Sau đó, bà Anh cho rằng bà còn thiếu 250 triệu đồng, nếu không đưa thì hủy HĐUQ. Bà Anh đến chợ Bến Thành gặp ông Tèo, hẹn 14 giờ ngày 26/11/2020 đến VPCC hủy HĐUQ nhưng ông Tèo không đi do giấy tờ bà giữ, ông không biết gì. Ngày 17/12/2020, bà chuyển nhượng thửa đất cho bà Hương giá 680 triệu đồng. Mọi việc thỏa thuận, giao dịch mua bán đều do bà thực hiện và bà đang giữ tiền, ông Tèo chỉ ký tên trên giấy tờ.
Ông Tèo khai: "Tôi chỉ là người giúp bà Phượng. Tôi ký HĐUQ và HĐCN thửa đất theo yêu cầu của bà Phượng. Tôi không biết việc thỏa thuận mua bán đất giữa bà Anh và bà Phượng".
Đại diện bà Hương xác định: Bà Hương nhờ ông Trần Văn Lên (SN 1966, ngụ xã Đại Phước, H.Nhơn Trạch) mua thửa đất rồi đến VPCC ký HĐCN. Việc giao nhận tiền, làm thủ tục sang tên đều do ông Lên thực hiện giúp bà. Sau khi mua đất, bà bỏ ra 27 triệu đồng để trồng bạch đàn, cắm cọc bê tông, rào kẽm gai...
Hợp đồng đặt cọc bán thửa đất 82 có 2 chữ ký của "nhân chứng" Nguyễn Thị Thu Phượng
Nguyên đơn trước sau vẫn xác định chỉ ký HĐUQ cho ông Tèo; không bán đất cho bà Phượng, cũng không nhận tiền của bà này.
Lời khai "mới" của bị đơn...
Trưng bằng chứng, đại diện nguyên đơn trình bày: Sau hơn 17 tháng thụ lý với hàng trăm bút lục, ngày 17/5/2022, Thẩm phán Nhiên ký Quyết định (QĐ) số 132/2022/QĐST-DS, chuyển hồ sơ vụ án đến TAND H.Nhơn Trạch. Lý do: Quá trình giải quyết, bà Anh và bà Hương có yêu cầu giải quyết hậu quả pháp lý trong trường hợp Tòa án tuyên bố VB công chứng vô hiệu. Do đối tượng tranh chấp là bất động sản tại xã Phước Khánh, H.Nhơn Trạch, nên căn cứ điểm c, khoản 1, Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự (BLTTDS), HĐXX chuyển hồ sơ đến TAND H.Nhơn Trạch để giải quyết theo thẩm quyền.
Hơn nửa năm sau, TAND H.Nhơn Trạch mới có VB số 09/PC-TA do Thẩm phán Nguyễn Duy Thức ký ngày 30/11/2022, xác định: "Quan hệ tranh chấp chính của vụ án là tranh chấp HĐUQ, không phải tranh chấp bất động sản nên thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND Q.10. Sau khi TAND Q.10 thụ lý, bà Hương mới có yêu cầu độc lập. TAND Q.10 căn cứ quan hệ tranh chấp theo yêu cầu độc lập để chuyển thẩm quyền đến TAND H.Nhơn Trạch là không đúng quy định. Căn cứ điểm a khoản 1 Điều 39 BLTTDS, tranh chấp HĐUQ của nguyên đơn thuộc thẩm quyền giải quyết TAND Q.10. TAND H.Nhơn Trạch chuyển toàn bộ hồ sơ gồm 538 bút lục cho TAND Q.10 theo thẩm quyền để giải quyết đối với yêu cầu của người khởi kiện".
Bà Anh rất mừng vì vụ án được chuyển trở về nơi bà khởi kiện. Hơn 1 năm sau, bà sửng sốt khi TAND Q.10 chuyển hồ sơ lần 2. Ngày 27/3/2024, TAND H. Nhơn Trạch ra VB số 103/TB-TLVA "Thông báo thụ lý vụ án". VB này do Thẩm phán Lê Thị Hằng ký, xác định: "Kèm theo đơn khởi kiện, người khởi kiện đã nộp các tài liệu, chứng cứ sau đây: Toàn bộ hồ sơ đánh bút lục từ 01 đến 679 được TAND Q.10 chuyển đến theo QĐ số 01/2024/QĐST-DS ngày 04/01/2024".
Bà Anh tâm tư: "TAND H.Nhơn Trạch đã xác định vụ tranh chấp thuộc thẩm quyền của TAND Q.10 nên đã ra VB chuyển trả toàn bộ hồ sơ cho cơ quan này giải quyết. Sau hơn 1 năm tiếp nhận thêm tài liệu với 141 bút lục, TAND Q.10 lại ra QĐ chuyển hồ sơ vụ án. Lần này, TAND H.Nhơn Trạch tiếp nhận, thụ lý, giải quyết. Như vậy, chỉ riêng việc "chuyển - trả” qua lại đã kéo dài gần 2 năm, vụ án tăng lên 679 bút lục!".
Tại phiên đối chất ngày 12/12/2024 do Thẩm phán Hằng chủ trì, ông Tèo thay đổi lời khai: "Tôi mua thửa đất 82 của bà Anh thông qua môi giới của cháu là bà Phượng (không nhớ giá). Tôi đã trả đủ tiền mua đất nhưng không giao trực tiếp cho bà Anh mà đưa bà Phượng. Tôi không ký HĐCN đất mà ký HĐUQ vì không hiểu biết pháp luật. Toàn bộ việc mua bán do bà Phượng và bà Anh thỏa thuận. Tôi tin tưởng nên bà Phượng kêu ký vào HĐUQ thì tôi ký”.
VB "thông báo thụ lý vụ án" của TAND H.Nhơn Trạch
Ông Tèo xác định: "Bà Anh đến chợ Bến Thành bảo tôi đi ký hủy HĐUQ nhưng tôi không đồng ý vì đã "mua đứt bán đoạn". Tôi tin tưởng và giao toàn bộ thủ tục cho bà Phượng nên bà Phượng nói gì tôi nghe đó; kêu tôi đi ký thủ tục bán đất thì tôi ký. Bà Hương giao tiền mua đất, bà Phượng kêu tôi ký giấy nhận tiền, nhưng tiền thì bà Phượng nhận đủ tại VPCC"(?!).
Thẩm phán hỏi: "Vì sao ông mua đất của bà Anh nhưng lại nghe theo bà Phượng đi ký HĐCN cho bà Hương và tiền lại giao cho bà Phượng?". Bị đơn đáp: "Sau khi tôi mua thửa đất 82, bà Phượng đổi cho tôi diện tích đất khác ở Xuân Lộc. Vì tôi không hiểu biết nên bà Phượng nói gì thì tôi nghe đó. Do đó thửa đất 82 thuộc quyền của bà Phượng, tôi đứng giấy ủy quyền nên ký bán cho bà Phượng lấy tiền, còn tôi sở hữu miếng đất ở Xuân Lộc".
Đại diện bà Hương và ông Lên có chung ý kiến: "Chúng tôi không biết việc thỏa thuận mua bán hay ký ủy quyền giữa bà Anh và ông Tèo; không biết xảy ra tranh chấp HĐUQ. Thấy HĐUQ hợp pháp nên đã ký HĐCN thửa đất trên của bà Anh, thông qua người đại diện là ông Tèo. Số tiền mua bán đất đã giao đủ cho ông Tèo".
Đại diện nguyên đơn lên tiếng: "Trước đây, chính ông Tèo khai chỉ là người giúp "nhân chứng" Phượng; ký HĐUQ và HĐCN thửa đất 82 theo yêu cầu của bà Phượng. Nay bị đơn cho rằng mình là người mua thửa đất nhưng không nhớ giá (?!). Thực tế, cả ông Tèo và bà Phượng đều không có bất cứ giấy tờ gì để chứng minh đã trả tiền mua đất cho nguyên đơn. Trong khi đó, cả 2 đều thừa nhận đã bán thửa đất và nhận 680 triệu đồng từ hơn 5 năm trước".
Bà Anh bày tỏ bức xúc: "Lời khai của ai là có cơ sở, HĐXX sẽ xem xét, dựa trên các tài liệu chứng cứ đã thu thập nhiều năm. Trong đó có cuộc nói chuyện ngày 25/11/2020 giữa tôi và ông Tèo tại chợ Bến Thành, đã được lập vi bằng gửi Tòa án. Qua tham khảo ý kiến của luật sư và người đại diện, tôi và gia đình đang xem xét gửi đơn tố giác liên quan đến việc bán thửa đất sau khi Tòa đã ra thông báo thụ lý vụ án...".