Hỏi: Tôi và bạn gái sống chung không đăng ký kết hôn (ĐKKH), trong thời gian đó có cùng nhau mua sắm được một số tài sản (TS) giá trị. Nay xảy ra bất hòa, chúng tôi muốn chia TS thì làm thế nào, căn cứ vào đâu để chia TS cho phù hợp? (Lê Nguyên (Q. Bình Tân).
Trả lời: Nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không ĐKKH thì không được pháp luật thừa nhận, không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ (NV) giữa vợ và chồng. Quan hệ về TS được giải quyết theo quy định tại Điều 16 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 như sau:
1. Quan hệ tài sản (QHTS), NV và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không ĐKKH được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên; trong trường hợp không có thỏa thuận thì giải quyết theo quy định của Bộ luật Dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
2.Việc giải quyết QHTS phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ và con cái; công việc nội trợ và công việc khác có liên quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập.
Nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng cùng tạo dựng TS thì TS đó thuộc hình thức sở hữu chung (SHC), nếu các đồng sở hữu muốn chia TS chung thì căn cứ theo Điều 219 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
1. Trong trường hợp SHC có thể phân chia thì mỗi chủ SHC đều có quyền yêu cầu chia TS chung; nếu các chủ SHC đã thỏa thuận không phân chia TS chung trong một thời hạn thì mỗi chủ SHC chỉ có quyền yêu cầu chia TS chung khi hết thời hạn đó; khi TS chung không thể chia được bằng hiện vật thì được trị giá thành tiền để chia.
2.Trong trường hợp có người yêu cầu 1 người trong số các chủ SHC thực hiện NV thanh toán khi người đó không có TS riêng hoặc TS riêng không đủ để thanh toán thì người yêu cầu có quyền yêu cầu chia TS chung để nhận tiền thanh toán và được tham gia vào việc chia TS chung, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Nếu không thể chia phần quyền sở hữu bằng hiện vật hoặc việc chia này bị các chủ SHC còn lại phản đối thì người có quyền có quyền yêu cầu người có nghĩa vụ bán phần quyền sở hữu của mình để thực hiện NV thanh toán.
Trường hợp của bạn, TS có trong thời kỳ sống chung sẽ được giải quyết theo nguyên tắc:
- Tài sản riêng của ai thì thuộc về người đó.
- Tài sản chung được chia theo thỏa thuận của các bên; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu tòa án giải quyết. Việc giải quyết QHTS phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ; công việc nội trợ và công việc khác có liên quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập.