Chiều nay, 20/11, tại Kỳ họp thứ 8, thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, các đại biểu Quốc hội đều bày tỏ mong muốn Việt Nam sớm có phương tiện giao thông hiện đại này.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) cho biết, đường sắt tốc độ cao đã được nhiều quốc gia phát triển đưa vào sử dụng vài chục năm trước đây, mang lại phương tiện giao thông hiện đại, thuận lợi cho người dân, cho người lao động và khách du lịch, nhà đầu tư quốc tế.
“Cách đây hơn 15 năm, chúng ta đã thảo luận về vấn đề này nhưng chưa chín muồi, đất nước chưa đủ điều kiện, lúc đó kinh tế vĩ mô còn bất ổn và nợ công còn cao. Thời điểm hiện nay, đất nước ta đã có điều kiện khá hơn, kinh tế vĩ mô ổn định, nợ công thấp, GDP đầu người đang vừa qua mức trung bình thấp. Khi đường sắt tốc độ cao đi vào hoạt động, việc đi lại của người dân được thuận tiện, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước, nhà đầu tư và đặc biệt chúng ta sẽ khai thác được tất cả các tiềm năng, lợi thế của các địa phương mà tuyến đường sắt đi qua, đặc biệt là các tỉnh miền Trung”-đại biểu nhấn mạnh.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh)
Cho biết đây là phương tiện giao thông tốc độ cao nên yêu cầu kỹ thuật và an toàn hết sức nghiêm ngặt, đại biểu Trần Hoàng Ngân lưu ý không vì chi phí hay nguồn thu mà thiếu tập trung yêu cầu này. Đại biểu cũng đề nghị, với số tiền dự án rất lớn, hơn 1,7 triệu tỷ đồng, tương đương khoảng 67 tỷ USD, nên cần tập trung huy động nguồn vốn trong nước, vay ưu đãi nước ngoài, hạn chế sử dụng vốn ODA.
Về chi phí xây lắp khoảng 50%, tức vào khoảng 33 tỷ USD, đại biểu đề nghị cần tập trung sử dụng nguyên vật liệu ở trong nước và cần huy động các doanh nghiệp trong nước có năng lực chuyên môn để tham gia vào dự án này.
Chung quan điểm, đại biểu Hoàng Văn Cường (TP Hà Nội) đề nghị, việc đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam phải thực hiện theo phương thức chuyển giao công nghệ để chúng ta làm chủ quá trình đầu tư và phát triển ngành công nghiệp đường sắt trong nước.
“Bài học kinh nghiệm 3 tuyến đường sắt tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh do nhà đầu tư nước ngoài thi công trọn gói. Khi điều kiện không đáp ứng là nhà đầu tư nước ngoài người ta có thể dừng và yêu cầu xử phạt hợp đồng. Thêm vào đó, quá trình vận hành, sửa chữa, thay thế sẽ lệ thuộc mãi mãi vào các nhà cung cấp nước ngoài. Nếu dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam lại tiếp tục đấu thầu chọn nhà cung cấp nước ngoài như đã làm với các tuyến đường sắt đô thị vừa qua thì rủi ro về thời gian chưa biết khi nào hoàn thành, vốn có thể đội lên chưa biết bao nhiêu và nguy hại hơn là sẽ phải lệ thuộc mãi mãi vào nhà cung cấp nước ngoài”-đại biểu Hoàng Văn Cường lo ngại.
Đại biểu Nguyễn Minh Hoàng (TP Hồ Chí Minh) cũng đề nghị, Dự án đầu tư phải làm chủ được một phần hoặc toàn bộ công nghệ liên quan đường sắt tốc độ cao. Đồng thời, do đây là một dự án tầm cỡ lớn quốc gia nên rất cần sự phát huy quyền làm chủ của nhân dân, ít nhất là trong việc tham vấn, lắng nghe người dân đóng thuế. Đại biểu nhất trí với đề xuất của nhiều vị ĐBQH là huy động nguồn vốn đóng góp của nhân dân tham gia vào dự án như là mua trái phiếu với lãi suất hợp lý.
Đại biểu Nguyễn Minh Hoàng (TP Hồ Chí Minh)
“Cần đầu tư vào nghiên cứu, đánh giá nhiều chiều một cách khoa học về khách quan dự án, tham khảo nghiêm túc kinh nghiệm thực hiện các dự án tương tự đã có các nước khác về làm như thế nào, ai làm và hệ quả kinh tế ra sao. Việc này cần có thời gian để làm cho thấu đáo trước khi quyết định triển khai dự án”-Đại biểu Nguyễn Minh Hoàng nhấn mạnh.
Đóng góp ý kiến tại hội trường, các đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông), Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) cùng đề nghị cần quan tâm thu hút đầu tư tư nhân trong nước vừa để giúp doanh nghiệp có cơ hội phát triển lớn mạnh hoặc có thể tiếp nhận và chuyển giao công nghệ từ nước ngoài để nội địa hóa mức tối đa, từ đó giảm bớt phụ thuộc vào nước ngoài, vừa có thể huy động được nguồn lực toàn xã hội để giảm bớt sức ép ngân sách nhà nước.
Về nguồn lực huy động để đầu tư cho dự án, theo các đại biểu, trong tương lai cũng phải tính đến huy động sức dân vì hiện nay, nguồn vốn trong dân rất lớn. “Nếu phát hành trái phiếu với lãi suất đủ hấp dẫn thì người dân sẽ sẵn sàng mua, ngân sách chưa đảm bảo thì có thể đi vay nhưng vay trong dân tất nhiên tốt hơn vay nước ngoài, vì lợi nhuận chính người dân trong nước được hưởng, không dịch chuyển ra bên ngoài.
Đại biểu Nguyễn Văn Thân (Thái Bình)
Giải trình ý kiến các đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, hiện nay trong xây dựng đề án dự kiến, chúng ta sẽ vay tối đa là 30%. “Hiện nay, chúng ta cũng chưa quyết định việc vay trong nước hay vay ODA mà phụ thuộc vào hiệu quả của vấn đề vay trong nước hay vay ODA. Nếu vay ODA mà lãi suất thấp và không ràng buộc điều kiện thì đó là một điều rất tốt, còn nếu có ràng buộc điều kiện thì chúng ta ưu tiên vay trong nước”-Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin.
Với nhóm ý kiến của các ĐBQH về tổ chức thực hiện, Bộ trưởng Bộ GTVT giải thích, đối với các dự án lớn như thế này, trong quá trình triển khai thực hiện có 2 khâu bắt buộc chúng ta phải thuê nước ngoài, đó là tư vấn quản lý dự án và tư vấn giám sát. Theo Bộ trưởng, đây là hai bộ phận cốt tử, có vai trò quyết định đến việc dự án triển khai của chúng ta có đúng tiến độ hay không và chúng ta có bị đội vốn hay không.