Đề xuất miễn phí sách giáo khoa từ năm 2030

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng nay (17/11), Chính phủ đã trình Dự thảo "Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo". Đây được xem là một trong những bước đi quan trọng nhằm cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị – văn kiện xác định giáo dục nằm ở vị trí trung tâm, là “động lực then chốt” để phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Một trong những nội dung chú ý của Dự thảo là trao thẩm quyền tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển và biệt phái giáo viên cho Giám đốc Sở GD&ĐT. Điều này thể hiện tinh thần phân cấp mạnh mẽ, nhằm khắc phục tình trạng quản lý phân tán giữa tỉnh – huyện – xã, dẫn đến thừa thiếu cục bộ kéo dài nhiều năm.

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ: "Việc phân cấp cho Giám đốc Sở giúp bảo đảm thống nhất quản lý nhân lực toàn ngành, khắc phục phân mảnh, điều tiết nguồn giáo viên linh hoạt theo nhu cầu thực tiễn". Kết quả lấy ý kiến cho thấy 17/17 tỉnh, thành phố gửi văn bản đều đồng thuận, khẳng định tính khả thi của chính sách.

Quang cảnh phiên họp sáng 17/11

Tờ trình của Chính phủ cũng đề xuất cho phép sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc, thay vì nhiều bộ sách như hiện nay. Lý do được đưa ra là tình trạng tốn kém, thiếu đồng bộ và gây áp lực xã hội khi phải chọn lựa sách.

Trong bối cảnh chuyển đổi số là xu hướng tất yếu, dự thảo Nghị quyết dành một chương quan trọng để thiết lập khung pháp lý cho chuyển đổi số, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong đó, các giải pháp mà Chính phủ đề xuất là: cho phép huy động nguồn lực xã hội, hợp tác công – tư, xây dựng hạ tầng số và cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục.

Dự thảo Nghị quyết mở rộng quyền tự chủ của cơ sở giáo dục trong việc tổ chức hội thảo quốc tế, thu hút chuyên gia nước ngoài, và thậm chí “khuyến khích thành lập phân hiệu cơ sở giáo dục Việt Nam ở nước ngoài”.

Một điểm tích cực được nhiều người quan tâm là Dự thảo đề xuất miễn phí sách giáo khoa từ năm 2030, miễn học phí môn Giáo dục quốc phòng – an ninh ở đại học, và hỗ trợ kinh phí sinh hoạt cho nghiên cứu sinh trong chương trình đào tạo tiến sĩ trọng điểm.

Dự thảo Nghị quyết đặt ra yêu cầu bảo đảm chi ngân sách cho giáo dục đạt tối thiểu 20% tổng chi, đồng thời cho phép địa phương áp dụng cơ chế ưu đãi vượt trội về thuế, tín dụng và quỹ đất để phát triển giáo dục.

Có thể thấy, Dự thảo Nghị quyết đã thể hiện tinh thần đổi mới mạnh mẽ, đặc biệt là trong phân cấp, tăng quyền tự chủ, thúc đẩy chuyển đổi số và mở rộng hội nhập quốc tế.

Thẩm tra về dự thảo Nghị quyết, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đề nghị, mọi cơ chế đặc thù đều phải bảo đảm: Không tạo xung đột với các luật đang sửa đổi; Không phát sinh khoảng trống pháp lý; Không gây rủi ro trong quản lý nhân sự, tài chính và đất đai. Nếu những điểm còn vướng mắc tiếp tục được làm rõ, Nghị quyết có thể trở thành tiền đề quan trọng để kiến tạo môi trường giáo dục cởi mở, hiện đại và minh bạch – đúng như mục tiêu “đột phá thể chế để phát triển giáo dục” mà Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị đã xác định.