Hệ thống metro sẽ tạo bước đột phá về hạ tầng giao thông
Làm việc với Thành ủy TPHCM ngày 17/8/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm kỳ vọng TPHCM cần được định hình tương lai là thành phố toàn cầu, phát triển thông minh, hiện đại, năng động, hội nhập.
Tổng Bí thư nhận thấy hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông là điểm nghẽn lớn cản trở sự phát triển trong tương lai của TPHCM và yêu cầu TPHCM phải tập trung xây dựng, tạo bước đột phá về hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị.
Yêu cầu trước mắt và lâu dài, TPHCM cần một hệ thống đường sắt đô thị (ĐSĐT) kết nối nội thành và vươn xa hơn, để mở rộng không gian phát triển cho TPHCM. Hiện TPHCM mới đưa vào hoạt động hệ thống metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên, đã tạo nên hiệu ứng rất tốt về giao thông đô thị.
Người dân TPHCM trải nghiệm metro
Theo phụ lục danh mục hệ thống đô thị TPHCM vừa được Thủ tướng thông qua, TPHCM bổ sung 2 tuyến đường sắt, thay vì 10 tuyến như đề án phát triển hệ thống ĐSĐT theo Kết luận 49 của Bộ Chính trị. Theo đó bổ sung tuyến đường sắt số 11 (tuyến ven sông) sẽ được thực hiện bằng loại hình LRT (đường sắt nhẹ) đi từ điểm đầu quận Bình Tân và kết thúc tại huyện Củ Chi với quy mô 48,7km. Tuyến số 12 được Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá có tiềm năng kết nối huyện Cần Giờ, lộ trình dự kiến đi từ Q7 đến khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ, quy mô 48,7km. Loại hình dự kiến là LRT hoặc MRT (đường sắt nhẹ hoặc tàu điện ngầm).
Từ tháng 7/2024, Sở GTVT và Sở Quy hoạch - Kiến trúc TPHCM đã đề xuất nghiên cứu bổ sung tuyến ĐSĐT từ trung tâm TPHCM đi Cần Giờ vào hợp phần giao thông trong đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060. Điều này có vẻ quá xa, trong khi đó, với yêu cầu phát triển mới, để bước vào kỷ nguyên mới, TPHCM cần tạo bước đột phá về hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị, trong đó hệ thống giao thông công cộng phải được ưu tiên hàng đầu.
Ước mơ về một hệ thống metro phủ khắp TPHCM đang dần dần thành hiện thực và có thể đến sớm hơn. Về điều kiện khách quan, TPHCM đang đứng trước cơ hội lịch sử để phát triển ĐSĐT. Tháng 02/2025, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 188 với các nhóm cơ chế rất đặc biệt để TP.Hà Nội và TPHCM đầu tư, phát triển đột phá hệ thống metro.
Đây là cơ hội lịch sử để TPHCM đầu tư đồng loạt và hoàn thiện 7 tuyến bao gồm cả metro số 2 với tổng chiều dài 355km trong 10 năm, từ nay đến năm 2035. Đó chỉ là hệ thống metro trong nội thành, chưa kể tuyến Bình Tân - Củ Chi, TPHCM - Cần Giờ và tuyến kết nối sân bay Tân Sơn Nhất với Long Thành. Nếu hoàn thành các dự án như trên, trong tương lai, có thể đến năm 2035, TPHCM có hệ thống đường sắt dài hơn 500km, kết nối nội thành và vươn đến Củ Chi, Cần Giờ, Long Thành (Đồng Nai).
Tuyến metro TPHCM - Cần Giờ sẽ hoàn thành vào năm 2028
Ngày 04/01, tại TPHCM, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự lễ công bố quy hoạch TPHCM thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050, Thủ tướng đã đề nghị Tập đoàn Vingroup tham gia xây dựng tuyến metro Sài Gòn - Cần Giờ, nơi có đô thị lấn biển Cần Giờ của Tập đoàn Vingroup, có siêu cảng Cần Giờ.
Đề xuất này ngay lập tức được Vingroup hưởng ứng. Nếu tuyến metro này hình thành, không gian TPHCM sẽ thực sự rộng mở về hướng biển.
Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên chính thức vận hành thương mại từ ngày 22/12/2024
Ngày 20/3, Tập đoàn Vingroup đã có văn bản gửi lãnh đạo TPHCM về phương án đầu tư tuyến ĐSĐT tốc độ cao kết nối trung tâm thành phố với huyện Cần Giờ. Theo tính toán sơ bộ của tư vấn cho thấy, dự án có tổng vốn đầu tư tuyến ĐSĐT này khoảng 102.370 tỷ đồng (4,09 tỷ USD). Theo tính toán sơ bộ của nhóm tư vấn, chi phí giải tỏa mặt bằng khoảng 8.664,7 tỷ đồng, chi phí xây lắp 37.537 tỷ, chi phí thiết bị 25.777 tỷ đồng; thuế, dự phòng 10%, chi phí quản lý dự án, tư vấn...
Theo đề xuất, dự án có quy mô đường đôi, khổ 1.435mm/đường, đi trên cao với chiều dài 48,5km, hạ tầng thiết kế với tốc độ 250km/h. Về năng lực chuyên chở hành khách, tàu có thể chở 30.000 - 40.000 người hướng/giờ. Với tốc độ dự kiến như vậy, từ TPHCM về Cần Giờ chưa đến 10 phút.
Dự án dự kiến được đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) - loại hợp đồng BOO (xây dựng - sở hữu - kinh doanh). Tập đoàn Vingroup sẽ thực hiện việc đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn của mình và nguồn vốn huy động theo quy định của pháp luật, sở hữu và khai thác, vận hành dự án sau khi hoàn thành. Dự kiến công trình sẽ khởi công xây dựng từ năm 2026, vận hành thử, bàn giao dự án vào năm 2028.
Nếu năm 2028, tuyến metro TPHCM - Cần Giờ hình thành, không gian phát triển TPHCM khác hẳn với những tiềm năng to lớn lộ ra, đặc biệt về du lịch, kéo biển về sát với người dân TPHCM và du khách.
Chính phủ yêu cầu triển khai 2 dự án: Tuyến metro TPHCM - Cần Giờ và TPHCM - Long Thành
Ngay trong ngày 20/3, Văn phòng Chính phủ có thông báo kết luận của Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu TPHCM khẩn trương nghiên cứu triển khai các dự án ĐSĐT đi Cần Giờ, TPHCM đi sân bay Long Thành và các thủ tục đầu tư, đồng thời yêu cầu Bộ Xây dựng báo cáo Chính phủ trong tháng 3/2025, trình Quốc hội tháng 4/2025, không để chậm trễ hơn.
Phối cảnh dự án khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ của Công ty Cổ phần Đô Thị Du lịch Cần Giờ, có quy mô 2.870ha, dự kiến khởi công trước 30/4/2025
Nghị quyết 24 về định hướng phát triển Đông Nam Bộ và Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển TPHCM đã xác định "TPHCM là cửa ngõ giao tiếp với các khu vực trên thế giới, đầu tàu, trung tâm có năng lực cạnh tranh với các khu vực trên thế giới".
Định hướng này đặt cho TPHCM một vị trí rất quan trọng không chỉ của vùng Đông Nam Bộ, của TPHCM mà còn của cả nước. Nhưng để TPHCM phát triển phải mở rộng không gian, bằng cách phải đầu tư đột phá về kết cấu hạ tầng đô thị, mở rộng không gian để phát triển.
Để thực hiện việc đầu tư đột phá về hạ tầng, UBND TPHCM vừa có tờ trình gửi Ban Thường vụ Đảng ủy UBND Thành phố xem xét, thông qua trình Thành ủy ban hành quyết định về việc thành lập Ban Chỉ đạo phát triển hệ thống mạng lưới ĐSĐT TPHCM.
Cũng tại buổi công bố quy hoạch nêu trên, lãnh đạo TPHCM cho biết, sẽ đầu tư đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành (kết nối sân bay Tân Sơn Nhất với sân bay Long Thành), TPHCM - Cần Thơ, 7 tuyến ĐSĐT, tuyến đường sắt hiện đại bắt đầu từ Q12 đến các ga Trảng Bàng, Mộc Bài và Xa Mát (Tây Ninh), với tổng chiều dài 139km. Trước mắt TP sẽ triển khai tuyến metro số 2, đoạn Bến Thành - Tham Lương dài hơn 11km ngay trong năm nay bằng ngân sách thay vì vốn ODA như kế hoạch.
Liên kết vùng để cùng nhau phát triển, để vùng trọng điểm kinh tế Đông Nam Bộ phát huy hết tiềm năng, UBND tỉnh Bình Dương cũng vừa thông qua báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án tuyến ĐSĐT số 1, nối metro số 1 TPHCM ở ga Suối Tiên đến TP.Thủ Dầu Một. Cùng với đó, Bộ Xây dựng cũng đã đề xuất Thủ tướng thống nhất chủ trương giao UBND TPHCM là cơ quan chủ quản đầu tư dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, để sớm hoàn thiện phương án kết nối giữa hai sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành.
Như vậy, có thể thấy đề xuất của Vingroup được Chính phủ ủng hộ hoàn toàn, cùng với đó là khởi động tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành. Trước đó, Bộ GTVT đã lập hội đồng thẩm định báo cáo tiền khả thi dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành được nghiên cứu với tốc độ 120km/h, chi phí đầu tư hơn 3,4 tỷ USD.
Tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành được nghiên cứu với điểm đầu tại ga Thủ Thiêm (P.An Phú, TP.Thủ Đức, TPHCM), điểm cuối tại sân bay Long Thành (huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai). Đây là tuyến đường sắt kết nối trung tâm TPHCM với sân bay Long Thành với tiêu chuẩn đường đôi, khổ 1.435mm, tải trọng trục 16 tấn/trục, điện khí hóa. Tốc độ thiết kế trên chính tuyến là 120km/h, trong hầm là 90km/h. Tốc độ khai thác tối đa trên chính tuyến là 110km/h, trong hầm là 80km/h. Năng lực chuyên chở từ 30.000 - 40.000 người/hướng/giờ. Chiều dài chính tuyến là 41,83km, chiều dài đường dẫn depot là 4,4km, bao gồm: 40,67km đi trên cao (cầu cạn, cầu vượt sông), 15,13km đi ngầm, 0,43km đi trên nền đất.
Nếu đúng kế hoạch, đến năm 2035, tính cả 7 tuyến metro nội thành, tuyến TPHCM - Cần Giờ, Thủ Thiêm - Long Thành, tuyến số 11 ven sông từ Bình Tân đi Củ Chi, TPHCM sẽ có hơn 500km metro, kết nối hoàn hảo cả không gian phát triển cho TPHCM.