Sáng 19/2, tại
Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Đây là 1 trong 4 dự án luật được Quốc hội xem xét sửa đổi, sớm có hiệu lực để phục vụ công tác sắp xếp
tinh gọn bộ máy.
Theo Tờ trình của Chính phủ, đề nghị tại tất cả các đơn vị hành chính các cấp tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân, trừ trường hợp cụ thể Quốc hội quy định không phải là cấp chính quyền địa phương.
Một số ý kiến Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đề nghị tiếp tục tổng kết, đánh giá một cách toàn diện việc tổ chức mô hình
chính quyền đô thị ở một số địa phương, trên cơ sở đó đề xuất mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp.
Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến ĐBQH, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xin tiếp thu ý kiến nêu trên và sẽ phối hợp với Chính phủ tổng kết việc thực hiện mô hình chính quyền đô thị tại các địa phương trong thời gian qua để có cơ sở đề xuất mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp và thực hiện một cách tổng thể, đồng bộ, thống nhất trên phạm vi cả nước theo đúng yêu cầu tại các nghị quyết, kết luận của Đảng về cải cách, sắp xếp tổ chức bộ máy trong thời gian qua.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng
Luật vừa được thông qua quy định chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính là cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND.
Trường hợp Quốc hội có quy định về việc không tổ chức cấp chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính cụ thể thì chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính đó là UBND.
Chính quyền địa phương ở nông thôn gồm chính quyền địa phương ở tỉnh, huyện, xã. Chính quyền địa phương ở đô thị gồm chính quyền địa phương ở thành phố trực thuộc trung ương, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, phường, thị trấn.
Chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó.
Với việc thông qua dự án luật, Quốc hội đã đồng ý với đề xuất của Chính phủ là giữ nguyên HĐND cấp quận, phường trên cả nước, trừ trường hợp những nơi được Quốc hội ban hành nghị quyết cho thực hiện chính quyền đô thị (không tổ chức HĐND).
Bên cạnh đó, có ý kiến ĐBQH đề nghị cân nhắc quy định việc các đảo, quần đảo là các đơn vị hành chính cấp huyện có thể có tổ chức đơn vị hành chính cấp xã để phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013.
Có ý kiến đề nghị quy định cụ thể việc giao quyền cho UBND cấp huyện trực tiếp quản lý hoặc thiết lập mô hình hành chính đặc thù khác khi không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã tại các đảo, quần đảo.
UBTVQH cho biết, thực tế hiện nay, có một số huyện đảo không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã, ví dụ như: Bạch Long Vĩ (Hải Phòng), Cồn Cỏ (Quảng Trị), Lý Sơn (Quảng Ngãi), Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu)…
Việc không phân chia các huyện đảo thành đơn vị hành chính cấp xã là xuất phát từ đặc điểm, điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu quản lý và phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hoàn toàn phù hợp với Hiến pháp năm 2013.
Khi không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã tại các huyện đảo thì UBND cấp huyện sẽ trực tiếp thực hiện vai trò, chức năng quản lý nhà nước trên địa bàn mà không cần thiết lập mô hình hành chính đặc thù để tránh phát sinh tổ chức bộ máy.
Có ý kiến ĐBQH đề nghị cần thể chế hoá quan điểm chỉ đạo về “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; bổ sung vào dự thảo Luật yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số trong tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương để tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, phù hợp với với xu hướng hiện nay.
UBTVQH tiếp thu các ý kiến nêu trên và đã chỉnh lý quy định của dự thảo luật bảo đảm bám sát quan điểm chỉ đạo của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương, phát huy tính chủ động, sáng tạo của địa phương, bảo đảm phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; “cấp nào giải quyết hiệu quả hơn thì giao nhiệm vụ, thẩm quyền cho cấp đó” cũng như yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số.
"Các nội dung tiếp thu, chỉnh lý trong dự thảo luật đã có sự đồng thuận của Chính phủ, bảo đảm thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và công tác cán bộ, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với việc sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật", ông Hoàng Thanh Tùng cho biết.
Quốc hội nhấn nút biểu quyết
Giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khi thảo luận trên hội trường trước đó, đại diện cơ quan trình dự án luật, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Chính phủ đề xuất giữ nguyên như luật hiện hành vì chúng ta đang tiếp tục đánh giá tổng thể mô hình tổ chức của cả hệ thống chính trị, sẽ có điều chỉnh, nên trước mắt tạm thời giữ nguyên để “tránh hẫng hụt trong vận hành” hệ thống tổ chức chính quyền địa phương cũng như mô hình tổ chức chính quyền địa phương.
“Trong bối cảnh tiến hành sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, Bộ Nội vụ đang phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương tiến hành đánh giá nghiên cứu tổng thể mô hình tổ chức bộ máy, trong đó có hệ thống chính quyền địa phương”, bà Phạm Thị Thanh Trà chia sẻ và mong ĐBQH ủng hộ phương án tạm thời giữ như hiện hành.
Luật gồm 50 điều và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2025, được 458/459 tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 95,82% tổng số đại biểu Quốc hội).