Sự kiện vĩ đại nhất trong lịch sử cận hiện đại Việt Nam

Bối cảnh lịch sử "ngàn năm có một"

Đầu năm 1945, chiến tranh thế giới thứ 2 đi vào giai đoạn cuối cùng. Tại Châu Âu, Hồng quân Liên Xô giáng cho phát xít Đức những đòn quyết định và tiến thẳng vào sào huyệt Berlin. Ngày 09/5/1945, phát xít Đức đầu hàng vô điều kiện. Tại Châu Á, phát xít Nhật cũng đang đứng trước nguy cơ thất bại hoàn toàn trước lực lượng đồng minh.

Tại Đông Dương, ngày 09/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, độc chiếm Đông Dương. Tình thế này tạo ra một cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc. Ngay trong đêm, Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương đã họp và ra chỉ thị "Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta", nhận định thời cơ cho một cuộc tổng khởi nghĩa đang đến gần.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, một cao trào kháng Nhật cứu nước đã dâng lên mạnh mẽ trên khắp cả nước. Các khu giải phóng và căn cứ địa cách mạng được thành lập, đặc biệt là Khu giải phóng Việt Bắc ra đời ngày 04/6/1945, trở thành "thủ đô" của cách mạng.

Quang cảnh lễ mít-tinh ngày 02/9/1945

Khi phát xít Nhật chính thức đầu hàng đồng minh vào ngày 14/8/1945, một "khoảng trống quyền lực" hiếm có đã xuất hiện. Quân Nhật rệu rã, chính quyền tay sai hoang mang cực độ, trong khi quân đồng minh chưa kịp vào giải giáp. Đây chính là thời cơ vàng mà Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh đã dự báo và chuẩn bị suốt 15 năm. Ngay lập tức, Hội nghị toàn quốc của Đảng tại Tân Trào (Tuyên Quang) và Đại hội Quốc dân diễn ra, quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước, giành lấy chính quyền trước khi quân đồng minh vào. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi tha thiết: "Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta!".

Sức mạnh toàn dân tộc làm nên thắng lợi thần tốc

Đáp lại lời kêu gọi của Đảng và Bác Hồ, chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8/1945 (từ 14 đến 28/8), cuộc Tổng khởi nghĩa đã diễn ra và giành thắng lợi vang dội trên khắp cả nước.

Cuộc Cách mạng diễn ra với tốc độ thần kỳ, tổn thất nhỏ nhất nhưng thành công lớn và triệt để nhất. Bắt đầu từ các tỉnh lỵ, thị xã ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, đại bộ phận miền Trung, thắng lợi của cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội (19/8), Huế (23/8) và Sài Gòn (25/8) đã có tác động quyết định, làm tan rã nhanh chóng bộ máy cai trị của địch. Ngày 28/8, cuộc Tổng khởi nghĩa đã thành công trên phạm vi cả nước.

Lực lượng vũ trang và quần chúng Nhân dân trên đường phố Hà Nội năm 1945

Đây thực sự là một cuộc Cách mạng của toàn dân. Mặt trận Việt Minh với các tổ chức cứu quốc đã quy tụ và đoàn kết được mọi tầng lớp Nhân dân, không phân biệt dân tộc, tôn giáo, đảng phái, cùng nhau đứng lên vì mục tiêu chung là giải phóng dân tộc. Sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc chính là nhân tố cơ bản, quyết định thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám.

Mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc và thế giới

1. Chấm dứt ách đô hộ, khai sinh nước Việt Nam mới: Cách mạng Tháng Tám đã đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp kéo dài gần một thế kỷ và ách thống trị của phát xít Nhật, đồng thời lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại hàng nghìn năm. Ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, trịnh trọng tuyên bố trước toàn thế giới về sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam). Từ đây, Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ đã trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình.

2. Đưa Việt Nam hội nhập bình đẳng với thế giới: Trước Cách mạng Tháng Tám, Việt Nam chỉ là một cái tên mờ nhạt trên bản đồ thế giới, bị đặt trong kế hoạch tái lập chế độ thuộc địa của các cường quốc. Thắng lợi của Cách mạng đã phá tan thế bao vây đó, khẳng định vị thế của một quốc gia độc lập, có chủ quyền. Sự ra đời của Nhà nước Việt Nam mới đã mở ra con đường để Việt Nam hội nhập bình đẳng với cộng đồng quốc tế, dù phải trải qua 30 năm kháng chiến gian khổ để bảo vệ thành quả này.

3. Cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới: Cách mạng Tháng Tám là thắng lợi đầu tiên của một cuộc cách mạng dân tộc dân chủ do Đảng Cộng sản lãnh đạo ở một nước thuộc địa. Thắng lợi này đã chứng minh một chân lý của thời đại: một dân tộc dù nhỏ yếu, nhưng nếu có một Đảng Mác-xít chân chính lãnh đạo, đoàn kết toàn dân và đi theo con đường đúng đắn thì hoàn toàn có thể đánh bại các thế lực đế quốc, thực dân hùng mạnh để giành độc lập, tự do. Thắng lợi này đã cổ vũ mạnh mẽ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước bị áp bức ở Châu Á, Châu Phi và Mỹ Latinh.

Với việc chấm dứt vĩnh viễn ách đô hộ của ngoại bang, giành lại độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, đưa người dân lên vị trí người làm chủ, Cách mạng Tháng Tám 1945 xứng đáng là sự kiện vĩ đại nhất trong lịch sử cận hiện đại Việt Nam. Tầm vóc, ý nghĩa và những bài học kinh nghiệm quý báu của nó vẫn còn nguyên giá trị, tiếp tục soi đường cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa ngày nay.