Tọa đàm "Nâng cao năng lực phòng, chống tội phạm lĩnh vực tài chính trên không gian mạng"

Đẩy lùi tội phạm

Theo Ban tổ chức, thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Công an, Thành ủy - UBND TPHCM và Ban Giám đốc Công an TPHCM về tăng cường công tác truyền thông chính sách trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, đặc biệt không ngừng đẩy mạnh phòng ngừa, đấu tranh đối với tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, tội phạm lừa đảo, sử dụng công nghệ cao chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng; Ban Chuyên đề Công an TPHCM phối hợp với Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) tổ chức Chương trình Tọa đàm “Nâng cao năng lực phòng, chống tội phạm lĩnh vực tài chính trên không gian mạng”.

Tọa đàm “Nâng cao năng lực phòng, chống tội phạm lĩnh vực tài chính trên không gian mạng”

Tham dự tọa đàm có đại diện một số cục nghiệp vụ thuộc Bộ Công an; các sở, ban, ngành TPHCM; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Chi nhánh TPHCM; Công an các quận, huyện và các phòng nghiệp vụ thuộc TPHCM; các chuyên gia, nhà khoa học trong lĩnh vực; đại diện các ngân hàng, công ty tài chính, tổ chức tín dụng, doanh nghiệp doanh nghiệp...

Thời gian qua, đặc biệt là từ sau đại dịch Covid-19, tình hình kinh tế thế giới và trong nước đối mặt nhiều khó khăn. Những khó khăn về kinh tế - xã hội làm gia tăng các nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm, vi phạm pháp luật về kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng và diễn biến ngày càng phức tạp, hậu quả thiệt hại ngày càng nghiêm trọng. Buổi tọa đàm nhằm nhận diện rõ hơn các phương thức, thủ đoạn của tội phạm trong lĩnh vực tài chính, công nghệ cao, qua đó xác định rõ các nguyên nhân, xu hướng của loại tội phạm này, đưa ra các biện pháp khuyến cáo, phòng ngừa; làm rõ thêm về sự cần thiết, tính cấp bách đối với việc ban hành, sửa đổi một số chính sách, quy định liên quan để bảo đảm cơ sở pháp lý vững chắc, đủ mạnh, khả thi; huy động được cả hệ thống chính trị và toàn dân vào phòng ngừa, ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm trong lĩnh vực tài chính, công nghệ cao. Đặc biệt là nâng cao nhận thức cộng đồng về lừa đảo trực tuyến, giới thiệu các xu hướng công nghệ an ninh mạng mới và xây dựng mạng lưới liên kết giữa các tổ chức. Sự phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng chuyên trách và các tổ chức tài chính, ngân hàng trong quá trình điều tra, xác minh, xử lý các vụ việc. Đồng thời, khuyến khích thực hành tốt bảo vệ thông tin cá nhân và an ninh mạng. Truyền thông về vai trò của kinh tế số và Blockchain nhằm cảnh báo nguy cơ từ các sàn giao dịch tài sản mã hóa chưa cấp phép, góp phần xây dựng môi trường công nghệ an toàn.

Nâng cao năng lực phòng, chống tội phạm tài chính trong thời đại số

Với hình thức tọa đàm mở, chương trình được thiết kế nhằm tạo diễn đàn cho lãnh đạo các cơ quan quản lý, chuyên gia, khách mời thảo luận, trao đổi trực tiếp và đề xuất những sáng kiến thiết thực để nâng cao năng lực phòng, chống tội phạm tài chính trong thời đại số. Tọa đàm “Nâng cao năng lực phòng, chống tội phạm lĩnh vực tài chính trên không gian mạng” không chỉ dừng lại ở việc cung cấp thông tin tổng quan mà còn tập trung vào các khía cạnh chuyên sâu, giúp giải quyết những vấn đề cốt lõi trong công tác phòng, chống tội phạm tài chính số. Một trong những nội dung trọng tâm là nhận diện các thủ đoạn, hành vi tội phạm công nghệ cao phổ biến hiện nay như lừa đảo đầu tư, hỗ trợ kỹ thuật, khai thác dữ liệu cá nhân, Deepfake...

Tọa đàm diễn ra vào lúc 8 giờ ngày 18/12, tại Hội trường Công an TPHCM

Cụ thể, theo báo cáo của Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI), năm 2023, tổng thiệt hại từ các hình thức lừa đảo trên không gian mạng khoảng 12,5 tỷ USD, tăng hơn 20% so với năm 2022 nhưng đã tăng gấp đôi so với năm 2021. Trong đó, gần một nửa thiệt hại từ hoạt động lừa đảo là liên quan đến tiền mã hoá, tài sản mã hoá và các loại ví (khoảng 5,6 tỷ USD). Đặc biệt, cùng với sự phát triển của Trí tuệ nhân tạo (AI), các hoạt động lừa đảo, rửa tiền... có xu hướng gia tăng nhanh chóng với tính chất phức tạp hơn rất nhiều do sự phát triển bùng nổ của công nghệ khiến phần lớn người dân chưa kịp thích nghi, trong khi quy định pháp lý có độ trễ nhất định và các cơ quan quản lý cần thời gian để triển khai các hoạt động điều tra, giám sát phù hợp với tình hình thực tế. Theo Cơ quan phòng, chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc (UNODC), quy mô các vụ lừa đảo liên quan đến AI liên tục tăng nhanh trên toàn cầu.

Riêng tại Việt Nam, các vụ lừa đảo lợi dụng AI đã tăng tới 3.050% từ năm 2022 - 2023. Đáng kể nhất là các hình thức Deepfake (giả giọng nói và hình ảnh giống như thật với chất lượng cao) để lừa tiền, thao túng hành vi… Không chỉ các cá nhân, các tổ chức tài chính, ngân hàng vốn được bảo mật kỹ lưỡng cũng nằm trong tầm ngắm của các đối tượng tấn công mạng. Các vụ tấn công vào đối tượng ngân hàng, tổ chức tuy không phổ biến nhưng số tiền mà các đối tượng chiếm đoạt được trong các vụ việc này là rất lớn, điển hình như các vụ tấn công dữ liệu đòi tiền chuộc đã diễn ra với VNDirect, PVOil hồi đầu năm 2024 với thiệt hại lên tới hàng triệu USD. Một số hình thức lừa đảo thường gặp khác như giả mạo các tổ chức ngân hàng, tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp liên quan đến lĩnh vực tài chính để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản thông qua việc mời chào đăng ký thông tin, mở thẻ tín dụng, nâng hạn mức, mời đầu tư chứng khoán, tiền ảo, forex hoặc tham gia các gói vay trực tuyến...

Đề xuất nhiều giải pháp thiết thực

Tình hình tội phạm sử dụng mạng Internet lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng ngày càng gia tăng, diễn biến phức tạp đã tác động không nhỏ đến tình hình ANTT, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân, gây thiệt hại cho nạn nhân quá lớn. Trung bình mỗi vụ lừa đảo, 1 người dân thiệt hại khoảng 5 tỷ đồng. Số tiền này có thể là tiền của nạn nhân hoặc tiền mà bị hại vay mượn của người khác, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống kinh tế của bị hại, gây xáo trộn, mâu thuẫn trong gia đình, mất mát tình cảm giữa người thân, bạn bè với nhau, thậm chí dẫn đến xung đột, bạo lực. 9 tháng đầu năm 2024, lực lượng chức năng đã tiếp nhận tới 461 vụ việc liên quan đến lừa đảo với tổng số tiền thiệt hại lên tới gần 1.000 tỷ đồng, khởi tố 242 vụ án, cho thấy tính chất phức tạp của các hình thức lừa đảo này.

Để giải quyết vấn đề này, ông Phan Đức Trung - Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam đề xuất cần nhanh chóng phổ cập kiến thức về Blockchain và AI đến mọi đối tượng cộng đồng để giảm thiểu tình trạng lừa đảo, nhất là đối với những người yếu thế (người lớn tuổi, trẻ nhỏ, phụ nữ…). Hình thức đào tạo cần linh hoạt, đa dạng, bao gồm đào tạo trực tiếp, tổ chức hội thảo, diễn đàn, đào tạo online qua MasterTeck (nền tảng học trực tuyến mở (MOOC) Blockchain và AI đầu tiên của Việt Nam theo Chiến lược Blockchain Quốc gia). Đối với lực lượng thực thi nhiệm vụ bảo đảm ANTT xã hội là cơ quan Công an, cần tăng cường đào tạo nội bộ, nâng cao kiến thức chuyên môn để nắm bắt và làm chủ các công nghệ tiên tiến, dễ dàng truy vết và ngăn chặn các hành vi lừa đảo. Đồng thời, phối hợp với các đơn vị quốc tế, tổ chức cung cấp dữ liệu uy tín toàn cầu và các chương trình truy vết on-chain như ChainTracer để tối ưu hiệu quả công tác điều tra, xác định và ngăn ngừa các giao dịch bất hợp pháp.

Tại toạ đàm diễn ra sáng 18/12/2024, các chuyên gia và các đại biểu sẽ chia sẻ những kết quả đạt được trong công tác phòng, chống tội phạm tài chính tại TPHCM cũng như các khuyến nghị quan trọng để đáp ứng những yêu cầu từ thực tiễn. Đặc biệt, tọa đàm sẽ dành thời gian để thảo luận về cơ chế quản lý và hành động của các cơ quan Nhà nước đối với các sàn giao dịch tiền mã hóa, tập trung vào việc phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và các hành vi vi phạm pháp luật khác.