Vỡ mộng “miền đất hứa”
Gia đình khó khăn, không có điều kiện đi học, cha mất sớm, mẹ một tay nuôi 3 con, nên Hát chỉ học đến lớp 2 rồi nghỉ ở nhà. 12 tuổi, mẹ đi bước nữa, Hát theo anh chị đi đây đó kiếm sống. Đã quá vất vả, khi nghe một vài người nhắc đến chuyện vượt biên để đi tìm “miền đất hứa”, Hát không đắn đo, nghĩ là làm. Năm 1984, Hát rủ 3 người bạn (khoảng 15-17 tuổi) cùng quê, cùng cảnh… nghèo, nuôi mộng sang trời Tây.
Tuy nhiên, tàu chưa rời bến, Hát cùng 3 đứa bạn của mình bị “tóm” khi Công an tỉnh Quảng Nam- Đà Nẵng (cũ) vây “mẻ lưới” vượt biên. Hát và nhóm bạn bị đưa đi cải tạo tập trung 3 năm tại Tiên Phước (nay thuộc tỉnh Quảng Nam). Tuy đi cải tạo, nhưng “miền đất hứa” vẫn cháy trong lòng cậu bé tuổi “bẻ gãy sừng trâu”.
Năm 1988, vừa ra trại, Hát rủ thêm hai người bạn nữa, tổ chức cho nhiều người khác cùng vượt biên. Lần này, Hát liều lĩnh hơn. Không có phương tiện, Hát cùng đồng bọn mang ý định cướp tàu. Theo đó, ngày 2-5-1988, Hát cùng đồng bọn mang theo lương thực, để khi cướp được tàu là… “phắn” luôn.
Đối tượng Hát - Ảnh: Hoài Hà
Đến khuya, cả nhóm dùng 1 khẩu súng nhựa và 2 con dao khống 2 ngư dân đang nằm ngủ, rồi bịt miệng và ném lên bờ. Thấy chiếc đồng hồ còn ngon đeo trên tay ngư dân, Hát lột luôn để đeo. Tuy nhiên, xui là Hát và đồng bọn cướp được tàu nhưng khởi động máy không nổ. Nhận tin báo, công an có mặt, cả nhóm chạy toán loạn. Truy đuổi ráo riết, công an bắt đồng bọn, còn Hát thoát thân. Sau đó, Hát bị truy nã trên toàn quốc.
Bốn lần vượt ngục, trốn nã
Hát kể, khi trốn khỏi cảng Đà Nẵng, lên xe lên Đồng Nai, nơi có gia đình anh trai ruột, Hát giấu mọi chuyện, nên được mọi người giới thiệu làm nghề chăn dê. Công việc tạm ổn, Hát lấy vợ sinh con. Đến ngày 12-7-1990, anh trai rủ về quê đám giỗ cha, Hát không còn cách từ chối, và nghĩ chắc chẳng còn ai nhớ nên cùng về. Vừa tới nhà, Công an ập vào bắt gọn. Hát bị xử 8 năm tù giam tội Cướp tài sản và Tổ chức đưa người khác trốn ra nước ngoài.
Với bản tính lì lợm, tinh khôn, hơn 8 tháng vào trại, ngày 23-3-1991, nhân lúc đang lao động trong nhà sấy tại khu vực sản xuất đồng 12, do trại Tiên Phước quản lý (nay là trại giam An Điềm), lợi dụng lúc nghỉ trưa, Hát xin đi múc nước và trốn chạy. Ngày 2-4-1991, Nguyễn Hưu Hát bị phát lệnh truy nã toàn quốc thêm một lần nữa.
Với Hát, lần trốn tại là ký ức không thể quên, bởi sự gian truân trên khu rừng rậm heo hút, bị lạc nơi rừng thiêng nước độc. “Khi đó, vừa sợ thú rừng ăn thịt, giữa rừng thiêng nước độc, không mang theo cái gì nên nhìn như người nguyên thủy, ăn lá rừng và bắt cua núi làm thức ăn. Gần một tuần trong rừng thẳm, Hát mới tìm được đường ra. Lén lút về nhà lấy tư trang, vừa tới cửa, nghe mẹ nói “công an đến nhà hỏi thăm tin tức con”, sợ quá, lại trốn vào núi Hải Vân…”, Hát nhớ lại.
Thế rồi, trốn trên núi Hải Vân 5 ngày, có người thân thương tình lén lút mang cơm cho ăn. Tính ở đây không ổn nên lại đón xe đò vào Nam đi làm thợ hồ. Được một thời gian, thấy tạm yên, Hát tìm về nhà vợ ở Đồng Nai, rồi có thêm một con trai. Thời điểm này, Hát hạn chế gặp người lạ. Nhưng hạnh phúc chưa tày gang, Hát chia tay. Sau này, gặp một phụ nữ mua bán ve chai, rồi cả hai “nên nghĩa vợ chồng” nhưng không giám làm hôn thú.
Thời điểm năm 1997, nhân một trận bão lớn làm hư hỏng nhà cửa, Hát xin làm thủ tục đăng ký KT3 tại địa phương. Số Hát lận đận cả chuyện duyên số nên cô vợ thứ hai mê số đề, nợ chồng chất nên gia đình tiếp tục tan vỡ. Phận ở rể, nên Hát bị đuổi ra khỏi nhà, sống lang thang. Năm 2014, biết tình hình, vợ đầu và con thương nên gọi về sum họp gia đình khiến Hát vô cùng xúc động, quyết làm ăn lương thiện…
Thời điểm Hát trốn trại, cơ quan chức năng cũng truy tìm ráo riết nhưng vẫn chưa lần ra dấu vết. Đến ngày 13-8-2014, thực hiện quy chế phối hợp giữa trại giam An Điềm với Công an Quảng Nam, tập hồ sơ truy nã đối tượng Nguyễn Hữu Hát mới thực sự được Phòng cảnh sát truy nã (PC 52 Quảng Nam) tiếp nhận thụ lý theo đúng chức năng. Với thẩm quyền đảm nhiệm, đơn vị này lên kế hoạch, rà lại toàn bộ quá trình phạm tội của Hát. Ngoài tiếp cận trại giam An Điềm, nhận định đối tượng rời quê đã 23 năm, nhưng vẫn thường xuyên liên lạc, trinh sát được cử về nơi cư trú trước đây của Hát tại Đà Nẵng, để xác minh. Làm việc với địa phương và kết hợp nhiều biện pháp nghiệp vụ song song, cuối cùng, PC 52 đã tóm gọn Hát sau đúng 24 năm trốn nã.
Hát tâm sự, trốn truy nã luôn phải đối mặt với cô đơn, tuyệt vọng, nhưng không đủ can đảm vượt qua tâm lý đối mặt với sự thật. Giá như nhận ra ngày này sớm hơn thì đâu đến nỗi. “Ngộ” ra đã muộn, nhưng vẫn còn đường về phía trước nên Hát quyết tâm “cải tà quy chính, phục thiện để sau này được trở về với mái ấm yêu thương…”.