Lúc bấy giờ, báo chí ca ngợi hết lời, tỉnh Hà Tĩnh liên tục đón nhiều đoàn khách đến tham quan, học hỏi mô hình này. Tuy nhiên, sau một thời gian đổ tiền của đầu tư, đến nay dự án chỉ còn tàn dư là những hệ thống tưới nước nằm vương vãi trên những bãi cát hoang, cỏ mọc um tùm.
Dự án
trồng rau, củ, quả được đầu tư hàng chục tỷ đồng nay hoang tàn
Đầu tư rầm rộ
Để thực hiện dự án trồng rau, củ, quả trên cát, giữa năm 2013, tỉnh Hà Tĩnh cử người sang Dong Shan (Trung Quốc) nghiên cứu, học tập mô hình trồng rau, củ, quả trên cát tại đây. Sau đó, tỉnh Hà Tĩnh giao cho Công ty khoáng sản và thương mại Hà Tĩnh (Tổng công ty Mitraco, doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa) tiếp nhận, chuyển giao công nghệ và xây dựng mô hình khảo nghiệm, sản xuất thí điểm thực hiện dự án này trên 12 hecta đất cát ở xã Thạch Văn.
Đầu năm 2014, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã triển khai rầm rộ dự án phủ xanh các đồi cát hoang bằng rau, củ, quả để tiêu thụ ở các tỉnh thành khác, thậm chí hướng đến xuất ngoại. Để dự án thực hiện có hiệu quả, ngày 13-1-2014, ông Võ Kim Cự, lúc bấy giờ đang giữ chức Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh ký quyết định về việc quy định tạm thời một số chính sách hỗ trợ các tổ chức, cá nhân tiên phong đi đầu triển khai thực hiện mô hình cải tạo đất cát hoang hóa, bạc màu tại các xã ven biển để đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh rau, củ, quả công nghệ cao.
Quyết định nêu rõ, các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình tiên phong sản xuất quy mô từ 1ha trở lên sẽ được hỗ trợ kinh phí mua giống, phân bón, một phần chi phí đầu tư hạ tầng, kinh phí đào tạo chuyển giao công nghệ, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm. Nguồn kinh phí này được trích từ ngân sách tỉnh, ngân sách huyện, lồng ghép các chương trình mục tiêu và các nguồn vốn hợp pháp khác.
Đến năm 2015, tỉnh này có 257,95ha trồng rau, củ, quả trên cát. Mitraco trở thành doanh nghiệp chủ đạo về khảo nghiệm, mở rộng chuỗi liên kết sản xuất rau, củ, quả trên cát.
(CAO) Nhiều năm qua, cụ Vũ Ngọc Ban (SN 1931, ngụ 69/4 tổ 20, KP2, P. Tân Thới Nhất, Q.12, TP.HCM) liên tục có đơn kêu cứu liên quan hai lô đất 160m2 tại P. Tân Thới Nhất. Dù Văn phòng Chính phủ đã có văn bản đề nghị Thanh tra Chính phủ xem xét lại trường hợp này nhưng Trưởng Phòng Tài nguyên - Môi trường Q.12 vẫn đề xuất cấp sổ đỏ khu đất cho người khác với diện tích tăng gấp 4 lần so với sổ cũ (!)
Khu vực sản xuất theo tiêu chuẩn Vietgap nay trơ cát, cỏ mọc um tùm chen nhau với hệ thống tưới nước
Doanh nghiệp này đã lắp đặt hệ thống tưới nước 50ha, trong đó có 2ha chuyên để khảo nghiệm các loại giống và xây dựng đưa vào khai thác nhà máy, hệ thống kho lạnh bảo quản, chế biến các sản phẩm rau, củ, quả trên cát. Ngoài ra còn chuyển giao giống, công nghệ tưới cho 7 tổ hợp tác, 16 hợp tác xã và 5 doanh nghiệp khác.
Theo đó, Tổng công ty Mitraco đã được hỗ trợ từ các chính sách của tỉnh Hà Tĩnh là 18,5 tỉ đồng, các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình thực hiện mô hình này được hỗ trợ tất cả là 16,437 tỉ đồng.
Dự tính, đến 2020 sẽ có hơn 684ha đất cát trên địa bàn 13 xã ven biển thuộc 4 huyện (Nghi Xuân, Thạch Hà, Cẩm Xuyên và Kỳ Anh) trên địa bàn Hà Tĩnh được trồng rau, củ, quả bằng công nghệ cao.
Cỏ mọc thay rau
Thời gian qua, dự án rau, củ, quả trên cát của Mitraco tại xã Thạch Văn đã bị phá sản. Toàn bộ khu sản xuất có hệ thống nhà ươm, trồng cây được đầu tư rất quy mô, hiện đại. Nhưng có nhà màng bị bão số 10 quật nghiêng ngã, hư hỏng chưa được dựng lại. Hệ thống ống tưới của công nghệ Israel nằm lăn lóc, lẫn vào những bãi cỏ dại. Nhiều người dân sống xung quanh thấy vậy kéo nhau ra cắt cỏ về cho trâu, bò ăn.
Đang cặm cụi cắt cỏ, thấy có người bắt chuyện, bà Vượng Thị Lý (trú thôn Tân Văn, xã Thạch Văn), nói: “Khu đất này trước đây trồng rau, nay thấy họ bỏ hoang, cỏ tốt nên tôi xin vào cắt đưa về cho bò ăn”.
Người dân tranh thủ ra dự án rau, củ, quả trồng trên cát bỏ hoang để cắt cỏ về cho trâu, bò
Theo báo cáo của Mitraco, dự án trồng rau củ quả trên vùng đất cát hoang bạc màu có chi phí cải tạo đất rất lớn, năng suất thấp dẫn đến giá thành cao, trong khi giá bán lại chưa có sức cạnh tranh vì thế hiệu quả còn thấp. Cụ thể năm 2016, doanh thu trồng rau củ quả đạt 2,787 tỉ đồng, trong đó tổng chi phí sản xuất 13,849 tỉ đồng, thua lỗ hơn 11 tỉ đồng.
Trao đổi với chúng tôi, bà Nguyễn Thị Hà - Phó tổng giám đốc Mitraco, chống chế mặc dù chưa mang lại hiệu quả về kinh tế nhưng dự án trồng rau trên cát mang lại hiệu quả về mặt xã hội. Theo lý giải của bà Hà thì hiện người dân đã biết vùng đất cát canh tác được. Tuy nhiên, về mặt kinh tế, đơn vị đã bỏ ra một khoản kinh phí rất lớn nhưng hiện chưa thu hồi được.
Để tránh lãng phí cơ sở đã đầu tư, bà Hà cho rằng công ty đã đưa ra hai phương án gồm: một là liên kết với địa phương để giao đất cho các hợp tác xã và hộ dân; hai là sẽ hợp tác với một đơn vị nào đó chuyên về sản xuất rau với đầy đủ công nghệ và mối tiêu thụ sản phẩm.
Ông Nguyễn Trí Hà - Chi cục trưởng Chi cục trồng trọt và bảo vệ thực vật thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tĩnh thừa nhận, dự án trồng rau, củ, quả trên cát của Mitraco chưa mang lại hiệu quả kinh tế. Một số loại rau củ quả cho năng suất nhưng tiêu thụ không được. Có thời điểm Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tĩnh phải vận động cán bộ mua giúp rau, củ, quả cho Mitraco.