"Vòng kim cô” trói buộc 21 tháng qua
Thực trạng không thể tách thửa đất để chia cho con cái, anh chị em trong gia đình, hoặc bán để giải quyết nhu cầu cuộc sống, lấy tiền khám chữa bệnh, khi thửa đất chưa có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc quy hoạch phân khu 1/2000 theo quyết định 15 năm 2021 của UBND tỉnh BRVT, khiến cuộc sống nhiều gia đình, người dân trên địa bàn tỉnh này đã rơi vào cảnh bế tắc, hoang mang, nên phải gửi đơn kiến nghị, kêu cứu khắp nơi.
Tiếp phóng viên trong ngôi nhà xập xệ, ông Bùi Văn Tốt (SN 1964, ngụ ấp Cây Cám, xã Láng Dài, huyện Đất Đỏ) cho biết, ông có có 1,3ha đất nhưng không thể tách thửa được khiến gia đình vô cùng bế tắc, bởi không thể nào xoay sở được cuộc sống và giải quyết áp lực nợ nần, không thể giúp đỡ cho 3 đứa con. Bản thân ông Tốt bị đau bệnh tuổi già, dù có thẻ BHYT nhưng cũng mất vài triệu đồng để mua thêm thuốc sau mỗi lần khám.
Ôm nỗi lo đến mất ngủ vì không tách thửa đất được để lo việc gia đình, bà Nguyễn Thị Thu Tâm (SN 1954, ngụ ấp Gò Sâm, xã Láng Dài) cho biết: gia đình có 4 con, trong đó có 2 con trai chưa lập gia đình. Vợ chồng bà Tâm có 1,06 ha đất, được cấp sổ năm 2016, nhờ đi khai hoang từ năm 1975 - 1976, khi vùng đất này còn là rừng rú. Suốt 21 tháng qua, vợ chồng bà muốn chia đất cho 4 người con, phần còn lại bán chữa trị bệnh tuổi già. Thế nhưng khi nộp hồ sơ ra Chi nhánh VPĐKĐĐ huyện Đất Đỏ thì bị trả về vì "vướng" QĐ 15.
Tương tự, gia đình bà Vũ Thị Dương (ngụ ấp Cây Cám, xã Láng Dài) lại có thêm gánh nặng khi bản thân già yếu không làm được việc gì để kiếm tiền, bà ở với cháu ngoại bị liệt 1 tay, cuộc sống chật vật, trong khi 2 con gái đều làm dâu ở TPHCM. Bà Dương có mảnh vườn rộng 7.383m2, giờ chỉ biết trông chờ vào việc tách thửa đất để bán lấy tiền thuốc thang, chia cho các con để ổn định cuộc sống...
Ông Trần Ngọc Cẩm Tuấn - Giám đốc VPĐKĐĐ tỉnh BR-VT (bìa trái) trả lời PV
Tìm đến nhà ông Võ Văn Chi (SN 1969, ngụ ấp Bàu Hàm, X.Tân Long, H.Xuyên Mộc) bên con đường đất đỏ nhão nhẹt, ông Chi cho biết, gia đình có 5.700m2 đất, trong đó có 300m2 đất thổ cư. Cả 3 người con của ông đều đã lập gia đình, có 6 cháu nhỏ và ở chung với vợ chồng ông trong căn nhà cũ dột nát, làm nghề thuê mướn để sống tạm bợ qua ngày. Vì chật chội, má ông là bà Nguyễn Thị Cấm (SN 1938) phải ra khu vườn, cất cái chòi nhỏ ở tạm cho yên tĩnh. Vì cuộc sống đói khổ, gia đình ông muốn được tách thửa để bán bớt đất, lấy tiền lợp lại căn nhà rách nát trước khi mùa mưa đến và sửa sang lại nhà cửa để đón bà cụ Cấm về ở.
Trường hợp của gia đình anh Nguyễn Hữu Phương (SN 1984, ở xã Châu Pha, TX.Phú Mỹ) lại nặng trĩu một nỗi lo khác, khi nhu cầu chính đáng tách thửa đất cũng bị cơ quan chức năng từ chối, khiến cả người bán đất là bà ngoại anh và người mua đất đều sống trong tâm trạng hoang mang, lo lắng.
Theo tìm hiểu của phóng viên, trường hợp bức xúc, bế tắc của những người dân trên cũng là tình trạng chung của rất nhiều người dân tại các huyện, thị xã trong tỉnh BR-VT hiện nay. Nhiều hộ gia đình, cá nhân rơi vào tình cảnh không thể tách thửa đất để giải quyết nhiều vấn đề cuộc sống, dù đất có đầy đủ giấy chứng nhận quyền sử dụng, đảm bảo diện tích tách thửa theo quy định và phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được Nhà nước phê duyệt, nhưng khu đất lại chưa có quy hoạch chi tiết 1/500, quy hoạch phân khu 1/2000 theo quy định tại QĐ 15.
Sẽ gỡ khó bằng QÐ mới trong quý 2
Theo QĐ 15/2021 quy định "về điều kiện tách thửa đất, trường hợp thửa đất và diện tích tối thiểu được tách thửa đối với từng loại đất trên địa bàn tỉnh BR-VT", tại điểm c và d, khoản 2, Điều 3 quy định điều kiện để được tách thửa đất đối với cá nhân, hộ gia đình, đã phát sinh thêm điều kiện vô cùng nan giải đó là, thửa đất xin tách thửa phải hội đủ 3 điều kiện: phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết xây dựng 1/500 hoặc quy hoạch phân khu 1/2000.
Ông Bùi Văn Tốt (X.Láng Dài, H.Đất Đỏ)
Bà Vũ Thị Dương (X.Láng Dài, H.Đất Đỏ)
Ông Trần Ngọc Cẩm Tuấn - Giám đốc VPĐKĐĐ tỉnh BR-VT cho biết, quy định nêu trên là căn cứ theo khoản 23 Điều 1 Nghị định số 148/2020 của Chính phủ "về sửa đổi, bổ sung một số Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai" quy định, UBND cấp tỉnh căn cứ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết xây dựng và điều kiện cụ thể tại địa phương để quy định cụ thể điều kiện tách thửa đất, điều kiện hợp thửa đất theo từng loại đất và diện tích tối thiểu được tách thửa đối với từng loại đất. Mục đích của QĐ 15 là nhằm tăng cường quản lý, siết chặt, ngăn chặn tình trạng các cá nhân tách thửa, làm đường tự phát rồi phân lô, bán nền tràn lan trên đất nông nghiệp, đất vườn, đất trồng cây lâu năm, gây nhiễu loạn thị trường bất động sản và vi phạm luật đất đai, xây dựng, phá vỡ quy hoạch phát triển đô thị.
Theo nhận định của các chuyên gia, nhà đầu tư bất động sản trên địa bàn tỉnh BR-VT, bên cạnh những điểm mới tích cực, QĐ 15 cũng có điểm vướng cần phải sớm tháo gỡ, điều chỉnh, đó là quy định cứng nhắc về điều kiện tách thửa đất phải có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc quy hoạch phân khu 1/2000. Bởi, các quy hoạch này thường chỉ có chính quyền địa phương hoặc các nhà đầu tư làm dự án mới đủ năng lực thực hiện, còn hộ gia đình, cá nhân thì không thể làm nổi. Do đó, điều kiện tách thửa đất đưa ra đối với hộ gia đình, cá nhân là bất khả thi, đẩy người dân vào thế khó.
Vợ chồng bà Nguyễn Thị Thu Tâm (X.Láng Dài, H.Đất Đỏ)
Điều này dẫn đến việc quyền và lợi ích hợp pháp, nhu cầu chính đáng của người dân bị hạn chế. Hiện nay, hầu hết các tỉnh, thành khác trên cả nước đều căn cứ vào Nghị định số 01/2017 và Nghị định số 148/2020 của Chính phủ để quy định về diện tích tối thiểu, điều kiện tách, nhập thửa đất cho từng địa phương, nhưng không có tỉnh, thành nào áp dụng cứng nhắc với điều kiện bắt buộc là khu đất phải có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc quy hoạch phân khu 1/2000 mới được tách thửa như tỉnh BR-VT.
Các nhà đầu tư, chuyên gia bất động sản cho rằng, theo điều kiện tách thửa cũ trong QĐ 18/2019 của UBND tỉnh BR-VT có quy định: "Trường hợp không có các quy hoạch trên (quy hoạch 1/500 hoặc 1/2000) thì áp dụng quy hoạch sử dụng đất" để thực hiện tách thửa. Điều kiện này là rất hợp lý và không làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Đây cũng là điều kiện mà hầu hết các tỉnh, thành khác trên cả nước đang sử dụng trong quy định tách thửa đất.
Theo ông Tuấn, thực tế người dân sinh sống từ nhiều đời, mỗi gia đình thường có đông người sinh sống trên những mảnh đất lớn, với diện tích từ hàng nghìn đến chục nghìn m2 là rất nhiều. Khi cha mẹ mất đi, gia đình có nhu cầu phân chia tài sản thừa kế, hoặc cha mẹ muốn tách đất cho con sau khi lập gia đình để làm ăn, ổn định cuộc sống; hay người dân muốn tách thửa bán một phần diện tích đất để xử lý công việc, trang trải cuộc sống, chữa bệnh... Mặc dù, người dân có đất phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, đủ diện tích tách thửa theo quy định, nhưng do thửa đất chưa có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 nên không thể tách thửa theo QĐ 15".
Anh Võ Văn Chi (X.Tân Long, H.Xuyên Mộc)
Tuy nhiên, ông Tuấn cũng nhìn nhận, đây là một vướng mắc lớn nhất của QĐ 15 cần phải sớm xem xét lại để điều chỉnh. Bởi, hiện tại trên địa bàn tỉnh BR-VT rất ít địa phương thực hiện xong quy hoạch 1/2000 và chủ yếu nằm ở các đô thị lớn như TP.Bà Rịa, TP.Vũng Tàu, còn các địa phương khác thì hầu như chưa có. Công tác làm quy hoạch chi tiết 1/500, quy hoạch phân khu 1/2000 cũng không hề đơn giản và mất rất nhiều thời gian, nguồn lực mới có thể hoàn thành. Thời gian qua, người dân rất bức xúc, đã phản ánh, kêu ca rất nhiều vì không được tách thửa đất để phục vụ đời sống. Trong khi nhu cầu tách thửa đất là quyền và lợi ích, nhu cầu chính đáng, nếu không giải quyết thì rất khó cho dân, khiến quyền của người dân bị hạn chế".
Cử tri và người dân toàn tỉnh BR-VT đã phản ứng về QĐ 15, VPĐKĐĐ là cơ quan tham mưu đã thành lập các tổ giúp việc, tổ chức lấy ý kiến của của UBND các địa phương và Sở ban ngành (Xây dựng, Giao thông vận tải, Tư pháp...), tổng hợp trước ngày 10/4/2023 để báo cáo Thường trực UBND tỉnh. Hiện các thủ tục xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, họp thường trực UBND tỉnh, niêm yết trên cổng thông tin điện tử tỉnh BR-VT... đã hoàn tất. Dự kiến trong quý 2 sẽ có QĐ mới thay thế QĐ 15, sau thời hạn 10 ngày lãnh đạo UBND tỉnh ký thì sẽ đi vào cuộc sống.