Mở rộng chính sách đặc xá thể hiện chính sách khoan hồng của Nhà nước
Đặc xá là một trong những chế định pháp lý quy định tại Điều 88 Hiến pháp của nước ta, thể chế hóa bằng Luật Đặc xá năm 2018 (trước đây là Luật Đặc xá năm 2007).
Năm 2025 có nhiều sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước như: Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam... là dịp để Nhà nước thực hiện các đợt đặc xá nhân đạo.
Trước đó vào sáng 04/3, tại Hà Nội, Văn phòng Chủ tịch nước phối hợp với Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Tòa án nhân dân tối cao và các cơ quan có liên quan tổ chức họp báo công bố Quyết định đặc xá năm 2025 của Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Các phạm nhân chấp hành án tại Trại tạm giam Chí Hòa (Công an TPHCM) nhận giấy chứng nhận được đặc xá năm 2022
Tại cuộc họp báo, ông Phạm Thanh Hà - Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước cho biết: Từ năm 2009 đến nay, Việt Nam đã tiến hành 10 đợt đặc xá nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước, đã đặc xá cho gần 100.000 phạm nhân có quá trình cải tạo, lao động, học tập tốt trở về với cộng đồng, xã hội. Theo ông Hà, kết quả các đợt đặc xá đã bảo đảm các yêu cầu chính trị, pháp luật, đối ngoại, được nhân dân trong nước đồng tình và dư luận quốc tế đánh giá cao; tiếp tục khẳng định chủ trương, chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người một cách công bằng, bình đẳng cho tất cả mọi công dân, kể cả những người đang chấp hành án phạt tù.
Bằng các quyết định đặc xá của Chủ tịch nước, hàng chục ngàn người đã hưởng niềm vui được khoan hồng, trở về đoàn tụ với gia đình, sẵn sàng làm lại cuộc đời. Phần lớn người được đặc xá đã trở về nơi cư trú, ổn định cuộc sống, làm ăn lương thiện, tỷ lệ người được đặc xá tái phạm tội rất thấp. Đó chính là dấu ấn nhân văn lớn nhất của chủ trương đặc xá, phản ánh rõ nhất ưu tiên bảo đảm và thúc đẩy quyền con người trong mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Ông Phạm Thanh Hà cho biết: "Xuất phát từ truyền thống nhân đạo của dân tộc và chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước Việt Nam đối với người phạm tội cũng như kết quả thực hiện công tác đặc xá, tình hình thực tế của công tác thi hành án phạt tù trong thời gian qua; theo đề nghị của Chính phủ, ngày 03/3/2025, Chủ tịch nước Lương Cường đã ký Quyết định số 266/2025/QĐ-CTN về đặc xá năm 2025 nhân dịp 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, ngày 30/4/2025".
Lãnh đạo Trại tạm giam Chí Hòa trao quyết định đặc xá cho các phạm nhân trong đợt đặc xá nhân Quốc khánh 02/9/2021
Theo quyết định này, Chủ tịch nước thực hiện đặc xá tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân. Đối tượng được đặc xá bao gồm người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù. Các đối tượng được xét đặc xá phải có đủ điều kiện sau đây: Có tiến bộ, ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt theo quy định của pháp luật; đã chấp hành án phạt tù ít nhất một phần ba thời gian đối với trường hợp bị phạt tù có thời hạn, đã chấp hành án phạt từ ít nhất 14 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn...; đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí; đã thi hành xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với người bị kết án phạt tù về các tội tham nhũng...
Cũng theo Quyết định của Chủ tịch nước, 16 trường hợp không được đề nghị đặc xá, gồm: Bị kết án phạt tù về tội phản bội Tổ quốc; tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp, tội xâm phạm an ninh lãnh thổ; tội bạo loạn; tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân; đối tượng trước đó đã được đặc xá; có từ 2 tiền án trở lên; đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội khác; có một tiền án mà lại bị kết án phạt tù về tội do cố ý...
Tại buổi họp báo, Trung tướng Lê Văn Tuyến, Thứ trưởng Bộ Công an, Ủy viên Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá, Trưởng Ban chỉ đạo về đặc xá của Bộ Công an, cho biết: Tính đến ngày 31/01/2025, có 197.158 phạm nhân đang chấp hành án tại các trại giam, nhà tạm giữ của công an các đơn vị, địa phương. Căn cứ vào điều kiện trong Quyết định của Chủ tịch nước, Hội đồng đặc xá Trung ương giao cho các cơ quan chức năng tiến hành rà soát, những trường hợp đủ điều kiện theo quy định sẽ báo cáo Hội đồng đặc xá các cấp xem xét, quyết định số liệu cụ thể.
Trung tướng Lê Văn Tuyến cho biết thêm: "Việc mở rộng chính sách đối với những người được đặc xá năm nay thể hiện chính sách khoan hồng của Nhà nước, đồng thời ghi nhận kết quả trong công tác cải tạo, giáo dục phạm nhân của lực lượng Công an nhân dân. Căn cứ vào kết quả đặc xá các đợt trước đây, những người được đặc xá về đã chấp hành rất tốt chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tỷ lệ tái phạm rất thấp. Đây cũng là một trong những điểm ưu tiên, năm nay mở rộng chính sách".
Liên quan đến điều kiện đặc xá cho phạm nhân là người nước ngoài, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt cho biết, điều kiện xét đặc xá đối với phạm nhân người Việt Nam và phạm nhân người nước ngoài là như nhau. Điều này đã thực hiện từ lâu, như đợt đặc xá nhân dịp 79 năm Quốc khánh 02/9, ngày 01/10/2024, Trại giam Thủ Đức (Z30D, đóng tại H.Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận) đã đặc xá cho 134 phạm nhân, trong đó có 11 phạm nhân người nước ngoài, quốc tịch Trung Quốc, Mỹ, Campuchia, Ấn Độ...
Tạo điều kiện cho người hoàn lương tái hòa nhập cộng đồng
Trong ba năm 2021, 2022 và 2024, nước ta đã tổ chức các đợt đặc xá, tha tù trước thời hạn cho hơn 9.000 người. Công tác đặc xá bảo đảm yêu cầu chính trị, nghiệp vụ, pháp luật, đối ngoại, được nhân dân trong nước đồng tình, được dư luận quốc tế đánh giá cao.
Ban Giám thị Trại tạm giam Chí Hòa bố trí xe đưa phạm nhân được đặc xá về tận nhà
Nhiều năm qua Công an TPHCM đã thực hiện rất tốt công tác đặc xá. Có thể lấy ví dụ cụ thể như năm 2021, trong hoàn cảnh đại dịch Covid-19 hoành hành, Công an TPHCM vẫn thực hiện rất tốt công tác đặc xá. Quá trình tổ chức thực hiện đặc xá được tiến hành công khai, dân chủ, minh bạch, chặt chẽ, đúng đối tượng theo đúng các quy định, hướng dẫn. Sáng 01/9/2021, tại Trại tạm giam Chí Hoà, Công an TPHCM vẫn tổ chức lễ công bố Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước cho 35 phạm nhân. Trước đó, các phạm nhân đã được Ban Giám thị Trại giam Chí Hòa tổ chức hoàn thành lớp học tập tái hòa nhập cộng đồng. Cán bộ của trại đã tập trung phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng; quy định của pháp luật về xóa án tích, đăng ký thường trú, tạm trú, thông báo lưu trú, khai báo tạm vắng; hướng dẫn thủ tục cấp, đổi giấy căn cước công dân.
Cán bộ trại cũng thông tin cụ thể các biện pháp hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng như thủ tục vay vốn làm ăn, đăng ký kinh doanh, đào tạo nghề, bảo hiểm xã hội; quy định về bảo vệ an ninh trật tự, bảo vệ an toàn xã hội và phòng chống tội phạm cũng như các tệ nạn xã hội. Một số nội dung cơ bản của Luật Giao thông đường bộ; một số quy định về xử lý vi phạm hành chính; trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội; kỹ năng vượt qua khó khăn hòa nhập cộng đồng; kỹ năng tìm kiếm việc làm... cũng được cán bộ tuyên truyền cụ thể cho các đối tượng.
Nhiều phạm nhân được đặc xá rất xúc động khi được Ban giám thị Trại tạm giam Chí Hòa bố trí xe đưa phạm nhân được đặc xá về tận nhà. Lần gần đây nhất, năm 2024, Công an TPHCM cũng đã thực hiện công tác đặc xá theo Quyết định của Chủ tịch nước nhân Quốc khánh 02/9/2024, tại trại giam Bố Lá (thuộc Công an TPHCM) cho 5 phạm nhân đã cải tạo tốt.
Theo ghi nhận của phóng viên Chuyên đề Công an TPHCM, từng phạm nhân được trao tận tay Quyết định đặc xá, thẻ căn cước công dân, quần áo mới, cùng tiền tàu xe và các hành trang cần thiết để trở về gia đình, quê nhà. Trước đó, các phạm nhân được đặc xá dịp này đều được lãnh đạo trại giam hỗ trợ liên lạc với gia đình để thông báo tin vui. Đối với những ai không có người thân đến đón, trại giam sẽ hỗ trợ đưa họ ra bến xe về lại địa phương.
Hiện nay, trong không khí TPHCM hân hoan chào đón ngày lễ lớn 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Công an TPHCM đang triển khai mọi công tác để thực hiện Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước cho nhiều phạm nhân đủ tiêu chuẩn được đặc xá. Đặc biệt, thực hiện tốt công tác giúp đỡ những người được đặc xá trở về địa phương nhanh chóng hòa nhập với cộng đồng, ổn định cuộc sống.