(CATP) Tết đến, chợ quê vùng Nam Bộ nhộn nhịp tựa bức tranh đầy sắc màu và âm thanh. Mỗi buổi sáng, sương mỏng còn vương trên lá, những gánh hàng từ khắp nơi đã kẽo kẹt trên đường đất đỏ, hướng về ngôi chợ làng. Dưới sông, những chiếc ghe nối đuôi nhau chở hàng ra chợ nổi. Bên cạnh là những chiếc xuồng ba lá của mấy bà Dì, bà Thím… chòng chành chở vài chậu vạn thọ, mấy kí thịt heo, dăm ba kí kiệu về để chuẩn bị mâm cỗ cúng ông bà. Tất cả hòa quyện, làm nên một bức tranh sống động của Chợ quê. Nơi mà ngày thường vốn đã đông vui, thì ngày Tết lại càng rộn ràng như thể tất cả mọi người đều muốn gói ghém niềm vui, nỗi mong chờ năm mới trong từng món hàng, từng câu nói.
RẠO RỰC CHỢ QUÊ NGÀY TẾT
Về Tháp Mười, cái không khí Tết phả vào từng ngôi nhà, từng lối nhỏ. Mới tầm 23 tháng Chạp (Âm lịch), từng chiếc xe lôi chở đầy trái cây, nào là bưởi, là quýt, nào là nhánh mai vàng, lũ lượt tiến về chợ. Người bán kẻ mua, tiếng cười nói râm ran. Những bà má Nam Bộ với áo bà ba, khăn rằn vắt ngang vai, rôm rả trò chuyện.
Không như ở Sài Gòn, chợ Tết ở Tháp Mười mang hơi thở của miền sông nước. Những chiếc ghe chở đầy dưa hấu xanh mướt, vàng ươm neo bên bờ sông, tiếng máy ghe nổ lạch bạch hòa lẫn tiếng rao hàng. Người dân ở đây không chỉ đi chợ bằng xe mà còn có cả xuồng ba lá hay xuồng máy. Chợ nổi ngày Tết, mấy chiếc xuồng nhỏ chen nhau, tay chèo thoăn thoắt, người bán chỉ cần giơ tay là đã trao được món hàng cho khách. Một bà bán bánh tét cười giòn tan: “Năm nay gói bánh mệt muốn đứt hơi, mà bán hết sớm vầy thấy vui gì đâu!”
Là người miền Trung nhưng sống ở miền Tây nhiều năm, tôi biết Tết quê không chỉ là câu chuyện mua bán. Nó còn là dịp để mọi người tụ họp, chia sẻ. Ở một góc chợ Trà Vinh, có một nhóm thanh niên ngồi dưới tán cây dầu lớn, vừa uống nước dừa vừa bàn chuyện sửa sang đình làng đón năm mới. “Mấy ông ơi, năm nay mình làm thêm đèn lồng treo trước cổng đình nghen. Để tui rủ thêm tụi nhỏ vô phụ” - anh Ba, người đứng đầu nhóm, hào hứng nói. Những ngày cuối năm, đi giữa không khí chợ quê, người ta cảm nhận rõ ràng hơi thở của đất trời đang chuyển mình, lòng người rạo rực chờ một năm mới tốt lành. Tiếng máy ghe, tiếng người bán, tiếng trẻ cười hòa quyện như một bản giao hưởng Xuân. Và chính ở những nơi đơn sơ, mộc mạc ấy, Tết quê hiện lên đẹp đẽ hơn bao giờ hết.
CHỢ TẾT MŨI CÀ MAU
Xuôi về tận mũi Cà Mau những ngày cuối năm, người ta dễ dàng cảm nhận được cái không khí Tết đậm chất miền sông nước. Ở đây, dòng sông không chỉ là nguồn sống mà còn là nơi mọi hoạt động giao thương diễn ra tấp nập. Tết về, chợ nổi Cà Mau khoác lên mình một dáng vẻ đặc biệt: rực rỡ sắc màu và rộn ràng tiếng cười nói. Trên sông, ghe xuồng chen chúc nhau, từng chiếc chở đầy hàng hóa. Những cây treo hàng phía trước ghe ngả nghiêng theo gió, khoe nào chuối xanh, bí đỏ, bưởi tròn và cả những chùm hoa vạn thọ vàng ươm. Người bán đứng trên ghe, tay thoăn thoắt đưa hàng cho khách, miệng không ngừng rao. Một cô bán bông cúc cười nói: “Bông này trồng ở vườn nhà đó, bền lắm, mấy chế (chị) đem về chưng em đảm bảo qua Tết bông vẫn còn tươi!”
Điểm đặc biệt ở chợ nổi Cà Mau ngày Tết là những chiếc ghe bán bánh, bán đồ cúng. Người dân ở đây chuộng nhất là bánh phồng tôm, bánh tét nhân chuối, và củ kiệu - những món không thể thiếu trên mâm cỗ. Có những ghe chỉ bán các món đặc sản địa phương như khô cá lóc, tôm khô Rạch Gốc - món quà biếu được ưa chuộng nhất. Bà Sáu, một người phụ nữ ngoài 60 nhưng đã gắn mình với chợ quê hơn nửa đời người thấy khách lạ cười tươi: “Bán Tết mà vui gì đâu! Tui bán khô cá năm nay đắt khách lắm, nhờ trời mưa thuận gió hòa nên hàng cũng ngon hơn mọi năm”. Trên bờ sông, không khí chuẩn bị Tết cũng không kém phần nhộn nhịp. Những nhóm phụ nữ ngồi quây quần bên nhau, người gói bánh tét, người nạo dừa, người đổ bột làm bánh bò, bánh da lợn. Trong tiếng cười giòn tan, có những câu chuyện cũ mới đan xen, những lời chúc mừng nhau một năm no đủ. Ở góc sân chợ, lũ trẻ con đang hì hục làm pháo bằng lon sữa, tiếng nổ lách tách vang lên khiến chúng thích thú reo hò.
Đặc biệt ở vùng Cà Mau, có phong tục làm ghe “mừng tuổi sông”. Một số gia đình đóng những chiếc ghe nhỏ bằng tre, bên trong chứa đầy bánh trái, đèn lồng và hoa giấy, sau đó thả trôi trên dòng sông như một lời cảm ơn dòng nước đã nuôi sống họ suốt một năm qua. Những chiếc ghe này lấp lánh ánh sáng đèn cầy, trôi đi trong màn đêm, mang theo cả niềm tin và ước vọng về một năm mới an lành.
CHỢ TẾT NGÀY XUÂN HỒN QUÊ MÃI CÒN
Không chỉ riêng Cà Mau mà khắp các vùng quê Nam Bộ, Tết luôn mang đến một bức tranh sinh động, vừa bình dị vừa đậm đà bản sắc. Ở Trà Vinh hay Bến Tre, bên cạnh chợ Tết, người dân còn giữ nhiều phong tục đẹp, góp phần làm nên cái hồn của Tết quê. Từ 28 Tết, các gia đình đã tất bật dọn dẹp nhà cửa, trang trí bàn thờ gia tiên. Dọc theo những con đường làng, người ta thấy rõ nét tỉ mỉ, chỉn chu trong từng căn nhà nhỏ. Nhiều nhà còn dành cả ngày để quét vôi tường hay sửa lại hàng rào bằng tre. Đêm giao thừa, tiếng pháo đì đùng vang vọng từ những ấp nhỏ giờ đã không còn. Thay vào đó, người lớn tụ họp trước sân đình, chùa, chờ đợi khoảnh khắc giao thừa, xem những màn pháo hoa đặc sắc do chính quyền tổ chức, sau đó đốt vài cây nhang cùng dâng hương cúng cầu an.
Ngày mùng Một, không khí làng quê thật thanh bình. Người dân xúng xính trong bộ đồ mới, dắt díu nhau đi chùa, vừa cúng Phật vừa xin xăm. Một vài ngôi chùa lớn còn tổ chức trò chơi dân gian, thu hút nhiều bà con đến dự. Mấy đứa trẻ chơi bịt mắt bắt dê, té lăn dưới bãi cỏ mà cười như nắc nẻ.
Dẫu thời gian có làm đổi thay bao điều, nhưng Tết quê vẫn luôn giữ được hồn cốt riêng - sự gắn kết, yêu thương, và những nét văn hóa truyền thống. Tết ở vùng quê Nam Bộ không ồn ào, phô trương, nhưng lại chất chứa biết bao ký ức đẹp. Đó là cái đẹp của sự đơn sơ, bình dị, và niềm tin vào tương lai tươi sáng, như những nhánh mai vàng cứ bung nở mỗi độ xuân về.