Nhớ về cội nguồn, tiên tổ qua lễ tảo mộ ngày 30 Tết

Xã Nguyên Bình (huyện Tĩnh Gia, Thanh Hóa) là một vùng đồng bằng bán địa vẫn giữ nguyên phong tục tảo mộ có từ ngàn đời. Vào ngày cuối năm, các gia đình gác lại mọi công việc chuẩn bị đón Tết để đi tảo mộ người thân. Người đi tảo mộ chủ yếu là đàn ông, người lớn. Nếu nhà nào không có đàn ông thì mới đến lượt phụ nữ.

6 năm qua, 30 tháng Chạp năm nào tôi cũng đều đặn đi tảo mộ cho bố ở nghĩa địa Cồn Vường. Nghĩa địa quê nghèo tọa lạc trong khu đất rộng hàng chục héc-ta, chôn cất cho người dân toàn xã. Nghĩa địa Cồn Vường không có những lăng, những mộ trị giá hàng tỷ đồng như ở các tỉnh Thừa Thiên – Huế, Quảng Trị, Quảng Bình... Việc xây lăng mộ cũng tùy thuộc vào điều kiện của các gia đình, dòng họ. Đa phần người dân vùng nông thôn còn khó khăn nên các mộ cũng khá... bình dân.

Nghĩa địa Cồn Vường sáng nay gió hiu hiu, trời se se lạnh. Sương mù bãng lãng. Chím hót líu lo trên những cành cây xanh. Một buổi sáng thanh bình, yên lành như bao vùng quê khác. Từ mờ sáng, hàng trăm người đã đến để tảo mộ. Người dùng cuốc, xẻng xúc đất, người dùng tay nhổ cỏ, vun vén cho ngôi mộ. Các mộ được vun vén tròn trịa, bên ngoài là lớp đất mới sau đó gia chủ sẽ bày biện hoa quả, bánh trái, đèn hương để làm lễ.

Cũng theo phong tục của người miền đồng bằng xứ Thanh, khi chôn cất người qua đời thì an táng trong quan tài, đưa xuống hố đào đất sau đó đắp đất xung quanh. Sau thời gian 3 năm trở lên, được xem là hết tang thì gia đình tiến hành bốc phần mộ lấy xương cốt cho vào tiểu sành sau đó đưa vào phần lăng của dòng họ. Trong khi ở các tỉnh từ Nam Trung bộ trở vào thì thường chôn cất theo kiểu vĩnh viễn.

Lễ tảo mộ là mời vong linh người mất về đón Tết cùng gia đình, thể hiện sự hiếu nghĩa của người còn sống. Và đến ngày mùng 3 Tết thì cúng ở nhà làm lễ tiễn chân ông bà.

Ngày 30 Tết nghĩa trang rất đông người đi tảo mộ: