Người Viking – Kỳ 2: Giao thương mở đường cho cướp bóc

Hồi giữa năm 2016, cuộc triển lãm mang tên “Những hiện vật thời đại Viking tìm thấy ở Estonia” được tổ chức đã thu hút sự quan tâm đông đảo của dư luận. Cuộc triển lãm trưng bày các hiện vật được các nhà khảo cổ khai quật được ở nước này cho đến nay, thể hiện Estonia từng là một điểm dừng chân trọng yếu trên con đường chinh phạt và giao thương kết nối Bắc Âu và khu vực Ả Rập của tộc người này (nhiều người Viking trong đó là thương nhân).

Theo National Geographic, Estonia nằm trên con đường tiến sang Đông Âu, đi về phía Nga của người Viking.

Các hiện vật ở thời đại Viking được trưng bày ở Estonia

Theo hiểu biết hiện tại, câu chuyện về thời đại Viking bắt đầu từ năm 793 sau công nguyên khi người Viking Na Uy lần đầu đầu tiên mở cuộc tấn công vào Anh. Nhưng theo các nghiên cứu mới nhất của ba nhà khảo cổ đến từ Đại học Aarhus (Đan Mạch) và Đại học York (Anh), tộc người này từ trước đó đã có cách thức tiếp cận hòa bình hơn bằng các chuyến đi biển để giao dịch thương mại từ Na Uy đến Ribe, trung tâm thương mại lâu đời nhất đương thời của Đan Mạch.Theo đó họ đến Ribe từ những năm 725 sau công nguyên, trước cột mốc 793, năm tấn công Anh từ nhiều thập kỷ. Hiện vật là sườn các con hươu (gạc hươu) Na Uy đã được tìm thấy tại đây.

Sciencenordic.com dẫn lời giáo sư Søren Sindbæk, một trong những tác giả của công trình nghiên cứu này nhấn mạnh: “Đây là lần đầu tiên chúng tôi chứng minh được rằng nền văn hoá đi biển, vốn là nền tảng của kỷ nguyên người Viking, đã có một lịch sử lâu đời ở Ribe”. Câu hỏi liệu Ribe có phải là trung tâm văn hoá sớm của người Viking hay không đang được các nhà khảo cổ học ráo riết nghiên cứu.

Theo đó, những chuyến đi ngang biển giữa Na Uy và Đan Mạch đã cho phép người Viking phát triển kỹ năng hàng hải và mở mang kiến ​​thức địa lý cần thiết cho các cuộc thảo phạt trong tương lai, điển hình là cuộc tấn công vào tu viện Lindisfarne, miền bắc nước Anh năm 793 sau đó.

Thị trấn Ribe của Đan Mạch, nơi các nghiên cứu gần đây cho rằng đây là điểm giao dịch đầu tiên của người Viking trước khi họ mở cuộc chinh phạt Anh vào năm 793 sau công nguyên - Ảnh: visitribe.dk

Giáo sư Sindbæk nhấn mạnh: “Thời đại Viking trở thành một hiện tượng ở Tây Âu vì người Viking đã học cách sử dụng tính di động của giao thông hàng hải để tận dụng lợi thế của họ. Họ học được cách vượt biển đến bờ biển nước Anh rồi nhanh chóng cướp bóc từ các nạn nhân không có sự chuẩn bị đối phó từ trước, và rồi nhanh chóng tẩu thoát”.

Đó là một quá trình dài để trưởng thành trong kỹ thuật tác chiến: Những người Viking không trở thành những người lính chuyên nghiệp chỉ qua một đêm. Theo Sindbæk, phải mất rất nhiều thời gian, nỗ lực và nguồn lực trước khi họ tích tụ được đầy đủ kiến ​​thức và công nghệ để thực hiện các chuyến đi thảo phạt dài ngày và nguy hiểm này. Có một sự kết nối giữa quá trình phát triển kỹ thuật đóng tàu của người Viking, quá trình đô thị hóa dọc bờ biển Châu Âu dẫn đến các cuộc đột kích vào các thương cảng của tộc người này.

Bọn cướp hay các thương gia đến trước?

Đó là câu hỏi được đặt ra hiện nay về người Viking. Các kết quả nghiên cứu gần đây cho thấy thành phần thương gia của người Viking đã đi trước để mở đường từ thế kỷ thứ 8 với sự ra đời của một thị trường giao dịch ở Ribe. Sự phát triển của thị trấn này có sự liên kết trực tiếp đến những cuộc thảo phạt.

Giáo sự Sindbæk nhấn mạnh: "Giờ đây chúng ta có thể chỉ ra rằng các chuyến đi biển nổi tiếng từ vùng bán đảo Scandinavia, dẫn đến việc khám phá Iceland và Greenland, có lịch sử đi từ những chuyến hải hành thương mại chứ không chỉ là những cuộc tấn công. Nhờ thương mại họ mới có quá trình tích tụ, phát triển công nghệ để tiến hành thảo phạt sau này”.

Nhìn vào các hiện vật khảo cổ khai quật được là những chiếc gạc hươu, được sử dụng phổ biến trong sản xuất lược chải tóc, một trong những ngành công nghiệp sớm nhất được biết đến cho thấy đòi hỏi nguyên liệu cấp thiết lúc bấy giờ (gạc hươu) đến từ những vùng xa xôi ở phương Bắc mà người Viking chính là nguồn cung chủ yếu.

Những đồng tiền và trang sức người Viking thu được sau khi bán nô lệ ở Nga. Ảnh chụp tại bảo tàng lịch sử Moscow, Nga - Ảnh: National Geographic

Nghiên cứu gần đây cho thấy những người Viking đầu tiên đến từ Na Uy đã khai thác những nguyên liệu thô sẵn có, dễ đàng bán với số lượng lớn hàng tuần cho những người thu mua ở thương cảng của Đan Mạch”. Sindbæk nhận định: “Người Viking biết rằng họ có một mục đích của cuộc hành trình là cung cấp nguyên liệu cho thị trường, không phải cướp bóc. Theo cách này, họ góp phần vào sự phát triển của đô thị”. Tộc người Viking buổi đầu đã đi lên từ thương mại.

(còn tiếp)