Mỹ không 'trung lập' trong tranh chấp Biển Đông

Trong báo cáo mang tên “Quốc phòng Nhật Bản năm 2015”, Nhật kêu gọi Trung Quốc ngừng xây dựng các nhà giàn thăm dò dầu khí gần các vùng lãnh hải ở Biển Hoa Đông được cả hai nước xác nhận chủ quyền. Tokyo lo ngại rằng các mũi khoan của Trung Quốc có thể hút những nguồn dự trữ kéo dài sâu trong lãnh thổ của Nhật.

Reuters dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lu Kang nói, báo cáo phớt lờ những hoạt động hàng hải của Trung Quốc đang tiến hành là “phù hợp” với luật pháp quốc tế...

Xem xét quốc phòng của Nhật bày tỏ những lo ngại rằng, các nhà giàn do Trung Quốc xây dựng có thể được sử dụng như những trạm kiểm soát các đảo lân cận. Báo cáo cũng đề cập đến Biển Đông, nơi các hoạt động khai thác đất và xây đảo nhân tạo trái phép của Trung Quốc bị các láng giềng và nhiều nước trên thế giới chỉ trích và coi đó là một mối đe dọa đối với an ninh khu vực.

Tàu sân bay USS George Washington lớp Nimitz ở Biển Đông

Về vấn đề Biển Đông, hôm thứ tư 22-7, (giờ Việt Nam), nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ về Đông Á đã làm rõ quan điểm của Hoa Kỳ trong một bài diễn văn chủ đạo. Tại một hội nghị của nhóm chuyên gia cố vấn ở Washington D.C., trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel nói rõ Hoa Kỳ không giữ thế trung lập trong các tranh chấp ở Biển Đông và sẽ có quyết định mạnh mẽ để đảm bảo rằng tất cả các bên đều phải tôn trọng luật pháp.

Mỹ nhiều lần tuyên bố rằng trong khi không liên quan đến những tuyên bố chủ quyền cạnh tranh ở Biển Đông, Washington muốn những tuyên bố hàng hải này phù hợp với luật pháp quốc tế và không có ép buộc. Tuyên bố đó dẫn tới một số suy đoán không chính xác rằng lập trường của Mỹ về vấn đề này là giữ thế “trung lập”. Nhưng phản ứng với một câu hỏi về “thái độ trung lập” của Mỹ ở Biển Đông, ông Russel giải thích rõ rằng, Mỹ giữ trung lập trong các tranh chấp chủ quyền chứ không trung lập trong cách giải quyết những tranh chấp.

Diplomat dẫn lời ông Russel nói: “Chúng tôi không trung lập khi nói đến tôn trọng luật pháp quốc tế...”. Theo mạch này, ông Russel nói rằng, Mỹ hiện đang khuyến khích tất cả các bên liên quan ở Biển Đông tạo ra bầu không khí và các điều kiện cần thiết để giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình, theo đường ngoại giao và luật pháp, bất chấp sự leo thang căng thẳng ở đây do các hành động ngày càng quyết đoán của Trung Quốc.

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ cũng đề xuất các biện pháp giảm căng thẳng và tạo hành lang để theo đuổi các con đường hòa bình đi đến giải quyết bất đồng, chẳng hạn như đàm phán và nhờ trọng tài phân xử. Ở đây ông Russel muốn đề cập đến vụ kiện Trung Quốc mà Philippines đang theo đuổi tại Tòa Trọng tài thường trực của Liên hiệp quốc ở Hague. Russel hé lộ rằng Ngoại trưởng Mỹ John Kerry sẽ thúc đẩy tiến triển trong giải quyết tranh chấp ở Biển Đông tại Diễn đàn Khu vực ASEAN diễn ra ở Malaysia vào tháng tới. Ông nhấn mạnh: “Đây là một ưu tiên quan trọng”.

Trong khi đó, Russel cũng cho biết Mỹ sẽ bảo vệ các lợi ích của mình theo nhiều cách, gồm cả tôn trọng các liên minh và những cam kết an ninh của mình trong khu vực. Điều này bao gồm những bước như đầu tư vào nâng cao nhận thức về hàng hải cho các quốc gia ven biển và thực hiện các hoạt động giữ quyền tự do hàng hải ở Biển Đông.

Tổng kết lại bản chất của quan điểm của Mỹ về những tranh chấp ở Biển Đông, ông Russel khẳng định rằng, đó không phải về những bãi đá mà về những nguyên tắc cho toàn khu vực châu Á - Thái Bình Dương.