(CAO) Chính phủ quốc gia vùng Trung Mỹ - Haiti đã ban bố tình trạng khẩn cấp kéo dài 72 giờ vào ngày 3/3 sau khi các băng nhóm vũ trang xông vào nhà tù lớn ở thủ đô Port-au-Prince, khiến ít nhất 12 người thiệt mạng và khoảng 4.000 tù nhân trốn thoát.
Các thủ lĩnh băng đảng nói rằng họ muốn buộc Thủ tướng Ariel Henry, người hiện đang ở nước ngoài từ chức.
Các nhóm nhằm lật đổ ông kiểm soát khoảng 80% địa bàn Port-au-Prince.
Các cuộc chiến băng đảng bạo lực đã giết chết hàng nghìn người ở nước này kể từ năm 2020.
Theo một tuyên bố của chính phủ, hai nhà tù - một ở thủ đô và một ở thành phố gần đó đã bị tấn công vào cuối tuần qua.
Họ cho biết các hành động "bất tuân" là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia và chính phủ đang ban hành lệnh giới nghiêm ngay lập tức vào ban đêm để đáp trả, bắt đầu lúc 8h ngày 4/3 (giờ VN). Trong số những người bị giam giữ ở Port-au-Prince có các thành viên băng đảng bị buộc tội liên quan đến vụ sát hại Tổng thống Jovenel Moïse năm 2021.
Bạo lực bùng phát mới nhất bắt đầu vào giữa tuần trước khi thủ tướng nước này tới Nairobi để thảo luận về việc cử lực lượng an ninh đa quốc gia do Kenya lãnh đạo đến Haiti.
Thủ lĩnh băng đảng Jimmy Chérizier (biệt danh "Barbecue") đã tuyên bố phối hợp tấn công để loại bỏ thủ tướng.
Tình trạng bạo lực đang lan rộng ở Haiti- Ảnh: BBC
Cựu sĩ quan cảnh sát, người được cho là đứng sau một số vụ thảm sát ở Port-au-Prince, nói: “Tất cả chúng tôi, các nhóm vũ trang ở các thị trấn cấp tỉnh và các nhóm vũ trang ở thủ đô, đều đoàn kết lại”.
Liên đoàn cảnh sát Haiti đã yêu cầu quân đội giúp củng cố an ninh ở nhà tù chính của thủ đô, nhưng nhà tù này đã bị tấn công vào cuối ngày 2/3.
Hãng tin Reuters đưa tin hôm 3/3, cửa nhà tù vẫn mở và không có dấu hiệu của sự hiện diện từ quân đội. Báo cáo cho biết 3 tù nhân cố gắng chạy trốn đã chết trong sân.
Một nhà báo của hãng tin AFP đến thăm nhà tù đã nhìn thấy khoảng 10 thi thể, một số có dấu hiệu bị thương do đạn gây ra.
Một nhân viên nhà tù tình nguyện nói với hãng tin Reuters rằng 99 tù nhân - bao gồm cả các cựu quân nhân Colombia bị bỏ tù vì vụ sát hại Tổng thống Moïse - đã chọn ở lại phòng giam vì sợ bị giết trong làn đạn giao tranh.
Bạo lực lan tràn kể từ vụ ám sát Tổng thống Moïse tại nhà riêng vào năm 2021. Ông vẫn chưa bị thay thế và các cuộc bầu cử cũng không được tổ chức kể từ năm 2016.
Theo một thỏa thuận chính trị, ông Henry sẽ phải từ chức vào ngày 7/2. Nhưng cuộc bầu cử theo kế hoạch đã không được tổ chức và ông vẫn giữ chức vụ.
Haiti không có một quan chức chính phủ được bầu nào kể từ khi nhiệm kỳ của các thượng nghị sĩ được bầu cuối cùng kết thúc vào tháng 1/2023.
Phát biểu với BBC, Claude Joseph - người đang giữ chức quyền thủ tướng khi Tổng thống Moïse bị ám sát và hiện là người đứng đầu đảng đối lập có tên Những người cam kết phát triển - cho biết Haiti đang trải qua một "cơn ác mộng".
Ông Joseph nói, Thủ tướng Henry muốn "ở lại nắm quyền càng lâu càng tốt".
"Ông ấy đã đồng ý từ chức vào ngày 7/2. Bây giờ ông ấy quyết định ở lại, bất chấp thực tế là có nhiều cuộc biểu tình lớn khắp cả nước yêu cầu ông từ chức nhưng thật đáng tiếc là hiện nay bọn tội phạm đó đang dùng biện pháp bạo lực để buộc ông phải từ chức".
Vào tháng 1, Liên Hợp Quốc cho biết hơn 8.400 người là nạn nhân của bạo lực băng đảng ở Haiti năm ngoái, bao gồm các vụ giết người, bị thương và bắt cóc – nhiều hơn gấp đôi con số được thấy vào năm 2022.
Sự tức giận trước mức độ bạo lực gây sốc, cùng với khoảng trống chính trị, đã dẫn đến một số cuộc biểu tình chống lại chính phủ yêu cầu thủ tướng đương nhiệm từ chức.