(CAO) Việc Cựu Tổng thống Philippines - Rodrigo Duterte bị bắt và giam giữ theo lệnh của Toà án Hình sự quốc tế (ICC) vào hôm 11/3 đang trở thành tâm điểm của dư luận toàn cầu.
ICC nhấn mạnh ông Duterte bị bắt vì "cuộc chiến chống ma túy" được cho là đã giết chết hàng nghìn người Philippines. Ông đã bị bắt và di lý đến Hà Lan, nơi đặt trụ sở ICC chờ xét xử.
Hãng tin Reuters đã điểm qua những diễn biến chính của cuộc chiến chống ma tuý gây tranh cãi này trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Duterte từ năm 2016 đến năm 2022.
Chiến dịch 'thề sẽ diệt sạch'
Ông Rodrigo Duterte trước khi lên làm tổng thống từng là thị trưởng lâu năm của thành phố Davao, miền nam Philippines, nổi danh với biệt danh "kẻ trừng phạt" vì các chính sách khắc nghiệt của mình.
Trong số các tuyên bố của Duterte trong chiến dịch tranh cử vào năm 2016 có lời thề rằng ông sẽ giết sạch những kẻ buôn ma tuý: "Tôi nói rằng hãy giết năm tên tội phạm mỗi tuần để chúng bị tiêu diệt" - ông nói với Reuters.
Khi đã đắc cửa tổng thống, không mất nhiều thời gian để các cuộc trấn áp tương tự của cảnh sát được thực hiện trên toàn quốc.
Đến cuối năm 2016, cuộc chiến chống ma túy của Duterte đã diễn ra trên khắp cả nước và số người chết 'lập kỷ lục'.
Cảnh sát đã 'loại bỏ' hơn 2.000 người trong những tháng sau khi Duterte nhậm chức vào ngày 30/6 cho đến cuối năm. Hầu hết các trường hợp tử vong được mô tả là do đấu súng.
Cuộc trấn áp và số người chết không làm giảm uy tín của Duterte.
Cựu Tổng thống Philippines - Rodrigo Duterte - Ảnh: Reuters
Một cuộc thăm dò ý kiến do cơ quan nghiên cứu Social Weather Stations công bố vào tháng 12/2016 cho thấy 77% người Philippines hài lòng với hiệu suất chống ma tuý của ông Duterte.
Năm 2018, các nhà báo của Reuters đã nhận được giải thưởng Pulitzer cho một loạt bài điều tra về cuộc chiến chống ma túy, bao gồm việc theo dõi các cảnh quay từ camera an ninh trái ngược với các tường thuật chính thức về các vụ giết người bằng súng.
Vào thời điểm Duterte rời nhiệm sở vào năm 2022, số người chết chính thức trong cuộc chiến chống ma túy đã tăng ít nhất gấp ba lần. Cảnh sát cho biết 6.200 nghi phạm đã bị giết trong các hoạt động chống ma túy.
Chính phủ Philippines đã chính thức thừa nhận 6.248 người chết do chiến dịch chống ma túy.
Nhưng các nhà hoạt động cho biết số người chết thực sự của cuộc trấn áp còn lớn hơn nhiều, với hàng nghìn người sử dụng ma túy ở thành thị.
Duterte không hề hối hận khi bảo vệ chiến dịch của mình và cho biết ông đã yêu cầu cảnh sát chỉ nổ súng để tự vệ.
Gia đình của một số người thiệt mạng và những người ủng hộ nhân quyền sau đó đã khai quật thi thể, đôi khi có sự tham gia của các nhà báo của hãng tin Reuters, và so sánh hài cốt với giấy chứng tử và báo cáo chính thức.
Hàng chục trường hợp cho thấy cái chết do bạo lực, trong đó giấy chứng tử ghi nguyên nhân tự nhiên. Trong một trường hợp, giấy chứng tử ghi nguyên nhân tử vong là do viêm phổi, mặc dù hộp sọ của thi thể được khai quật có một lỗ đạn.
Công tố viên của Toà án Hình sự quốc tế (ICC) cho biết có tới 30.000 người có thể đã bị cảnh sát hoặc những cá nhân không xác định sát hại trong những năm qua.
Ông Rodrigo Duterte lúc bị bắt
Lệnh điều tra và bắt giữ của ICC
Vào tháng 2/2018, văn phòng công tố ICC cho biết họ sẽ tiến hành một cuộc điều tra sơ bộ về các trường hợp tử vong ở Philippines. Chỉ một tháng sau, Duterte tuyên bố sẽ rút khỏi ICC. Việc rút khỏi có hiệu lực vào tháng 3/2019.
Cuộc điều tra của ICC đã bị đình chỉ vào năm 2021 sau khi Philippines tuyên bố rằng họ có một hệ thống tư pháp đang hoạt động có khả năng điều tra và truy tố các hành vi lạm dụng bị cáo buộc.
Tuy nhiên, vào năm 2023, cuộc điều tra của ICC đã được tái khởi động sau khi tòa án cho biết họ không hài lòng với những nỗ lực của Philippines.
Chính phủ hiện tại của Tổng thống Ferdinand Marcos Jr ban đầu tuyên bố sẽ không hợp tác với ICC, nhưng cho biết vào cuối năm 2024 rằng họ sẽ tuân thủ bất kỳ lệnh bắt giữ nào.
Bộ trưởng Tư pháp nước này trả lời Reuters vào tháng 1 rằng chính phủ sẵn sàng hợp tác với tổ chức quốc tế này.
(CAO) Hôm 11/3, Reuters đưa tin Cựu tổng thống Philippines – ông Rodrigo Duterte đã bị giới chức nước này bắt đưa lên máy bay theo yêu cầu của Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) liên quan đến các cáo buộc giết người trong cuộc chiến chống ma túy của ông khi còn đương nhiệm.