Hỏi: Vợ tôi bị tai biến, tâm trí không ổn định, lúc nhớ lúc quên. Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, bệnh tình của vợ ngày càng nặng, tôi muốn bán nhà, đất là tài sản (TS) chung của vợ chồng để chữa bệnh cho vợ thì phải làm thế nào? (Hồ Anh Tuấn, Quận 4).
Trả lời: Một người mất trí nhớ được pháp luật xác định là người mất năng lực hành vi dân sự (MNLHVDS). Điều 22 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định cụ thể như sau:
- Khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, tòa án (TA) ra quyết định tuyên bố người này MNLHVDS trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần.
- Giao dịch dân sự (GDDS) của người MNLHVDS phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện.
Căn cứ quy định trên, bạn cần đưa vợ đến tổ chức giám định pháp y có thẩm quyền để giám định. Nếu tổ chức này kết luận người vợ không có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình thì bạn làm đơn đề nghị TA có thẩm quyền (TA nơi bạn cư trú) tuyên bố người vợ bị MNLHVDS. Kể từ thời điểm quyết định của TA có hiệu lực pháp luật, người vợ được pháp luật xác định là người MNLHVDS thì người chồng trở thành người giám hộ (GH) đương nhiên của vợ.
Theo khoản 1 điều 58 Bộ luật Dân sự năm 2015, người GH có các quyền sau đây:
- Sử dụng TS của người được GH để chăm sóc, chi dùng cho những nhu cầu thiết yếu của người được GH;
- Được thanh toán các chi phí hợp lý cho việc quản lý TS của người được GH;
- Đại diện cho người được GH trong việc xác lập, thực hiện GDDS và thực hiện các quyền khác theo quy định pháp luật nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được GH.
Bên cạnh các quyền nêu trên, người GH của người MNLHVDS có các nghĩa vụ: chăm sóc, bảo đảm việc điều trị bệnh cho người được GH; đại diện cho người được GH trong các GDDS; quản lý TS của người được GH; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được GH.
Như vậy, bạn được đại diện cho vợ để tham gia các GDDS bao gồm việc bán TS chung của vợ chồng nhằm mục đích chăm sóc, chữa bệnh, chi dùng cho những nhu cầu thiết yếu của vợ bạn. Thủ tục chuyển nhượng nhà, đất bao gồm thủ tục công chứng, chứng thực và làm hồ sơ chuyển nhượng quyền sử dụng đất phải làm đúng theo quy định pháp luật.