Bảo đảm an ninh, trật tự trong điều kiện xây dựng chính quyền hai cấp: Yêu cầu và giải pháp

Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng đặt ra những yêu cầu mới, áp lực mới đối với công tác bảo đảm an ninh, trật tự (ANTT) - lĩnh vực then chốt, giữ vai trò nền tảng bảo đảm sự ổn định xã hội, phát triển kinh tế và củng cố niềm tin của nhân dân đối với chính quyền.

Trong bối cảnh đó, nhận diện đúng những thách thức và phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng Công an nhân dân, đồng thời xây dựng thế trận an ninh nhân dân vững chắc ngay từ cơ sở là nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi sự quyết tâm cao độ và những giải pháp đồng bộ.

Triển khai mô hình chính quyền hai cấp mang lại nhiều lợi thế trong quản lý, điều hành, góp phần tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả phục vụ nhân dân. Tuy nhiên, đi liền với đó là những thách thức mới, đặc biệt trong lĩnh vực bảo đảm ANTT: khối lượng công việc của lực lượng Công an cấp xã tăng đột biến, trong khi nhân sự chưa được bổ sung kịp thời. Sự phân cấp mạnh mẽ khiến yêu cầu phối hợp liên ngành, liên cấp trở nên phức tạp hơn, đòi hỏi quy chế vận hành linh hoạt, kịp thời. Các loại tội phạm công nghệ cao, tội phạm xuyên biên giới, tội phạm phi truyền thống gia tăng nhanh chóng, đòi hỏi phương thức quản lý mới, nghiệp vụ tinh thông hơn.

Do đó, yêu cầu đặt ra đối với công tác bảo đảm ANTT không chỉ là duy trì trạng thái “ổn định”, mà phải chủ động phát hiện, ngăn chặn, phòng ngừa từ sớm, từ xa; ứng phó kịp thời trước những diễn biến phức tạp mới của tình hình ANTT.

Công an TPHCM trong một lần ra quân cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, bảo vệ bình yên Thành phố

Để vận hành trơn tru chính quyền hai cấp, lực lượng Công an nhân dân, đặc biệt là Công an cấp xã, được xác định là tuyến đầu trong công tác giữ gìn ANTT. Công an xã chính quy hóa giữ vai trò nòng cốt trong nắm tình hình địa bàn, giải quyết nhanh chóng các vụ việc ngay từ cơ sở, không để phát sinh điểm nóng. Công an cấp tỉnh thực hiện tốt vai trò chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ, kiểm tra, giám sát và sẵn sàng hỗ trợ khi tình hình vượt ngoài khả năng xử lý của cơ sở. Phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc tiếp tục được đẩy mạnh, xây dựng thế trận an ninh nhân dân vững chắc, phát huy vai trò của quần chúng nhân dân trong bảo vệ ANTT.

Trong tình hình mới, Công an các cấp không chỉ giữ vững nguyên tắc “chủ động, nắm chắc, xử lý nhanh” mà còn phải nâng cao khả năng dự báo chiến lược, tham mưu hiệu quả cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong chỉ đạo công tác bảo đảm ANTT.

Đến nay đã có những mô hình hiệu quả như: TP.Hồ Chí Minh thực hiện chính quyền đô thị không tổ chức HĐND cấp quận, phường, Công an TPHCM đã chủ động triển khai mô hình “Công an phường đi từng ngõ, gõ từng nhà”, “Công an xã chính quy hóa toàn diện”, qua đó nắm chắc dân cư, kịp thời xử lý các vụ việc ngay từ cơ sở. Theo báo cáo năm 2024, tỷ lệ điều tra khám phá án đạt trên 82%, giảm đáng kể số vụ án hình sự nghiêm trọng. Còn tỉnh Quảng Ninh: Với sáng kiến “3 trước” (dự báo trước, phát hiện trước, xử lý trước), lực lượng Công an các cấp đã xây dựng thành công mô hình “Xã an toàn, cơ quan an toàn, doanh nghiệp an toàn về ANTT”. Đây là tiền đề giúp Quảng Ninh duy trì ổn định ANTT trong suốt nhiều năm liền, giữ vững vị trí top đầu cả nước về cải cách hành chính.

Tuy nhiên tại một số địa phương vùng sâu, vùng xa như tỉnh Hà Giang, lực lượng Công an xã còn thiếu về số lượng, hạn chế về năng lực ứng dụng công nghệ, dẫn đến tình trạng nắm tình hình chưa kịp thời. Một số vụ việc tranh chấp đất đai, khiếu kiện đông người đã diễn biến phức tạp, phải mất nhiều thời gian xử lý và cần sự can thiệp từ cấp trên.

Từ những kinh nghiệm này cho thấy, nếu không củng cố tốt lực lượng Công an cơ sở và thiết lập cơ chế phối hợp hiệu quả, nguy cơ bất ổn ANTT tại địa phương hoàn toàn có thể bùng phát, gây hậu quả nghiêm trọng.

Về vai trò then chốt của công tác bảo đảm ANTT, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu phải xây dựng một hệ thống chính trị thực sự trong sạch, vững mạnh; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ngay từ cơ sở, lấy phòng là chính, lấy cơ sở là gốc. Tổng Bí thư Tô Lâm thì chỉ rõ, công tác bảo đảm ANTT trong điều kiện thực hiện chính quyền hai cấp đòi hỏi lực lượng Công an các cấp phải đổi mới tư duy quản lý, nâng cao khả năng dự báo chiến lược, xử lý linh hoạt các tình huống phát sinh ngay tại cơ sở.

Chỉ thị số 12/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ (năm 2023) nhấn mạnh: bảo đảm ANTT là điều kiện tiên quyết để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội; là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trong đó lực lượng Công an nhân dân đóng vai trò nòng cốt.

Những chỉ đạo sát sườn này là kim chỉ nam cho lực lượng Công an nhân dân trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ trong tình hình mới.

Vì vậy, để bảo đảm vững chắc ANTT trong điều kiện chính quyền hai cấp, cần tập trung vào những nhóm giải pháp trọng tâm:

- Tăng cường nhân lực và nâng cao năng lực Công an xã: đào tạo bài bản, bổ sung thêm biên chế chính quy, trang bị phương tiện, công cụ hỗ trợ cần thiết.

- Ứng dụng công nghệ thông tin: xây dựng cơ sở dữ liệu dân cư hoàn chỉnh, triển khai phần mềm quản lý hành chính, lưu trú điện tử, kết nối đồng bộ với Công an cấp tỉnh.

- Chủ động nắm bắt, dự báo tình hình: phát hiện sớm các mâu thuẫn, điểm nóng để tham mưu giải quyết dứt điểm ngay từ cơ sở, không để phát sinh phức tạp.

- Đẩy mạnh phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc: hình thành các mô hình tự quản an ninh hiệu quả, vận động nhân dân chủ động phòng ngừa, tố giác tội phạm.

- Hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành: rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy chế phối hợp giữa Công an với các cơ quan, ban ngành để bảo đảm hiệu lực xử lý các vấn đề về ANTT.

- Tăng cường kiểm tra, giám sát: kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những biểu hiện sai phạm, thiếu trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ.

Xây dựng chính quyền hai cấp là bước tiến tất yếu nhằm hoàn thiện bộ máy hành chính, phục vụ hiệu quả cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trong tiến trình đó, công tác bảo đảm ANTT vừa là yêu cầu cấp thiết, vừa là nhiệm vụ trọng yếu, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là lực lượng Công an nhân dân.

Với bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần trách nhiệm cao cùng sự chủ động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ, lực lượng Công an nhân dân nhất định sẽ hoàn thành xuất sắc trọng trách được giao, giữ vững bình yên từ mỗi thôn, xã, góp phần xây dựng nền hành chính hai cấp thực sự hiệu lực, hiệu quả, vì một nước Việt Nam phát triển, phồn vinh, hạnh phúc.