Quốc hội bảo vệ quyền nhà báo được sử dụng mạng xã hội

 Về quyền góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo trên báo chí của công dân (các điều 11 và 39)

- Có ý kiến đề nghị liệt kê cụ thể tên các cơ quan, tổ chức và cá nhân là thành viên của cơ quan, tổ chức mà công dân có quyền góp ý, phê bình, kiến nghị, tố cáo trên báo chí tại khoản 3 Điều 11.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, UBTVQH đã chỉnh lý nội dung trên và thể hiện như dự thảo Luật.

- Có ý kiến đề nghị rà soát lại quy định tại khoản 2 điều 39 cho phù hợp với quy định của Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo; có ý kiến đề nghị bổ sung quy định cụ thể về thời hạn trả lời kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến cơ quan báo chí tại khoản 4 Điều 39.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, UBTVQH đã chỉnh lý nội dung trên và thể hiện như dự thảo Luật.

- Có ý kiến cho rằng khoản 1 Điều 12 dự thảo Luật quy định cơ quan báo chí phải đăng, phát kiến nghị, phê bình, khiếu nại, tố cáo của công dân là khó khả thi.

UBTVQH nhận thấy, quyền góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân trên báo chí là thuộc quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí đã được hiến định. Báo chí là diễn đàn để công dân thực hiện quyền đó.

Tuy nhiên, để phù hợp với thực tiễn và bảo đảm tính khả thi của Luật, khoản 1 Điều 12 dự thảo Luật quy định cơ quan báo chí đăng, phát kiến nghị, phê bình của công dân phù hợp với tôn chỉ mục đích của cơ quan báo chí đó chứ không phải đăng phát mọi kiến nghị, phê bình do công dân gửi đến.

- Có ý kiến đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, có thẩm quyền trả lời kiến nghị, phê bình, khiếu nại, tố cáo của công dân do cơ quan báo chí chuyển đến và các vấn đề công dân nêu ra trên báo chí.

UBTVQH nhận thấy, khoản 2 điều 39 dự thảo Luật đã quy định trách nhiệm và thời hạn cụ thể người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải trả lời kiến nghị, phê bình, khiếu nại, tố cáo của công dân.

Ngoài ra, dự thảo Luật quy định cả trường hợp quá thời hạn quy định mà người đứng đầu cơ quan, tổ chức không trả lời kiến nghị, phê bình, khiếu nại, tố cáo của công dân để ràng buộc trách nhiệm của người đứng đầu của cơ quan, tổ chức đối với kiến nghị, phê bình, khiếu nại, tố cáo của công dân do báo chí chuyển đến.

Hơn nữa, Luật Công chức cũng đã quy định cán bộ, công chức phải thực hiện đúng, đầy đủ và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Do vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật.

Về cơ quan báo chí (các điều 15 và 21)

- Có ý kiến đề nghị làm rõ sự cần thiết phải có sự thống nhất ý kiến bằng văn bản của Bộ Thông tin và Truyền thông khi bổ nhiệm người đứng đầu cơ quan báo chí.

UBTVQH nhận thấy việc bổ nhiệm người đứng đầu cơ quan báo chí thuộc trách nhiệm chính của cơ quan chủ quản báo chí (điểm b khoản 2 Điều 15).

Về quy định việc bổ nhiệm người đứng đầu cơ quan báo chí phải được sự thống nhất của Bộ Thông tin và Truyền thông là cần thiết để bảo đảm người đứng đầu cơ quan báo chí phải hội đủ tiêu chuẩn như quy định tại khoản 2 Điều 23.

Thực tế hiện nay, một số cơ quan chủ quản cơ quan báo chí bổ nhiệm tổng biên tập không có nghiệp vụ báo chí, làm ảnh hưởng đến chất lượng của báo. Hơn nữa báo chí là phương tiện thông tin thiết yếu, có ảnh hưởng lớn đến toàn bộ đời sống xã hội. Bộ Thông tin và Truyền thông là cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, chịu trách nhiệm toàn diện về hoạt động báo chí cả nước.

Cơ quan này rất cần xây dựng mối quan hệ thường xuyên, mật thiết với người đứng đầu cơ quan báo chí nhằm bảo đảm đưa thông tin kịp thời, trung thực, lành mạnh đến công chúng. Do đó, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật.

- Có ý kiến đề nghị, căn cứ vào thực tiễn cuộc sống, dự thảo Luật cần quy định cụ thể ba loại hình hoạt động của cơ quan báo chí bao gồm: đơn vị được bao cấp toàn bộ kinh phí hoạt động, đơn vị sự nghiệp có thu và doanh nghiệp kinh doanh có điều kiện.

UBTVQH nhận thấy, khoản 1 Điều 21 dự thảo Luật quy định cơ quan báo chí hoạt động theo loại hình đơn vị sự nghiệp có thu. Nghị định 16/2015/NĐ-CP quy định cụ thể cơ chế tự chủ về tài chính đối với từng loại đơn vị sự nghiệp công bao gồm cơ chế tự chủ hoàn toàn, một phần hoặc bao cấp toàn bộ kinh phí hoạt động như ý kiến đại biểu đã nêu.

Về ý kiến đề nghị cho phép cơ quan báo chí hoạt động theo mô hình doanh nghiệp, UBTVQH đã có Báo cáo số 1061/BC-UBTVQH13 giải trình trước Quốc hội, theo đó cơ quan báo chí không phải là doanh nghiệp, hoạt động không nhằm mục đích kinh doanh.

Hơn nữa, cơ chế thành lập, quản lý doanh nghiệp quy định tại Luật Doanh nghiệp có nhiều điểm khác cơ bản so với cơ chế thành lập, quản lý cơ quan báo chí.

Như vậy, việc quy định cơ quan báo chí hoạt động theo loại hình doanh nghiệp là không phù hợp. Do vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật.

Về cấp giấy phép trong hoạt động báo chí (các điều 17, 20 và 32)

- Có ý kiến đề nghị cần lược bỏ một số nội dung không cần thiết tại các điều 17 và 20 để giảm bớt thủ tục hành chính như “nơi in”,“giao diện trang chủ”,“phạm vi phát hành chủ yếu”, “phạm vi phát sóng chủ yếu”, “địa chỉ IP”.

- Tiếp thu ý kiến đại biểu, UBTVQH đã bỏ các nội dung trên và thể hiện lại như khoản 1 Điều 17 và khoản 1 Điều 20 dự thảo Luật.

- Có ý kiến đề nghị đối với việc xuất bản bản tin thông tấn, cơ quan thông tấn nhà nước chỉ cần thông báo bằng văn bản tới Bộ Thông tin và Truyền thông, mà không cần phải có văn bản chấp thuận.

- Tiếp thu ý kiến đại biểu, UBTQH đã chỉnh lý nội dung trên như Điều 32 dự thảo Luật.

Về nhà báo (các điều 25, 27 và 28)

- Có ý kiến cho rằng quy định nhà báo có quyền liên hệ trực tiếp với thẩm phán và luật sư để lấy tin phỏng vấn tại các phiên toà xét xử công khai là chưa bao quát hết đối tượng tham gia tố tụng theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, UBTVQH đã chỉnh lý nội dung trên và thể hiện lại như điểm d khoản 2 điều 25 dự thảo Luật.

- Về cấp thẻ nhà báo: có ý kiến đề nghị bỏ điều kiện “phải có bằng tốt nghiệp cao đẳng trở lên” đối với người công tác tại cơ quan báo chí thuộc tổ chức tôn giáo; đề nghị giảm điều kiện phải có thời gian công tác từ “3 năm” xuống còn “2 năm” đối với trường hợp cấp thẻ lần đầu; đề nghị bổ sung quy định trường hợp người được xét cấp thẻ nhà báo là đối tượng vi phạm pháp luật hình sự bị kết án mà hết thời hạn thi hành án.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, UBTVQH đã sửa đổi, bổ sung, chỉnh lý các nội dung trên thể hiện tại Điều 27 dự thảo Luật.

- Có ý kiến đề nghị đối với trường hợp người được cấp thẻ nhà báo bị thu hồi thẻ vì bị khởi tố bị can, khi có kết luận không phạm tội của cơ quan có thẩm quyền thì cơ quan quản lý nhà nước về báo chí phải “trả lại” thẻ thay vì làm thủ tục “cấp lại” thẻ như quy định trong dự thảo Luật.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH đã sửa đổi nội dung trên thể hiện tại Điều 28 dự thảo Luật.

- Có ý kiến đề nghị bổ sung quy định phóng viên, nhà báo không được sử dụng mạng xã hội để tuyên truyền trái với tôn chỉ mục đích của cơ quan báo chí.

UBTVQH nhận thấy, đây là quyền tự do ngôn luận của công dân đã được hiến định nên không thể đưa nội dung này vào dự thảo Luật. Trường hợp thấy cần thiết phải quản lý những hoạt động trên, cơ quan báo chí có thể quy định nội dung này tại quy chế hoạt động của cơ quan báo chí đó.

- Có ý kiến cho rằng dự thảo Luật chưa quy định về quyền khai thác thông tin của nhà báo.

UBTVQH nhận thấy, hoạt động khai thác thông tin của nhà báo bao gồm hoạt động chủ động lấy tin, bài của nhà báo và trách nhiệm của cơ quan tổ chức cung cấp thông tin cho nhà báo.

Dự thảo Luật đã có một số điều quy định về vấn đề này, cụ thể là: khoản 2 điều 13 quy định hoạt động báo chí và nhà báo được Nhà nước bảo hộ; các điểm b, c, d khoản 2 Điều 25 quy định nhà báo có quyền được khai thác và cung cấp thông tin; được đến cơ quan, tổ chức để hoạt động nghiệp vụ báo chí và quy định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức phải cung cấp cho nhà báo tư liệu, tài liệu; được hoạt động báo chí tại các phiên tòa xét xử công khai, được bố trí khu vực riêng để tác nghiệp, được liên lạc trực tiếp với những người có liên quan để lấy tin, phỏng vấn.

Ngoài ra, khoản 12 Điều 9 quy định cấm hành vi cản trở nhà báo, phóng viên trong quá trình tác nghiệp, khai thác lấy tin, bài; khoản 1 Điều 38 quy định cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm phải cung cấp thông tin cho báo chí…. Ngoài ra còn một số điều khác quy định liên quan đến các hình thức khai thác thông tin của nhà báo.

- Có ý kiến đề nghị không nên quy định thời hạn 5 năm phải đổi thẻ nhà báo (Điều 28).

UBTVQH nhận thấy, thực tế hiện nay, có một số trường hợp, người được cấp thẻ nhà báo nhưng không còn làm công việc liên quan đến báo chí, mà vẫn giữ và sử dụng thẻ nhà báo không đúng mục đích.

Do vậy, để quản lý hiệu quả việc sử dụng thẻ nhà báo, UBTVQH đề nghị được giữ như dự thảo Luật.

Về hoạt động báo chí (các điều 38 và 42)

- Có ý kiến cho rằng dự thảo Luật không nên để Chính phủ quy định hoạt động phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí của các cơ quan hành chính nhà nước mà cần quy định nội dung này ngay tại Luật.

UBTVQH nhận thấy Điều 38 dự thảo Luật đã quy định về nguyên tắc chung của việc cung cấp thông tin cho báo chí mà các cơ quan hành chính nhà nước phải tuân thủ.

Ngoài ra, việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí của các cơ quan hành chính nhà nước còn có thêm nhiều nội dung như: người phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí; quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước trong việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí; quyền và trách nhiệm của người phát ngôn, người được ủy quyền phát ngôn; trách nhiệm của cơ quan báo chí, nhà báo trong việc đăng, phát nội dung phát ngôn; hoạt động phát ngôn và cung cấp thông tin định kỳ, đột xuất, bất thường. Mỗi nội dung này lại kèm theo quy trình, thủ tục liên quan.

Thêm vào đó, hoạt động này còn đang trong quá trình nghiên cứu thực tiễn để tiếp tục hoàn thiện. Do vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật.

- Có ý kiến đề nghị sửa tên Điều 42 thành “cải chính, xin lỗi trên báo chí” cho phù hợp với nội dung của điều này.

UBTVQH cho rằng nội hàm của “cải chính” là sửa lại thông tin cho đúng, công bố cho công chúng được biết và kèm theo lời xin lỗi.

Như vậy, xin lỗi là một phần trong quy trình cải chính trên báo chí. Do vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật.