Chiều 2/11, Quốc hội nghe Bộ trưởng Lao động, thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trình dự án luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi.
Tại dự thảo lần này, Chính phủ trình 2 phương án rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần. Cụ thể, phương án 1 quy định việc hưởng BHXH một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau.
Nhóm 1 là người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực (dự kiến 1/7/2025), sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, có nhu cầu thì được nhận bảo hiểm xã hội một lần.
Nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận BHXH một lần thì sẽ được hưởng các quyền lợi bổ sung như chỉ cần đóng BHXH đủ 15 năm và đủ tuổi nghỉ hưu thì được hưởng lương hưu; hưởng trợ cấp hàng tháng trong trường hợp có thời gian đóng BHXH mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; hưởng BHYT do ngân sách nhà nước đảm bảo trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng…
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung trình bày tờ trình dự án Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi
Nhóm 2, đối với người lao động bắt đầu tham gia vào BHXH từ khi luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực, không được nhận BHXH một lần. Chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần trong các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như quy định hiện hành.
Phương án 2, theo Bộ trưởng Dung, là chỉ giải quyết một phần nhưng không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất.
Thảo luận tại tổ sau đó, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhìn nhận, đây là nội dung mà người lao động quan tâm nhất. Chủ tịch Quốc hội phản ánh, có nhiều ý kiến cho rằng không nên cấm đoán việc này. Vấn đề là thiết kế phương án nào để người lao động lưu lại trong hệ thống, nghĩa là hạn chế việc rút BHXH một lần thôi.
“Vì nhiều người có khó khăn trước mắt. Cuộc sống khó khăn nên người ta làm thế. Và cũng không nên phân biệt trước hay sau luật có hiệu lực” - Chủ tịch Quốc hội nêu quan điểm, đồng thời lưu ý thêm, phải thiết kế làm sao để người lao động có lựa chọn tốt nhất.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu ý kiến tại phiên thảo luận tổ
Khẳng định hưởng BHXH một lần là quyền lợi chính đáng của người tham gia BHXH, nhưng đại biểu Võ Mạnh Sơn (Thanh Hoá) thấy rằng, xu hướng rút BHXH tăng như giai đoạn vừa qua là thực tế rất đáng lo ngại.
“Việc này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội, mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Đảng, Nhà nước ta trong thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân” – ông Sơn bình luận.
Theo đại biểu, các phương án mà dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đang thể hiện cơ bản hướng đến việc hạn chế người lao động hưởng BHXH một lần. Mỗi phương án đều có những ưu điểm và nhược điểm nhất định. Do đó, cần có các nhóm giải pháp đồng bộ hơn để hỗ trợ người lao động trong giai đoạn khó khăn trước mắt để họ đảm bảo duy trì cuộc sống, như: tín dụng ưu đãi, việc làm, dạy nghề, chuyển đổi nghề nghiệp, phát triển thị trường lao động…
Trước lo ngại về “làn sóng” rút BHXH một lần nếu đặt ra thời điểm cấm rút, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (TPHCM) phản ánh, trong suốt quá trình đóng góp ý kiến về dự án luật, đoàn viên, người lao động, đặc biệt là cán bộ công đoàn cơ sở, đều đề xuất Quốc hội áp dụng phương án 1.
Đại biểu Trần Thị Diệu Thuý (TPHCM) thảo luận về phương án rút BHXH một lần
Nhắc lại thời điểm Quốc hội ban hành Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành (năm 2014), bà Thuý cho biết, công nhân TPHCM đã phản ứng rất mạnh với quy định không cho rút BHXH một lần.
“Vậy lần sửa luật này, nếu chúng ta cũng đặt vấn đề không cho rút BHXH một lần thì sẽ ra sao?” - bà Thuý nêu câu hỏi. Theo bà, phương án 1 trong dự thảo là phương án “tối ưu nhất”.
“Phải chấp nhận phương án “thương đau” và khả năng sẽ có một làn sóng rút BHXH một lần để giải quyết câu chuyện này, bởi nếu áp dụng phương án 2, thì người lao động khó khăn khi cần họ cũng vẫn rút BHXH một lần” – bà Thuý lập luận.
Trong khi đó, đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) cho rằng, chế độ hưu trí là trụ cột của hệ thống an sinh, vì thế việc gia tăng số người lao động rời bỏ hệ thống sẽ tạo ra gánh nặng lớn cho nhà nước và xã hội trong việc chăm sóc và hỗ trợ nhóm người không có nguồn thu nhập khi về già.
“Cần phải có biện pháp để người lao động ở lại hệ thống lâu hơn và tạo điều kiện để họ có đủ điều kiện hưởng lương hưu” – bà Hà bày tỏ. Từ nhận thức này, đại biểu của Hà Nội khẳng định ủng hộ đề xuất giảm lợi ích từ việc rút BHXH một lần theo phương án 2.
“Tuy nhiên, tôi kiến nghị mức rút BHXH không phải là 50%, mà tương ứng với mức đóng bảo hiểm của người lao động, để người lao động chỉ có thể rút khoản tiền họ đóng vào quỹ, còn khoản tiền mà người sử dụng dụng lao động đóng sẽ được giữ lại để chi trả một phần lương hưu sau này” – bà Hà nói,
Cùng góc nhìn, đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên) nhận thấy, BHXH là sự đảm bảo lâu dài, bền vững an sinh xã hội cho mọi người dân.
Vì thế, theo bà Yên, các quy định để tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần như trong Dự án Luật là rất cần thiết, hợp lý, nhân văn.