Qua thảo luận, các đại biểu đồng tình với việc cần thiết ban hành luật, bởi đây không chỉ là yêu cầu nội tại của công tác cải cách tư pháp, mà còn góp phần đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm hình sự có tổ chức xuyên biên giới.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên thảo luận
Tham gia đóng ý kiến tại phiên họp, ĐBQH Trần Thị Thu Phước (Đoàn Kon Tum) nhấn mạnh: Đây là một dự án luật có ý nghĩa chiến lược, không chỉ hoàn thiện hệ thống pháp luật mà còn tạo ra một “thanh bảo kiếm pháp lý” sắc bén để bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và quyền lợi của người dân trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và tình hình tội phạm diễn biến phức tạp.
Việc ban hành một đạo luật chuyên sâu về Tương trợ tư pháp hình sự không chỉ là yêu cầu nội tại của công tác cải cách tư pháp, mà còn là một bước đi tất yếu thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với tư cách là một thành viên tích cực của cộng đồng quốc tế trong công cuộc đấu tranh không khoan nhượng với tội phạm xuyên quốc gia.
Nữ đại biểu cũng đánh giá cao Ban soạn thảo và các cơ quan hữu quan đã xây dựng một dự thảo luật công phu, toàn diện và kế thừa được những điểm còn phù hợp của Luật Tương trợ tư pháp, đồng thời có những bước tiến đột phá, giải quyết được nhiều vấn đề đặt ra từ thực tiễn.
Đại biểu Trần Thị Thu Phước, Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum
Góp ý hoàn thiện dự thảo luật, đại biểu thống nhất với Điều 32 của dự thảo luật khi lần đầu tiên đã đưa ra các quy định về hợp tác quốc tế trong việc thu hồi tài sản, là bước tiến lớn đáp ứng yêu cầu cấp bách của công tác phòng, chống tham nhũng, rửa tiền.
Tuy nhiên, bà Phước cũng cho rằng, các quy định về thỏa thuận chia sẻ tài sản tại khoản 2 và khoản 5 của Điều 32 còn khá chung, chưa tạo ra cơ chế đủ rõ ràng, minh bạch để khuyến khích các nước đối tác ưu tiên hợp tác với Việt Nam.
Để giải quyết vấn đề này, đại biểu Phước đề nghị bổ sung vào Điều 32 về nội dung Chính phủ quy định chi tiết các nguyên tắc, trình tự, thủ tục về thỏa thuận chia sẻ tài sản với nước ngoài trên cơ sở phù hợp với pháp luật của Việt Nam, Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng và thông lệ quốc tế.
Cũng theo nữ đại biểu, “thực tiễn công tác thu hồi tài sản có yếu tố nước ngoài của chúng ta thời gian qua còn rất nhiều hạn chế và gặp nhiều khó khăn. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, việc chúng ta có các thỏa thuận rõ ràng về quản lý, sử dụng và đặc biệt là chia sẻ phần tài sản thu hồi được là yếu tố then chốt để thúc đẩy hợp tác.
Các nước được yêu cầu cũng phải bỏ ra một nguồn lực không nhỏ để điều tra, xác minh, khởi kiện, phong tỏa tài sản. Do đó, khi có một cơ chế chia sẻ minh bạch, công bằng sẽ là động lực vật chất quan trọng để họ tích cực hỗ trợ cho chúng ta" - đại biểu phân tích.
ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Bà Rịa-Vũng Tàu) cũng đồng tình với dự thảo Luật quy định về vai trò của cơ quan trung ương, cho rằng Điều 6 xác định Viện kiểm sát nhân dân tối cao là cơ quan trung ương là phù hợp.
Tuy nhiên, theo đại biểu, cần cân nhắc quy định rõ cơ chế phối hợp của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao với các cơ quan khác như Tòa án, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao.
Thực tiễn hiện nay xảy ra tình trạng chậm xử lý hồ sơ do chưa rõ trách nhiệm chính trong từng giai đoạn. “Do đó, tôi đề nghị Ban soạn thảo xem xét, bổ sung cơ chế điều phối liên ngành, quy trình phối hợp xử lý hồ sơ, thời hạn xử lý và biện pháp xử lý nếu chậm trễ hoặc không kịp thời phối hợp”, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng kiến nghị.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu
Về áp dụng biện pháp bảo đảm việc tịch thu, xử lý vật chứng, tài sản tại Điều 32 dự thảo luật, đại biểu Hùng cho rằng, dự thảo đã có tiến bộ khi quy định rõ phạm vi tịch thu, xử lý tài sản có yếu tố nước ngoài nhưng còn thiếu quy định cụ thể về chia sẻ tài sản bị thu giữ.
Thực tiễn xử lý các vụ án rửa tiền, buôn bán ma túy xuyên quốc gia cho thấy, tài sản liên quan thường nằm rải rác ở nhiều quốc gia. Nếu không có cơ chế chia sẻ tài sản, Việt Nam sẽ khó thu hồi thiệt hại cho ngân sách. Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần xem xét, nghiên cứu quy định về nội dung này...
Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo tổng hợp đầy đủ ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội cả tổ và hội trường để gửi Viện kiểm sát nhân dân tối cao, các cơ quan liên quan để nghiên cứu, tiếp thu và báo cáo lại với đại biểu Quốc hội. Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội chủ trì, phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, chỉnh lý trước khi trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật cũ.