Kỳ 1: Xây dựng Công an xã, thị trấn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới

Thực tiễn bảo đảm an ninh, trật tự (ANTT) thời gian qua cho thấy, hầu hết những vấn đề phức tạp về ANTT đều xuất phát từ địa bàn cơ sở, ban đầu là những vấn đề mâu thuẫn xã hội, nếu không được phát hiện, phòng ngừa, giải quyết kịp thời, triệt để sẽ tích tụ, phát triển thành "xung đột xã hội", tác động xấu đến tình hình ANTT. Do vậy quan điểm xây dựng lực lượng công an cấp xã, thị trấn thực sự trong sạch, vững mạnh, chính quy là nhiệm vụ chiến lược. Đến nay, Công an 63/63 địa phương đã điều động hơn 48.000 cán bộ Công an chính quy đảm nhiệm các chức danh Công an xã tại 100% xã, thị trấn trên toàn quốc.

Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng, Nhà nước ta luôn quan tâm đến xây dựng nền an ninh nhân dân (ANND), thế trận ANND, củng cố tổ chức, lực lượng làm công tác bảo đảm ANTT ở cơ sở. Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, kết luận thể hiện quan điểm về ANTT ở cơ sở. Kết luận số 44-KL/TW ngày 22/01/2019 của Ban Bí thư về việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TW của Ban Bí thư khóa XI về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (ANTQ) trong tình hình mới được cụ thể hóa trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng (Đại hội XIII), thể hiện rất rõ quan điểm về xây dựng lực lượng bảo đảm ANTT ở cơ sở, cụ thể: "Quan tâm xây dựng lực lượng bảo đảm trật tự, an toàn xã hội cơ sở đủ mạnh, đáp ứng đòi hỏi nhiệm vụ giữ gìn an ninh, trật tự ở cơ sở".

Đại hội XIII xác định rõ "Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước với Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và sự nghiệp quốc phòng, an ninh". Đây là quan điểm xuyên suốt, nhất quán và được kế thừa, bổ sung, phát triển qua mỗi kỳ Đại hội của Đảng. Đồng thời những chủ trương, quan điểm đó được hiện thực hóa có hiệu quả, chất lượng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa (XHCN). Theo đó, nhiệm vụ bảo đảm ANTT nói chung và bảo đảm ANTT ở địa bàn cơ sở nói riêng phải được đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, toàn diện của Đảng và quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước. Điều đó cũng có nghĩa là công tác lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng lực lượng bảo đảm ANTT ở địa bàn cơ sở phải được đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, sự quản lý thống nhất của Nhà nước, trong đó trực tiếp và chủ yếu là cấp xã.

Bộ trưởng Tô Lâm động viên các đồng chí Công an xã bán chuyên trách xã Gia Vân, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình

Để bảo đảm ANTT nói chung và ở địa bàn cơ sở nói riêng, Đảng ta xác định mục tiêu phải xây dựng lực lượng CAND "Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội, Công an tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ". Tức là, xây dựng đội ngũ cán bộ CAND có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức cách mạng trong sáng, gắn bó máu thịt với Nhân dân, có ý thức tổ chức kỷ luật, vững pháp luật, tinh thông nghiệp vụ. Như vậy, đòi hỏi phải chú trọng xây dựng cán bộ Công an cấp cơ sở chính quy, đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ gắn với bố trí cán bộ theo khung tiêu chí, tiêu chuẩn 4 cấp, chủ trương luân chuyển cán bộ và bố trí Công an xã chính quy. Quan điểm xây dựng Công an cơ sở chính quy nêu trên là sự cụ thể hóa Nghị quyết số 22-NQ/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, sắp xếp bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, bố trí lực lượng CAND theo hướng tăng cường lực lượng trực tiếp chiến đấu và tăng cường cho cơ sở; sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy Bộ Công an, giảm đầu mối tổ chức ở cơ quan Bộ, Công an cấp tỉnh để tăng cường cho lực lượng công an cấp huyện, cấp xã.

Đại hội XIII cũng xác định "Xây dựng lực lượng dự bị động viên hùng hậu và dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp trên các vùng, miền, trên biển. Quan tâm xây dựng lực lượng bảo đảm trật tự, an toàn xã hội cơ sở đáp ứng đòi hỏi của nhiệm vụ giữ gìn an ninh, trật tự ở cơ sở". Quan điểm nêu trên đã xác định rõ, bên cạnh lực lượng chuyên trách, tham gia bảo đảm ANTT ở cơ sở còn có các lực lượng quần chúng tự nguyện, làm nòng cốt trong phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ, bảo vệ ANTT ở địa bàn cơ sở. Lực lượng này rất đông đảo và đa dạng về thành phần, bao gồm: Công an xã bán chuyên trách, dân quân tự vệ, dân phòng, bảo vệ cơ quan, doanh nghiệp, bảo vệ tổ dân phố... Do đó, cần có cách thức phù hợp để huy động đội ngũ này tham gia bảo đảm ANTT ở cơ sở.

Đồng thời, Đại hội XIII cũng xác định nguyên nhân thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm thời gian qua, đó là: "Do phát huy được sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, sự ưu việt của chế độ XHCN, sự tham gia đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, sự đồng lòng ủng hộ của nhân dân". Đồng thời, rút ra bài học kinh nghiệm thực hiện Đại hội XII là phải "phát huy hiệu quả sức mạnh tổng hợp của đất nước; khai thác, sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới". Trên cơ sở đó, đề ra phương hướng "Phát huy ý chí và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định". Như vậy, Đảng ta tiếp tục khẳng định vai trò, tầm quan trọng của nhân dân, khẳng định phát huy vai trò của quần chúng nhân dân trong bảo đảm ANTT ở địa bàn cơ sở là vấn đề có ý nghĩa chiến lược.

Quán triệt quan điểm của Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về xây dựng lực lượng bảo đảm an ninh, trật tự ở địa bàn cơ sở, để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, Bộ Công an đã xây dựng và được Bộ Chính trị phê duyệt Đề án số 106 về "Đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” với phương châm "Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở". Một trong những nội dung quan trọng của Đề án là "điều chỉnh, bố trí lại lực lượng, sắp xếp cán bộ, cơ cấu trong biên chế nội bộ Bộ Công an một cách hợp lý, theo hướng tăng cường cho lực lượng trực tiếp chiến đấu, hướng về cơ sở và chính quy hóa lực lượng Công an xã, thị trấn...". Thời gian qua, Bộ Công an đã chỉ đạo Công an các địa phương thực hiện chủ trương xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy trên toàn quốc. Cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, Bộ trưởng Bộ Công an đã ban hành và triển khai thực hiện các quy định về xây dựng, củng cố lực lượng công an cấp xã, như: Thông tư số 46/2021/TT-BCA ngày 05/5/2021 của Bộ trưởng Bộ Công an quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Công an xã xác định "xây dựng lực lượng Công an xã cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại".

Ngày 16/3/2022, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 12-NQ/TW về đẩy mạnh xây dựng lực lượng CAND thực sự trong sạch, vững mạnh toàn diện, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Như vậy, Đảng, Nhà nước và Ngành Công an rất quan tâm xây dựng lực lượng công an cấp xã thực sự trong sạch, vững mạnh, chính quy toàn diện và coi đây là vấn đề tất yếu, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo đảm ANTT địa bàn cơ sở hiện nay. Bên cạnh đó, Bộ Công an đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo, đẩy mạnh tham mưu xây dựng các luận cứ cho việc ban hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở. Ngày 28/11/2023, Quốc hội chính thức thông qua Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở. Việc thông qua luật này khẳng định quan điểm đúng đắn của Đảng và ngành Công an trong việc xây dựng lực lượng tham gia bảo đảm ANTT ở địa bàn cơ sở.

Trong những năm qua, mặc dù còn rất nhiều khó khăn, thiếu thốn về cơ sở vật chất, điều kiện làm việc, song lực lượng Công an xã, thị trấn chính quy đã nhanh chóng bám cơ sở, bám dân, tăng cường các hoạt động tuần tra, kiểm soát bảo đảm ANTT. Các mặt công tác quản lý đối tượng tại cơ sở, nghiệp vụ cơ bản, xây dựng Phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ, nắm hộ, nắm người được đẩy mạnh và thực hiện bài bản, có hiệu quả hơn. Lực lượng Công an xã, thị trấn chính quy đã kịp thời tham mưu với cấp ủy, chính quyền xã, thị trấn ban hành và triển khai nhiều kế hoạch, biện pháp nhằm bảo đảm tình hình ANTT tại địa bàn... Qua đó, tạo nên một "luồng gió mới" về công tác bảo đảm ANTT ở cơ sở, góp phần xây dựng hình ảnh đẹp về lực lượng CAND "vì nước quên thân, vì dân phục vụ”, tất cả vì cuộc sống bình yên, hạnh phúc của Nhân dân.

(Còn tiếp...)