Tại hội thảo “Mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố - Triển vọng và thách thức” do Trường Đại học Luật TPHCM tổ chức ngày 9/12, PGS.TS Vũ Văn Nhiêm, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Luật TPHCM cho rằng, TP là đô thị trực thuộc Trung ương đầu tiên thực hiện mô hình này, hiện thực hóa mô hình thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương vào thực tiễn.
Đối với đề án thành phố Thủ Đức thuộc TPHCM, theo PGS.TS Vũ Văn Nhiêm, đây là cơ hội phát triển nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức. Xét về góc độ hành chính, việc sáp nhập 3 quận (Quận 2, Quận 9, quận Thủ Đức) thành TP.Thủ Đức cũng chỉ tương đương đơn vị cấp quận, huyện. Công việc phía trước còn rất ngổn ngang, muốn thực hiện hiệu quả đề án này, TPHCM phải đề xuất Trung ương, Quốc hội cho phép chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của TP.Thủ Đức cao hơn cấp quận, huyện.
Một góc quận 2 nhìn từ trên cao, sắp tới sẽ trở thành TP.Thủ Đức. Ảnh: Hải Long.
Cũng theo PGS.TS Vũ Văn Nhiêm, đề án thành lập TP. Thủ Đức cần trả lời 3 câu hỏi lớn: Người dân, doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Thủ Đức được gì, TPHCM được gì và Trung ương, cả nước được gì. Trong quá trình triển khai đề án cần xây dựng bộ máy chính quyền hiệu quả, tăng tính chủ động để phát huy các lợi thế, tiềm năng sẵn có. Mô hình tổ chức bộ máy của thành phố Thủ Đức sẽ phải tinh gọn, năng động, hiệu quả hơn thay vì bộ máy của 3 quận cũ trước đây thông qua việc tăng tính tự chủ của thành phố mới, phân quyền nhiều hơn trong từng lĩnh vực, giảm cơ chế “xin – cho”.
Còn theo PGS.TS Đỗ Minh Khôi, Trưởng Bộ môn Lý luận Nhà nước và Pháp luật, Khoa Luật Hành chính - Nhà nước, Đại học Luật TP: Hiện nay, TPHCM nói riêng và các siêu thành phố trên thế giới phải đối mặt với hàng loạt vấn đề về môi trường, giao thông, nhà ở, năng lượng, cấp thoát nước, giáo dục, công nghệ… Muốn vậy, Thành phố phải có sự thay đổi cũng như giải quyết nhiều vấn đề về thể chế quản trị, trong đó trọng điểm là tăng cường tính minh bạch và lấy công dân làm trung tâm.
Trong tham luận gửi tới hội thảo, bên cạnh việc phân tích căn cứ pháp lý, tác động tích cực từ việc thành lập thành phố Thủ Đức, ông Lê Minh Đức, Phó ban Pháp chế, HĐND TPHCM, cũng chỉ ra nhiều thách thức cần được tháo gỡ. Đơn cử, việc quản lý địa giới hành chính rộng hơn so với trước đây có thể phát sinh nhiều hạn chế, bất cập trong công tác quy hoạch, tệ nạn xã hội gia tăng, tình trạng mất an ninh trật tự, an toàn xã hội, thay đổi địa chỉ,giấy tờ của người dân.
Một số cán bộ công chức của các đơn vị chính quyền địa phương có thể bị tác động đến tâm tư, tình cảm do có sự xáo trộn thời gian đầu về bộ máy. Người dân, doanh nghiệp đang sản xuất, kinh doanh trên địa bàn cần có lộ trình thực hiện chuyển đổi mô hình kinh tế tri thức, công nghệ cao theo định hướng phát triển kinh tế của thành phố Thủ Đức.
Trong lĩnh vực quản lý đô thị - đất đai, ngay khi có thông tin chấp thuận chủ trương thành lập thành phố Thủ Đức đã xảy ra tình trạng đầu cơ, thổi giá đất gây sốt ảo trên thị trường bất động sản, tình trạng phân lô, bán nền, xây dựng trái phép ồ ạt... dẫn đến những hệ lụy về sau khi thực hiện quy hoạch, không còn quỹ đất để phát triển. Trong khi đó, thành phố Thủ Đức sẽ rất cần một hạ tầng mạnh để đưa kinh tế số, kinh tế tri thức phát triển, vấn đề đặt ra là kinh phí ở đâu để thực hiện.
Từ những phân tích kể trên, ông Lê Minh Đức cho rằng, cần đẩy mạnh quá trình tinh giản biên chế, tinh gọn bộ máy và tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện với quyết tâm cao, có lộ trình phù hợp. Để đảm bảo việc thực hiện nhiệm vụ và quy hoạch của thành phố Thủ Đức, UBND TPHCM cần tăng cường phân cấp, ủy quyền các nhiệm vụ cho UBND thành phố Thủ Đức trực tiếp thực hiện, quyết định, giải quyết, đồng thời đề nghị Chính phủ nghiên cứu, bổ sung những quy định mới, cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội hơn của chính quyền thành phố trực thuộc so với chính quyền ở các quận hiện nay để có thể đáp ứng được mục tiêu và kỳ vọng đã đặt ra.
Mặt khác, UBND TPHCM cần có chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp chuyển đổi nghề nghiệp, có việc làm mới, sớm công khai quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch và xóa quy hoạch để người dân có cơ hội kịp thời khai thác, làm tăng giá trị sử dụng của đất đai. Thành phố xử lý nghiêm tình trạng phân lô bán nền, xây dựng trái phép, đẩy mạnh cải cách hành chính trong các cơ quan nhà nước tăng cường đầu tư bảo tồn và phát huy các thiết chế văn hóa, xây dựng nhiều không gian xanh, môi trường sống tốt, hạnh phúc hơn cho người dân thành phố Thủ Đức.
Tại hội thảo, trao đổi thêm thông tin về đề án thành phố Thủ Đức, ông Huỳnh Khắc Điệp, Chánh Văn phòng Thành ủy TPHCM cho biết, việc nhập 3 quận (Quận 2, Quận 9 và Quận Thủ Đức) sẽ hình thành một thể thống nhất, qua đó các chính sách sẽ được triển khai rất nhanh và đây cũng là điều kiện để thực hiện mạnh mẽ cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 54 của Quốc hội. Hiện nay, UBND Thành phố đang xây dựng dự thảo nhằm tăng quyền mạnh mẽ cho Chủ tịch UBND thành phố Thủ Đức cũng như tạo điều kiện, cơ chế để thành phố Thủ Đức phát triển nhanh, mạnh.