(CATP) Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế - tài chính lớn nhất Việt Nam và đang định vị để trở thành trung tâm công nghệ hàng đầu Châu Á. Với sự mở rộng thông qua việc sáp nhập tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, đã mang đến những cơ hội chưa từng có cho sự phát triển về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
Thành phố hiện có mạng lưới giao thông tương đối phát triển cùng với các khu công nghệ cao đã được thiết lập, bao gồm Khu Công nghệ cao TPHCM, đã thu hút đầu tư nước ngoài đáng kể. Việc sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đã mở rộng đáng kể diện tích đất khả dụng, tạo điều kiện xây dựng thêm các khu công nghiệp công nghệ cao và trung tâm nghiên cứu phát triển. Đây cũng là nơi có nguồn sinh viên tốt nghiệp đại học và cao đẳng lớn, cung cấp nguồn nhân lực dồi dào cho ngành công nghệ. Bên cạnh đó, TPHCM cũng là thị trường tiêu dùng lớn nhất Việt Nam, cung cấp điều kiện thuận lợi để thử nghiệm và thương mại hóa các sản phẩm công nghệ mới. Việc mở rộng đô thị sẽ tăng quy mô thị trường và thu hút thêm các nhà đầu tư. Mặc dù vậy, việc đầu tư phát triển Thành phố cũng đối diện không ít những thách thức. Đó là sự thiếu hụt lao động có kỹ năng, nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ sinh học và công nghệ nano. Thiếu hụt lao động có kỹ năng, đặc biệt trong các lĩnh vực chuyên biệt như kỹ thuật bán dẫn và phát triển AI, là một trở ngại đáng kể. Việt Nam đối mặt với khoảng cách lớn giữa nhu cầu kỹ sư được đào tạo bài bản và nguồn cung hiện tại. Điều này đòi hỏi đầu tư đáng kể vào các chương trình giáo dục và đào tạo phù hợp với nhu cầu ngành công nghệ cao. Thu hút và giữ chân nhân tài nước ngoài cũng là thách thức, đòi hỏi quy trình visa đơn giản và gói lương cạnh tranh. Mặc dù có các khu công nghệ cao, nhưng hạ tầng công nghệ số của TPHCM vẫn thiếu đồng bộ, nhất là ở các khu vực ngoại thành. Việc mở rộng đòi hỏi đầu tư đáng kể vào hạ tầng số để bảo đảm kết nối liền mạch và an toàn.
Để thiết lập TPHCM là trung tâm công nghệ hàng đầu Châu Á, các ưu tiên chiến lược cần phải được đặt lên hàng đầu. Đó là: ưu tiên đầu tư vào giáo dục và đào tạo, đặc biệt trong các chương trình chuyên biệt về AI, công nghệ sinh học và công nghệ nano. Thu hút các chuyên gia nước ngoài và tạo môi trường làm việc hấp dẫn để giữ chân nhân tài là những thành phần quan trọng của chiến lược này. Việc phát triển hệ thống hạ tầng công nghệ số hiện đại, đồng bộ là bắt buộc. Điều này bao gồm mạng viễn thông tốc độ cao, trung tâm dữ liệu và nền tảng số quốc gia, đồng thời bảo đảm an ninh mạng và an toàn thông tin. Về môi trường đầu tư, cải cách hành chính và đơn giản hóa thủ tục đầu tư sẽ tạo môi trường hấp dẫn cho các doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài nước. Các chính sách ưu đãi về thuế, sử dụng đất và tiếp cận tín dụng phải được thực hiện.
Trọng tâm của sự phát triển cần được đặt vào các ngành công nghiệp công nghệ cao có lợi thế cạnh tranh, bao gồm sản xuất bán dẫn, điện tử, công nghệ thông tin và công nghệ sinh học. Hỗ trợ các doanh nghiệp công nghệ trong nước tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu là điều cần thiết.
THÚC ĐẨY ĐỔI MỚI SÁNG TẠO VÀ HỢP TÁC QUỐC TẾ
Để hiện thực hóa ước mơ đưa TPHCM trở thành trung tâm công nghệ hàng đầu của khu vực, những tầm nhìn chiến lược cũng đang được Thành phố đặc biệt quan tâm. Bên cạnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, Thành phố cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động nghiên cứu và phát triển, hỗ trợ các startup công nghệ thông qua việc thành lập các vườn ươm công nghệ và quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ thúc đẩy đổi mới. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu và phát triển công nghệ, thu hút đầu tư và tạo điều
kiện chuyển giao công nghệ từ các nước phát triển để đẩy nhanh tiến bộ. Theo một số chuyên gia kinh tế, TPHCM nên đẩy nhanh phát triển ứng dụng AI trong các ngành như: Y tế (chẩn đoán hình ảnh y khoa, điều trị cá nhân hóa), Giáo dục (hệ thống học tập thông minh, đánh giá năng lực), Tài chính (phát hiện gian lận, tư vấn đầu tư) và Giao thông (quản lý giao thông thông minh, điều khiển xe tự lái). Đầu tư vào các trung tâm nghiên cứu AI hàng đầu, thu hút các chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước là thiết yếu để nuôi dưỡng các công nghệ AI tiên tiến và tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Về công nghệ sinh học cũng cần được đặc biệt chú trọng, bởi hiện nay công nghệ sinh học mang lại tiềm năng đáng kể trong nông nghiệp (giống cây trồng năng suất cao, sản phẩm bảo vệ thực vật sinh học), y tế (thuốc mới, liệu pháp gen) và bảo vệ môi trường (xử lý ô nhiễm, năng lượng sinh học). Cần phải tạo điều kiện thuận lợi cho việc thương mại hóa sản phẩm công nghệ sinh học thông qua hỗ trợ doanh nghiệp, phát triển khung pháp lý rõ ràng, từ đó thu hút đầu tư. Về công nghệ thông tin, cần tập trung phát triển phần mềm và ứng dụng di động chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế ngày càng tăng. Đầu tư vào các trung tâm dữ liệu quy mô lớn, hiện đại, bảo đảm an ninh mạng là quan trọng để hỗ trợ phát triển các ngành khác và bảo vệ dữ liệu quốc gia. Bên cạnh đó, TPHCM nên thúc đẩy nghiên cứu và phát triển công nghệ năng lượng tái tạo để giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch và bảo vệ môi trường. Bảo đảm an ninh năng lượng cho TPHCM mở rộng cũng đòi hỏi đầu tư vào lưới điện thông minh, hệ thống quản lý năng lượng hiệu quả và các chính sách hỗ trợ phát triển năng lượng tái tạo.
Nguồn lực thúc đẩy sự phát triển công nghệ tại TPHCM cũng cần có sự thu hút đa dạng. Bên cạnh nguồn kinh phí Chính phủ phân bổ trực tiếp cho các sáng kiến nghiên cứu và phát triển, dự án hạ tầng và chương trình đào tạo lao động có kỹ năng, bao gồm các sáng kiến theo ngành và ưu đãi thuế, Thành phố cần thu hút nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Đây là nguồn tài trợ đáng kể đến từ các công ty công nghệ đa quốc gia thành lập hoạt động tại TPHCM, bị thu hút bởi nguồn nhân tài ngày càng tăng và vị trí chiến lược. Điều này bao gồm trung tâm nghiên cứu, cơ sở sản xuất và tài trợ startup. Tiếp đến là nguồn đầu tư tư nhân trong nước thông qua các nhà đầu tư thiên thần, nhà đầu tư mạo hiểm, công ty cổ phần tư nhân hỗ trợ startup và doanh nghiệp công nghệ địa phương tiếp tục phát triển. Quan trọng nữa là nguồn đầu tư từ đối tác công - tư, những hợp tác này kết hợp tài trợ và chuyên môn Chính phủ với vốn và đổi mới khu vực tư nhân, đặc biệt cho các dự án hạ tầng quy mô lớn. Việc sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu vào TPHCM tạo ra những cơ hội đặc biệt cho phát triển công nghệ. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu trở thành trung tâm công nghệ hàng đầu Châu Á, đòi hỏi phát triển chiến lược toàn diện tập trung vào phát triển nguồn nhân lực, cải thiện hạ tầng, nâng cao môi trường đầu tư và thúc đẩy đổi mới. Thực hiện thành công các chiến lược này sẽ góp phần đáng kể vào phát triển kinh tế - xã hội tương lai của Việt Nam. Con đường phía trước đòi hỏi các cách tiếp cận đa diện có sự hợp tác của Chính phủ, ngành công nghiệp và giới học thuật. Thông qua kế hoạch chiến lược, đầu tư bền vững và nỗ lực phối hợp, TPHCM có thể hiện thực hóa tầm nhìn đầy tham vọng trở thành trung tâm công nghệ hàng đầu, thúc đẩy tiến bộ công nghệ không chỉ cho Thành phố mà cho cả Việt Nam.