Tuyên bố Thành phố Hồ Chí Minh Đại lễ Vesak Liên Hợp quốc lần thứ 20

Lời mở đầu

Chúng tôi, những đại biểu tham dự Đại lễ Vesak Liên Hợp quốc 2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh – Việt Nam, đại diện cho các truyền thống Phật giáo, các nhà lãnh đạo các Giáo hội Tăng già, tổ chức Phật giáo; các học giả, nhà nghiên cứu, và các đại biểu của các tổ chức vì hòa bình đến từ 85 quốc gia, vùng lãnh thổ đã tập trung tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại TPHCM, Việt Nam từ ngày 6 đến ngày 8 tháng 5 năm 2025 để kỷ niệm lần thứ 20 Vesak Liên Hợp Quốc và hội thảo khoa học với chủ đề: "Đoàn kết và bao dung vì nhân phẩm con người: Tuệ giác Phật giáo vì hòa bình thế giới và phát triển bền vững."

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Văn Nên, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính, Trưởng lão Hòa thượng Thích Thiện Nhơn, Chủ tịch Ủy ban tổ chức Quốc tế Vesak Liên Hợp Quốc Hòa thượng Brahmapundit... dự lễ bế mạc Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 - Ảnh: VGP

Xét rằng, theo Nghị quyết 54/115 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc được thông qua vào ngày 15 tháng 12 năm 1999, Vesak đã được chính thức được công nhận là sự kiện văn hóa tôn giáo quốc tế, được tổ chức hàng năm tại Trụ sở Liên Hợp Quốc và các Văn phòng Khu vực từ năm 2000 trở đi.

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc năm nay được tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam mang một ý nghĩa vô cùng đặc biệt đối với Tăng Ni, Phật tử và Nhân dân Việt Nam. Đồng thời cũng là cơ hội tốt lành để cộng đồng Phật giáo và bạn bè quốc tế chung vui cùng Nhân dân Việt Nam đối với sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước: kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025) và kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 – 02/9/2025).

Chúng tôi cùng nhau chúc mừng Nhân dân Việt Nam khi chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ của đất nước Việt Nam, đặc biệt là chứng kiến những thành tựu to lớn trên mọi mặt đời sống, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội…của Việt Nam, trong đó nổi bật là Thành phố Hồ Chí Minh sau 50 năm thống nhất đất nước. Vị thế quốc tế của Việt Nam ngày càng được nâng cao và đóng vai trò quan trọng trong khu vực và trên thế giới.

Lần thứ 4 Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc được tổ chức tại Việt Nam cho chúng tôi thấy rõ hơn thực tiễn đời sống tôn giáo phong phú, đa dạng, và tự do tại Việt Nam. Chúng tôi thấy rõ những cam kết mạnh mẽ và thực thi trong thực tiễn của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người dân.

Trong bối cảnh đó, Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc khẳng định vai trò của Phật giáo trong việc củng cố tinh thần đoàn kết, thúc đẩy hòa bình, lòng bao dung và phát triển bền vững trên toàn thế giới.

Xét rằng, Vesak năm nay phản ánh nguyện vọng chung của chúng tôi trong việc ứng dụng trí tuệ Phật giáo và trách nhiệm đạo đức để đối diện với các vấn đề cấp bách toàn cầu, bao gồm giải quyết xung đột, công bằng xã hội, bền vững môi trường và hợp tác quốc tế, phù hợp với các Mục tiêu Phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc (SDGs).

Lễ bế mạc Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 - Ảnh: VGP

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh đã thành công rất rực rỡ đem lại niềm tin, sự lạc quan vào tương lai tươi sáng của nhân loại. Chúng tôi bày tỏ lòng tri ân và đánh giá rất cao Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Giáo hội Phật giáo Việt Nam, và đặc biệt là Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh vì lòng hiếu khách, sự tận tâm, tân lực ủng hộ cho kỳ Vesak thành công và tầm nhìn của họ trong việc tổ chức sự kiện lịch sử này.

Đồng thời, chúng tôi tái khẳng định vai trò của Việt Nam là một trong những trung tâm của Phật giáo thế giới, trung tâm của nền Phật giáo nhập thế gắn với các hoạt động ngoại giao văn hóa, thúc đẩy sự đoàn kết, hòa hợp vì hòa bình, an lạc cho con người.

Do đó, sau khi cùng nhau thảo luận trong tinh thần từ bi, trí tuệ và hòa hợp tại các phiên hội thảo, chúng tôi, các đại biểu tham dự, nhất trí thông qua và công bố Tuyên bố Thành phố Hồ Chí Minh, đưa ra hồi đáp của Phật giáo đối với các thách thức cấp bách của thế giới, dựa trên các nguyên tắc bất bạo động, bao dung vì nhân phẩm con người, bao gồm:

Điều 1: Đoàn kết và bao dung vì nhân phẩm

1.1. Chúng tôi cam kết thúc đẩy sự đoàn kết, bao dung vì nhân phẩm con người; lấy con người làm trung tâm, tôn trọng phẩm giá, không ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình phát triển bền vững. Đồng thời, tăng cường hồi đáp của Phật giáo trước những thách thức toàn cầu, và những vấn đề cấp bách hiện nay về bất bình đẳng xã hội, phân biệt đối xử và chia rẽ chính trị đang làm suy yếu hòa bình và hợp tác.

1.2. Chúng tôi kêu gọi tăng cường đối thoại văn hóa và tôn giáo như phương tiện để thu hẹp khoảng cách, xây dựng lòng tin và củng cố sự tham gia của Phật giáo vào các nỗ lực ngoại giao quốc tế và giải quyết xung đột nhằm thúc đẩy hòa hợp bền vững toàn cầu.

1.3. Chúng tôi khẳng định rằng nhân phẩm gắn liền với hòa bình, công lý, bất bạo động (ahiṃsā) và bình đẳng, đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới tôn trọng những nguyên tắc này phù hợp với Tuyên ngôn Nhân quyền Phổ quát (Universal Declaration of Human Rights) và các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc (SDGs).

1.4. Chúng tôi chủ trương tích hợp các giá trị đạo đức Phật giáo vào quá trình hoạch định chính sách và quản trị, bảo đảm rằng từ bi, trí tuệ và đạo đức Phật giáo trong lãnh đạo định hướng các quyết sách ở cấp địa phương, quốc gia và quốc tế.

1.5. Chúng tôi ủng hộ các nguyên tắc của Phật giáo dấn thân như động lực chuyển hóa trong việc giải quyết khủng hoảng nghèo đói, tăng cường xóa đói giảm nghèo; trong việc giải quyết các vấn đề về bình đẳng giới và bền vững sinh thái, đồng thời kêu gọi các tổ chức Phật giáo đóng vai trò chủ động hơn trong các sáng kiến công bằng xã hội.

Điều 2: Nuôi dưỡng bình an nội tâm vì hòa bình thế giới

2.1. Chúng tôi khẳng định rằng bình an nội tâm là điều kiện nền tảng tiên quyết để đạt được hòa bình thế giới, đòi hỏi sự cam kết phổ quát đối với chánh niệm, giới hạnh (sīla) và trí tuệ (paññā) nhằm xây dựng sự hài hòa bền vững trong mỗi cá nhân và toàn xã hội.

2.2. Chúng tôi chủ trương lồng ghép sự thực hành quán niệm Phật giáo vào các chương trình hòa giải, ngoại giao, và tái thiết sau xung đột, nhằm phát huy khả năng phục hồi cảm xúc, giao tiếp bất bạo động và chữa lành tập thể.

2.3. Chúng tôi kêu gọi các chính phủ và các tổ chức toàn cầu áp dụng chương trình đào tạo chánh niệm và đạo đức lãnh đạo theo tinh thần Phật giáo, nhằm giúp quản trị cảm xúc sâu sắc hơn, đạo đức minh triết hơn và kỹ năng quản trị từ bi hơn.

2.4. Chúng tôi ủng hộ việc thành lập các Trung tâm Phật giáo vì Hòa bình, chuyên đào tạo các nhà lãnh đạo cộng đồng về quản trị theo tinh thần Phật giáo, đạo đức và các phương pháp giải quyết xung đột theo triết lý Phật giáo.

2.5. Chúng tôi kêu gọi lồng ghép các nguyên lý Phật giáo về không chấp thủ (upādāna) và hành xả (upekkhā) vào các chính sách và cơ cấu quản trị, bảo đảm rằng các quyết định được đưa ra thực sự sáng suốt, cân bằng và lợi ích dài lâu.

Điều 3: Tha thứ, chữa lành bằng chánh niệm và hòa giải

3.1. Chúng tôi khẳng định rằng tha thứ và chữa lành bằng chánh niệm là nền tảng để đạt được công lý bền vững sau xung đột, đảm bảo rằng các nỗ lực hòa giải thúc đẩy sự chữa lành sâu sắc giữa các thế hệ, phục hồi tập thể và hòa bình lâu dài.

3.2. Chúng tôi kêu gọi khuyến khích áp dụng các nguyên lý Phật giáo về từ bi (mettā), hành xả (upekkhā) và chánh ngữ (sammā vācā) được lồng ghép vào việc giải quyết xung đột, nhằm thúc đẩy đối thoại, hiểu biết và ngoại giao đạo đức.

3.3. Chúng tôi vận động cho việc triển khai các sáng kiến chữa lành dựa trên liệu pháp tâm lý Phật giáo, kết hợp thực hành thiền định và các phương pháp can thiệp dựa trên chánh niệm nhằm hỗ trợ các cộng đồng hậu xung đột vượt qua sang chấn tâm lý, mất mát và sự chia rẽ xã hội.

3.4. Chúng tôi kêu gọi thành lập các ủy ban hòa giải được định hướng bởi các nguyên tắc đạo đức Phật giáo, nhằm bảo đảm rằng tiến trình công lý đặt ưu tiên cho sự hòa hợp xã hội sâu sắc, sự tham gia toàn diện và trách nhiệm đạo đức trong các xã hội bị chia rẽ.

Điều 4: Từ bi Phật giáo trong hành động: Trách nhiệm chung vì sự phát triển con người

4.1. Chúng tôi nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết xây dựng nền kinh tế công bằng, dựa trên nhu cầu thực tiễn, được xây dựng theo nguyên lý Phật giáo về tri túc, phân phối tài sản có đạo đức và trách nhiệm luân lý trong việc đặt nhân phẩm con người lên trên lợi nhuận thuần túy.

4.2. Chúng tôi kêu gọi các chính phủ thực hiện các mô hình kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, và phát triển bền vững dựa trên đạo đức sinh thái Phật giáo, đảm bảo rằng các chính sách kinh tế tái tạo luôn phù hợp với sự cân bằng sinh thái, công bằng giữa các thế hệ và ổn định xã hội lâu dài.

4.3. Chúng tôi khuyến khích hình thái doanh nghiệp xã hội do Phật giáo dẫn dắt, thúc đẩy thực hành lao động có đạo đức, mô hình thương mại công bằng và nền kinh tế từ bi, nhằm nâng cao quyền lợi của các cộng đồng yếu thế và tăng cường an ninh con người.

4.4. Chúng tôi kêu gọi các nhà hoạch định chính sách lồng ghép các giáo lý Phật giáo về tri túc (santuṭṭhi), bố thí (dāna) và lập nghiệp chân chánh (sammā ājīva) vào các chính sách công bằng kinh tế, cơ chế phân phối tài sản và quy định về kinh doanh bền vững.

4.5. Chúng tôi kêu gọi gia tăng đầu tư vào các sáng kiến nhân đạo Phật giáo, nhằm đối phó với các cuộc khủng hoảng cấp bách như nghèo khó, nạn đói, cưỡng bức di cư và bất bình đẳng kinh tế – xã hội thông qua các hoạt động thiện nguyện.

Điều 5: Chánh niệm trong giáo dục vì tương lai nhân ái và bền vững

5.1. Chúng tôi kêu gọi tích hợp chương trình đào tạo đạo đức Phật giáo và giáo dục chánh niệm vào chương trình giảng dạy toàn cầu, các chương trình đào tạo giáo viên và mô hình học tập suốt đời nhằm nuôi dưỡng trí tuệ, đạo đức lãnh đạo và trách nhiệm xã hội.

5.2. Chúng tôi thúc giục các cơ sở giáo dục áp dụng mô hình học tập dựa trên lòng từ bi, nhấn mạnh lý luận đạo đức, giao tiếp bất bạo động và phương pháp giảng dạy quán chiếu như những công cụ thiết yếu để xây dựng xã hội hài hòa và đạo đức hơn.

5.3. Chúng tôi kêu gọi áp dụng các can thiệp dựa trên chánh niệm vào hệ thống giáo dục, nhằm giải quyết các cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở thanh thiếu niên, những tình huống tiến thoái lưỡng nan về đạo đức và áp lực gia tăng từ xã hội hiện đại và công nghệ.

Lễ bế mạc Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 - Ảnh: VGP

Điều 6: Thúc đẩy đoàn kết, nỗ lực hợp tác vì hòa hợp toàn cầu

6.1. Chúng tôi kêu gọi các nhà lãnh đạo Phật giáo đóng vai trò tích cực trong các sứ mệnh hòa bình của Liên Hợp Quốc và diễn đàn liên tôn giáo, đóng góp các giải pháp dựa trên trí tuệ để ngăn ngừa xung đột, xây dựng hòa bình và hòa giải.

6.2. Chúng tôi khẳng định rằng các giá trị Phật giáo về bất bạo động (ahiṃsā) và trách nhiệm tập thể nên định hình chính sách khí hậu và chiến lược ứng phó thảm họa, đảm bảo rằng việc bảo tồn hệ sinh thái vẫn là trụ cột nền tảng của quản trị toàn cầu.

6.3. Chúng tôi ủng hộ sự tận tâm đối với các cứu trợ nhân đạo, tái thiết sau xung đột và bảo vệ môi trường, nhằm huy động các nguồn lực Phật giáo toàn cầu để ứng phó với các cuộc khủng hoảng và thách thức xã hội.

6.4. Chúng tôi đặt trọn niềm tôn kính Xá lợi Phật Thích Ca Mâu Ni bảo vật Quốc gia Ấn Độ và Xá lợi trái tim Bồ tát Thích Quảng Đức của Việt Nam như những di sản thiêng liêng của nhân loại vì hòa bình thế giới, được tôn trí trong khuôn khổ Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh.

7. Nước đăng cai Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2026

Cuối cùng, Ủy ban tổ chức Quốc tế Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc vui mừng thông báo về việc phê chuẩn và ủng hộ Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc đăng cai tổ chức Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc lần thứ 21 tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 2026. Chúng tôi trân trọng kính mời chư vị lãnh đạo Phật giáo, học giả, và những người yêu chuộng hòa bình cùng tham dự sự kiện trọng đại này tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Kết luận

Trong tinh thần Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025, chúng tôi, những đại biểu tham dự, tái khẳng định cam kết không lay chuyển trong việc vận dụng trí tuệ Phật giáo, trách nhiệm đạo đức và hành động tập thể để mang lại hòa bình thế giới, bảo vệ phẩm giá con người và duy trì sự an lạc cho hành tinh này.

Chúng tôi kêu gọi:

Tất cả các quốc gia ưu tiên các chính sách hòa bình, phát triển bền vững về môi trường và công bằng kinh tế, thay vì chạy đua quân sự và khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên quá mức.Các tổ chức toàn cầu áp dụng các nguyên lý đạo đức Phật giáo trong quản trị, ngoại giao và phát triển bền vững.Các tổ chức quốc tế công nhận trí tuệ Phật giáo như nguồn tài nguyên thiết yếu trong giải quyết xung đột và đạo đức toàn cầu.Cộng đồng Phật giáo quốc tế tham gia trong các nỗ lực hợp tác nhằm định hình lãnh đạo đạo đức, công bằng kinh tế và chữa lành môi trường.

Hãy để Tuyên bố Thành phố Hồ Chí Minh trở thành kim chỉ nam đạo đức, khuôn khổ chiến lược và lời kêu gọi khẩn thiết hướng đến thế giới công bằng hơn, hòa bình hơn và bền vững hơn.

Cầu mong tất cả chúng sinh được giải thoát khỏi khổ đau. Cầu nguyện trí tuệ và từ bi soi sáng mọi hành động của chúng ta. Kính chúc Đại lễ Vesak LHQ 2025 đánh dấu kỷ nguyên mới của đoàn kết toàn cầu.