Xây dựng và hình thành văn hóa tuân thủ pháp luật trong toàn xã hội

Phát biểu tại khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, là một trong những Nghị quyết có ý nghĩa nền tảng, định hình tư duy và phương pháp tiếp cận thể chế trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt, Nghị quyết đã đề ra nhiệm vụ rõ ràng là phải xây dựng và hình thành văn hóa tuân thủ pháp luật trong toàn xã hội.

"Từ việc thảo luận khái niệm cho tới đề xuất tiêu chí, tọa đàm sẽ làm rõ được điểm chung và điểm riêng của văn hóa tuân thủ trong từng đối tượng. Ví dụ trong doanh nghiệp, văn hóa tuân thủ pháp luật cần thể hiện ở ý thức rõ ràng trong việc chống hàng gian, hàng giả, minh bạch thông tin; còn trong đội ngũ cán bộ, công chức thì tiêu chí là tính chuyên nghiệp, hiện đại, tận tụy, liêm chính..." - Thứ trưởng nhấn mạnh.

Theo ông Lê Vệ Quốc - Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý (Cục PBPL): xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật có ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh toàn hệ thống chính trị đang tập trung cao độ thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, đưa mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển.

Quang cảnh Tọa đàm

Còn theo Phó Cục trưởng Cục PBPL Phan Hồng Nguyên khẳng định, văn hóa tuân thủ pháp luật theo nghĩa rộng là những giá trị, chuẩn mực, thói quen được hình thành, duy trì trong cộng đồng và được thể hiện qua thái độ tôn trọng pháp luật, niềm tin và nhận thức đúng đắn về pháp luật, hành vi ứng xử, chấp hành pháp luật một cách chủ động, tích cực, tự giác, đầy đủ. Văn hóa tuân thủ pháp luật là kết quả của sự tương tác đa chiều giữa các yếu tố kinh tế, chính trị, văn hóa và pháp lý, trong đó không yếu tố nào giữ vai trò độc lập tuyệt đối mà luôn gắn bó chặt chẽ trong một tổng thể mang tính lịch sử - xã hội cụ thể.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương cho rằng, văn hóa tuân thủ pháp luật cần được coi là có vai trò quan trọng không thể thiếu trong quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật. Việc phát triển văn hóa tuân thủ pháp luật vừa nhằm tạo động lực nâng cao tri thức pháp luật, hướng tới ứng xử, quan hệ với pháp luật một cách văn minh, phù hợp với giá trị chân - thiện - mỹ; vừa góp phần khơi dậy và lan tỏa các giá trị tốt đẹp của văn hóa pháp luật trong cộng đồng và toàn xã hội.

Theo các chuyên gia, trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền trong thời đại mới, việc kiến tạo và duy trì văn hóa tuân thủ pháp luật được xem như là nhiệm vụ chiến lược. Điều này đòi hỏi sự phối hợp giữa các cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội và chính mỗi công dân, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công chức Nhà nước. Chỉ khi pháp luật được tôn trọng, thực hiện một cách tự giác, văn hóa tuân thủ mới thực sự trở thành nền tảng cho sự phát triển dân chủ, kỷ cương và công bằng trong xã hội.

Tại tọa đàm, các đại biểu đã tập trung phân tích và thảo luận sâu về khái niệm, nội hàm, cấu trúc cấu thành, các yếu tố ảnh hưởng cũng như một số giải pháp xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật. Qua trao đổi, đa số ý kiến đều thống nhất rằng "văn hóa tuân thủ pháp luật" là một bộ phận hợp thành của văn hóa pháp lý và đồng thời là một yếu tố cấu thành trong tổng thể nền văn hóa của xã hội. Tuân thủ pháp luật không chỉ dừng lại ở việc tránh hành vi vi phạm, mà còn bao gồm cả việc chủ động thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ do pháp luật quy định, thể hiện thái độ tích cực, tự giác và trách nhiệm của cá nhân và tổ chức trong đời sống pháp lý.

Giải pháp để nâng cao "văn hóa tuân thủ pháp luật" là cần tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật từ gia đình tới nhà trường; đổi mới công tác truyền thông chính sách, phổ biến giáo dục pháp luật; nâng cao tính gương mẫu của đội ngũ cán bộ, công chức, đảng viên trong thực thi công vụ, chấp hành pháp luật; gắn kết chặt chẽ xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật với giáo dục đạo đức, lối sống, xây dựng văn hóa, con người; khơi dậy vai trò chủ thể của nhân dân trong việc kiến tạo và thực hành văn hóa tuân thủ pháp luật...