Đòi nợ thuê bằng thủ đoạn "bẩn"
Theo cáo buộc, để đòi nợ, các bị cáo phân chia khách vay thành 5 nhóm theo 5 cấp độ thời gian quá hạn trả nợ, để có biện pháp đòi nợ tương ứng: Gọi điện thoại nhắc nợ, chửi bới, lăng mạ, gọi điện thoại cho người thân, dùng ảnh ghép (khỏa thân, làm tình, truy nã, quan tài...) lên mạng xã hội để bôi xấu danh dự của khách, gây áp lực buộc khách hàng phải trả tiền.
Khai tại tòa, các bị cáo cơ bản thừa nhận hành vi trong việc mời chào, hướng dẫn khách tải app để vay tiền, song riêng hành vi phân 5 cấp độ, đòi nợ kiểu giang hồ, thì đùn đẩy, nói không biết. Zhang Min - người phụ trách mảng đòi nợ, khẳng định phân loại khách để nhân viên biết ai nợ lâu thì phải gọi điện giục nhiều hơn và hỏi khách có khó khăn gì, dặn nhân viên hỏi khách: "Nếu bạn có khó khăn gì hãy liên hệ với chúng tôi". "Các tài liệu đang thể hiện ngay ở nhóm nợ thứ 2, nhân viên đòi nợ đã gọi điện chửi bới, đe dọa khách hàng?", HĐXX chất vấn.
Zhang Min khẳng định, công việc của bị cáo chỉ là nhắc nhở, tuyệt đối không chỉ đạo cấp dưới đi đòi nợ phải chửi bới, tìm đến nhà dán ảnh đồi trụy, đe dọa... Quy định công ty không cho phép làm điều này. Nếu nhân viên đòi nợ có những hành vi này, bị cáo chỉ nhận trách nhiệm trong việc giám sát nhân viên chưa "đến nơi, đến chốn".
Các bị cáo tại tòa
Trước phủ nhận đó, đại diện Viện Kiểm sát cho hay, quá trình điều tra, các bị cáo thuộc nhóm đòi nợ "giang hồ" xuất trình "kịch bản đòi nợ" như trên, phân theo cấp độ. Họ đều khai kịch bản đòi nợ này do Zhang Min phát và yêu cầu họ làm theo.
Quá trình đòi nợ, Zhang Min và các trưởng nhóm "thường xuyên gây áp lực, yêu cầu các nhân viên truy thu nợ phải làm việc hiệu quả”, đòi được nhiều tiền của khách vay, khuyến khích nhân viên dùng các cách đòi nợ như trên. Zhang Min cho hay, sang Việt Nam năm 2021, khi đó hệ thống các công ty cho vay và đòi nợ của Li Zhao Qiang đã vận hành được một thời gian rồi, bị cáo chỉ tiếp tục quản lý.
Nhân viên ở dưới trước đó làm việc thế nào thì vẫn tiếp tục làm như thế. Trong các cuộc họp, nếu có nghe báo cáo về việc có nhân viên đòi nợ kiểu giang hồ với khách, bị cáo khẳng định luôn nhắc nhở, nghiêm cấm và yêu cầu xử phạt nhân viên đó. "Bị cáo không chỉ đạo, gây áp lực thì nhân viên có động cơ mục đích gì mà tự dưng đi đe dọa người vay làm gì?", Viện Kiểm sát truy vấn. Zhang Min khai, nhân viên truy thu nợ của công ty sẽ có 2 chế độ, lương cứng 3,9 triệu đồng, và hai là hoa hồng 5 - 10% số tiền đòi được. Zhang Min còn cho rằng, nhân viên đòi nợ kiểu phi pháp là do ham tiền hoa hồng, bất chấp tìm mọi cách đòi được nợ.
Cáo trạng xác định, tháng 10/2017, Li Zhao Qiang (khi đó 29 tuổi, trú thành phố Liêu Thành, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc) đến Việt Nam thuê máy chủ đặt tại Hong Kong và tạo lập các App điện thoại di động như vaynhanhpro, cashvn... cho vay nặng lãi, 43.000 - 60.000 đồng/triệu đồng/ngày, tương đương lãi suất 1.570 - 2.190% một năm. Thị trường chính ở Hà Nội.
Qiang rủ 2 đồng hương là Zhang Min (Trương Mẫn, 38 tuổi), và Liu Dan Yang (Lưu Đơn Dương, 32 tuổi) cùng sang Việt Nam mở rộng hệ thống và móc nối với Nguyễn Quang Vũ (37 tuổi, trú Hà Nội). Cả nhóm tuyển nhân viên ở Việt Nam phục vụ cho 3 mục đích chính: mời chào vay nợ, nhắc nợ và đòi nợ thuê.
Bị cáo Zhang Min - người chỉ đạo nhóm khủng bố tinh thần khách hàng để đòi nợ
Vũ thay mặt chủ mưu Qiang phụ trách hoạt động cho vay nặng lãi, đòi nợ thuê. Trương Mẫn phụ trách bộ phận nhắc, truy thu, đòi nợ; còn Lưu Đơn Dương đảm nhận giải ngân và thu tiền của khách vay thông qua các công ty thanh toán trung gian.
Ba người mở một số công ty để phục vụ cho đường dây phi pháp của mình. Trong đó, Công ty TNHH Công nghệ Newstar Việt Nam là công ty tổng, Công ty TNHH Dịch vụ thương mại Ngôi Sao Việt trực tiếp giao dịch tiền cho vay qua công ty trung gian thanh toán điện tử, chủ yếu là Công ty TNHH Công nghệ thông tin YooPay Việt Nam.
Công ty TNHH phát triển tầm nhìn Metag, với 91 bị cáo bị xét xử trong vụ án, phụ trách chào mời, nhắc nợ và đòi nợ. Cuối cùng, Công ty TNHH Dịch vụ CSKH DCS, với 40 bị cáo, chủ yếu làm nhiệm vụ đòi nợ thuê bằng thủ đoạn "bẩn".
Thu lợi bất chính hơn 730 tỷ đồng
VKS xác định, nguồn tiền Ngôi Sao Việt cho vay qua các App đều của ông trùm Qiang. Do là thân cận của Qiang tại Việt Nam, bị cáo Vũ được giao mật khẩu đăng nhập và quản lý các App. Vũ giao bị cáo Trần Thị Hằng (31 tuổi, trú tỉnh Hòa Bình) tuyển dụng, đào tạo và quản lý 28 nhân viên Telesale để gọi điện, mời chào khách vay. Nhân viên mới được cung cấp máy tính cố định có cài phần mềm gọi miễn phí và file hướng dẫn trả lời từng tình huống có thể xảy ra, phải học thuộc các kịch bản này. Khi khách đồng ý vay tiền, nhân viên Telesale hướng dẫn tải App Cashvn hoặc vaynhanhpro về điện thoại di động và đăng ký tạo tài khoản. Khi truy cập App, hệ thống sẽ yêu cầu khách hàng cấp quyền truy cập để lấy các thông tin trong điện thoại, điền đầy đủ thông tin cá nhân theo yêu cầu. Thực hiện xong các bước trên, thông tin của khách sẽ được chuyển bộ phận thẩm định để duyệt vay.
Bộ phận thẩm định sẽ gọi điện vào số điện thoại của khách, người thân của khách để xác thực thông tin. Khách được vay hạn mức 500.000 - 10 triệu đồng; thời hạn 7, 14 hoặc 21 ngày và yêu cầu khách vay cung cấp vào App số tài khoản ngân hàng. Lúc này, hệ thống sẽ duyệt lệnh chuyển cho YooPay Việt Nam (do bị cáo Lưu Đơn Dương làm Giám đốc quản lý, điều hành) để thực hiện việc chuyển tiền vay. Khách sẽ bị cắt trước số tiền lãi suất và tính lãi 43.000 - 60.000 đồng/triệu đồng/ngày, tương đương lãi suất 1.570 - 2.190%/năm.
Nhà chức trách xác định, YooPay Việt Nam không được cấp phép hoạt động thanh toán trung gian tại Việt Nam. Đây là đơn vị do Qiang thành lập, đầu tư tiền rồi thuê người Trung Quốc phụ trách kỹ thuật lập trình hệ thống thanh toán điện tử, trong đó có hệ thống giải pháp "Chi hộ" và "Thu hộ" cho khách hàng sử dụng dịch vụ của công ty. Công ty YooPay Việt Nam có nhiệm vụ là giải ngân và thu tiền của khách vay. Sau khi thu được tiền, YooPay chuyển cho Công ty Ngôi Sao Việt. Dòng tiền từ đây chuyển cho Công ty Newstar Việt Nam.
Sơ đồ dòng tiền cho vay
Từ năm 2019 đến tháng 4/2022, khi vụ việc bị phát giác, nhà chức trách xác định, các bị cáo đã cho 120.780 người vay nặng lãi, với tổng số tiền khoảng 1.600 tỷ đồng, thu lợi bất chính hơn 730 tỷ đồng.
Trong số này mới có 67 bị hại xác định được danh tính. Người vay nhiều nhất là người đàn ông trú quận Hà Đông, Hà Nội, vay tổng 183 lần trong vòng 2 tháng giữa năm 2020 và 4 tháng cuối năm 2021. Anh này vay 485 triệu đồng, song thực nhận chỉ 345 triệu, còn lại là lãi bị trừ ngay từ lúc giải ngân.
Để truy thu tiền của khách vay chậm trả, ông trùm Qiang chỉ đạo, phân công Trương Mẫn và "tay sai" Nghiêm Đức Giang (37 tuổi, trú quận Cầu Giấy, Hà Nội) và Phạm Quang Yên (40 tuổi, trú huyện Yên Lạc, Vĩnh Phúc) phân chia khách vay thành 5 nhóm theo 5 cấp độ thời gian quá hạn trả nợ (theo bảng bên). Nhân viên đòi nợ, theo cáo trạng, được hưởng lương 3,9 triệu đồng/tháng và hoa hồng 5 - 9% số tiền đòi được.
Ngày 25/4/2022, khám xét trụ sở các công ty, Cơ quan điều tra thu hơn 200 bộ máy tính để bàn và hơn 200 điện thoại, đều là công cụ được sử dụng để lấy danh sách khách hàng, mời chào vay nợ và đòi nợ. 25 tài khoản ngân hàng bị phong tỏa với tổng số dư khoảng 85 tỷ đồng. Một số nhân viên làm việc ở các công ty dưới một tháng, hoặc làm việc tại các bộ phận hành chính, kế toán... không liên quan trực tiếp việc cho vay nặng lãi, nhà chức trách không xử lý.
Trong vụ án, 3 bị cáo: Trương Mẫn, Nguyễn Quang Vũ, Nghiêm Đức Giang và 25 nhân viên các công ty trong hệ thống bị truy tố về hai tội "Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự" và "Cưỡng đoạt tài sản".
Bị cáo Lưu Đơn Dương, Giám đốc YooPay Việt Nam, bị truy tố về tội "Trốn thuế" và "Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự". Kế toán trưởng Lê Thu Trang bị truy tố tội "Trốn thuế". 105 người còn lại đối mặt tội "Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự".