Dư luận mong đợi gì trong phiên phúc thẩm vụ án buôn lậu thuốc ung thư giả?

Điều người dân và dư luận quan tâm đó là tòa phúc thẩm phải xử đúng người, đúng tội và làm rõ trách nhiệm của người quản lý, cấp phép nhập khẩu lô thuốc điều trị ung thư giả; có hay không việc chi hoa hồng cho bác sĩ và nếu có thì chi cho ai, tại bệnh viện nào.

Theo dự kiến, sáng 19-10, TAND Cấp cao tại TP.HCM đưa ra xét xử phúc thẩm, theo kháng nghị hủy án của VKSND cùng cấp và kháng cáo xin giảm án của các bị cáo trong vụ án được dư luận đặc biệt quan tâm xảy ra tại Công ty VN Pharma.

"Nóng" trước phiên xử phúc thẩm

Trước đó, ngày 25-8, TAND TP.HCM đã tuyên Nguyễn Minh Hùng (nguyên Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP VN Pharma) và Võ Mạnh Cường (Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Hàng hải quốc tế H&C) cùng mức án 12 năm tù về tội "Buôn lậu".

Nguyễn Minh Hùng (nguyên Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP VN Pharma)

Bảy bị cáo khác lãnh từ 2 năm tù nhưng cho hưởng án treo đến 5 năm tù về các tội "Buôn lậu" và "Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức".

Ngoài mức án này, TAND TP.HCM còn kiến nghị Bộ Công an, VKSND Tối cao điều tra làm rõ trách nhiệm của một số cá nhân liên quan, làm rõ việc chi hoa hồng cho bác sĩ, làm rõ trách nhiệm của các cán bộ Cục Quản lý Dược thuộc Bộ Y tế, nếu đủ căn cứ xử lý thì truy cứu trách nhiệm hình sự.

Đây là vụ án gây xôn xao dư luận bởi, sau khi tòa tuyên án, dư luận đã "dậy sóng", không đồng tình với tội danh và mức án mà tòa án đã tuyên vì cho rằng xử không đúng với tội danh của các bị cáo. Bên cạnh đó, các chuyên gia luật và dư luận còn cho rằng phải xử lý trách nhiệm của lãnh đạo Cục Quản lý Dược thuộc Bộ Y tế.

Sau khi bản án được tuyên, Nguyễn Minh Hùng có đơn kháng cáo xin giảm án và xem xét lại vụ án, Võ Mạnh Cường có đơn kháng cáo kêu oan và nộp lại tiền thu lợi bất chính, các bị cáo khác cũng có đơn kháng cáo xin giảm án.

Cần phải hủy án

Ngay sau khi án sơ thẩm được tuyên, VKSND Cấp cao tại TP.HCM đã rút hồ sơ xem xét, sau đó đã kháng nghị yêu cầu tòa phúc thẩm hủy toàn bộ bản án sơ thẩm bởi vì rất nhiều lý do. Cụ thể:

VKSND Cấp cao tại TP.HCM nhận định, việc tòa sơ thẩm xử tội "Buôn lậu", "Làm giả con dấu, tài liệu cơ quan tổ chức" là chưa đầy đủ, chưa phản ánh đúng bản chất của vụ án; có dấu hiệu bỏ lọt người phạm tội, lọt hành vi phạm tội.

Trong vụ án này, hai bị cáo Hùng và Cường đã bàn bạc, thống nhất kế hoạch từ khâu làm hồ sơ đến việc tiêu thụ thuốc nhập khẩu mang nhãn mác Công ty Helix Canada.

Bị cáo Cường đã cung cấp một số giấy tờ giả để làm hồ sơ nhập khẩu lô thuốc H-Capita từ Canada, Hùng chỉ đạo thuộc cấp làm giả nhiều giấy tờ, hồ sơ thuốc giả.

Cả hai bị cáo Hùng và Cường biết rõ việc làm giả và sử dụng các giấy tờ giả để nộp Cục Quản lý dược xin nhập khẩu các lô thuốc, hành vi này có dấu hiệu của tội "Làm giả con dấu, tài liệu cơ quan tổ chức" nhưng vẫn thực hiện.

Do đó, vụ án này không điều tra, truy tố Hùng, Cường và 4 người khác tội "Làm giả con dấu, tài liệu cơ quan tổ chức" là bỏ lọt tội phạm.

Ngoài ra, việc tòa sơ thẩm xử 3 thuộc cấp của Hùng tội "Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức" mà không xử thêm tội "Buôn lậu" cũng là bỏ lọt tội phạm Bởi vì, nhóm này biết toàn bộ hồ sơ là giả và biết được mục đích của Hùng là qua mặt Cục Quản lý dược để nhập khẩu lô thuốc H-Capita nên đã đồng phạm tội "Buôn lậu".

Kháng nghị của VKSND cấp cao tại TP.HCM cũng nêu vấn đề về việc ông Nguyễn Xuân Thiện - Phó Tổng Giám đốc VN Pharma có dấu hiệu che giấu tội phạm vì biết rõ xuất xứ lô thuốc cũng như thủ đoạn gian lận của Tổng Giám đốc Nguyễn Minh Hùng nhưng lại để mặc cho Hùng thực hiện.

Các đồng phạm khác trong vụ án

Buôn thuốc ung thư giả thì không còn gì để nói!

Ông Vũ Phi Long, nguyên Phó Chánh tòa Hình sự TAND TP.HCM phân tích: Việc xuất, nhập khẩu thuốc chữa bệnh đều có quy trình để những người có nhiệm vụ kiểm tra, giám sát. Nếu không thực hiện đúng quy trình thì tùy vào lỗi mà có thể xử lý tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" hoặc tội "Cố ý làm trái trong trong quản lý kinh tế nhà nước" hoặc là hành vi gần như bỏ mặc, tiếp tay cho tội phạm.

Trong trường hợp này cần điều tra thêm để làm rõ hơn những dấu hiệu cần thiết để từ đó mới phân ra trách nhiệm hình sự hay trách nhiệm về quản lý hành chính hay trách nhiệm nào khác nên phải thông qua công tác điều tra. Tôi cho rằng việc tòa án kiến nghị như vậy rất phù hợp bởi vì tại phiên tòa cũng chưa xuất hiện đầy đủ những dấu hiệu có liên quan cho nên cần phải điều tra, xem xét.

Nếu việc điều tra, xác minh sau vụ án có đủ cơ sở cấu thành một trong những tội danh tôi vừa nêu thì có thể khởi tố hình sự đối với những người có liên quan.

Về vấn đề công văn do cục quản lý Dược đồng ý cho phép VN Pharma nhập khẩu thuốc qua nhà cung cấp là Công ty Austin (Hồng Kông) nhưng giấy phép hoạt động tại Việt Nam của công ty này đã hết hạn trước đó gần 2 tháng thì khi hết thời hạn thì phải có quy trình gia hạn.

Đã hết hạn mà vẫn tiếp tục cho phép nhập thì đã sai về mặt quy trình. Tùy thuộc vào hậu quả mà có thể xử lý, nếu thuần túy về kinh tế thì có thể xử lý vi phạm hợp đồng kinh tế nếu liên quan đến hậu quả thì cần truy cứu thì cũng phải xử lý.

Bên cạnh đó, việc này là sai hoàn toàn so với những thỏa thuận trong hợp đồng, điều kiện ràng buộc trong phạm vi hợp đồng. Sai về thủ tục hành chính và sai luôn cả nội dung hợp đồng kinh tế. Trong trường hợp này thể hiện rõ hành vi cố ý làm trái trong quản lý về kinh tế.

Việc buôn bán hàng giả xã hội lên án rất dữ dội, trong trường hợp này mặt hàng dùng để buôn bán là thuốc điều trị ung thư, chữa bệnh hiểm nghèo mà còn làm giả được thì không còn gì để nói.

Về vấn đề chi hoa hồng cho bác sĩ để được tiêu thụ thuốc, chấp nhận thuốc để tiêu thụ trong bệnh viện, bán cho bệnh nhân thì cần phải nghiêm khắc xem xét trách nhiệm hình sự. Vấn đề này rất nghiêm trọng chứ không phải chi hoa hồng trong những hoạt động buôn bán bình thường.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Đức (Đoàn Luật sư TP.HCM) thì cần xét xử các bị cáo tội "Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh" theo điều 157 BLHS mới đúng bản chất. Khách thể các bị cáo hướng tới là những người sử dụng thuốc để điều trị ung thư.

Tại phiên tòa phúc thẩm, dư luận mong muốn tòa làm rõ hành vi của những người cấp phép nhập các lô hàng có dấu hiệu vi phạm pháp luật hay không và mức độ sai phạm tới đâu.

Cần phải làm rõ các bị cáo có chi hoa hồng để đưa thuốc vào bệnh viện để bán cho người bệnh hay không? Nếu có, cần công khai chi cho ai, công tác tại Bệnh viện nào, số tiền bao nhiêu. Bởi vì nếu có chi hồng thì có dấu hiệu hành vi thuộc nhóm tội tham nhũng.

Cuối cùng, dư luận mong đợi tòa phúc thẩm làm sáng tỏ vụ án, xét xử một cách nghiêm minh, trên tinh thần thượng tôn pháp luật.

Bà Bùi Thị Lệ Thanh, nguyên Phó trưởng Phòng Kiểm sát xét xử phúc thẩm án hình sự - VKSND TP.HCM, phân tích: Theo Kết luận Giám định số 31/KLGĐ-BYT thì lô thuốc H-Capita 500 mg Caplet (lô thuốc được phát hiện) chứa 97% hoạt chất capecitabine là thuốc không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.

Dù gì đi nữa thì mục đích cuối cùng của các bị cáo cũng là để lấy tiền, thu lợi bất chính. Nếu xử lý tội "Buôn lậu" thì phải là thuốc thật nhưng bị nhà nước cấm nhập khẩu mới là buôn lậu trong khi những loại thuốc này lại là thuốc kém chất lượng, không phải để chữa bệnh cho người thì làm sao buôn lậu được?

Trong trường hợp này, cần phải có một cơ quan riêng biệt giám định số thuốc mà Công ty CP VN Pharma nhập về khi uống vào có chết người hay không, có gây ảnh hưởng đến sức khỏe hay không? Nếu không chết liền mà người bệnh ung thư uống một lượng lớn tạp chất kém chất lượng như vậy có ảnh hưởng gì đến sinh mạng của họ hay không thì cần phải giám định.

Để xác định tội danh và khung hình phạt của các bị cáo thì cần phải giám định toàn bộ lô hàng đã phát hiện nhập khẩu vào Việt Nam của Công ty CP VN Pharma.

Về trách nhiệm của Cục Quản lý Dược, tôi cho rằng ở đây mấu chốt là phải xác định chức năng, nhiệm vụ mà nhà nước giao phó cho cơ quan này. Trách nhiệm ban đầu là phải xem xét nhưng có thể những cán bộ này làm không hết trách nhiệm của mình nên để cho các bị cáo qua mặt làm giả hồ sơ để nhập thuốc không phải dành chữa bệnh cho người.

Ở đây, nếu các cán bộ ở Cục quản lý Dược đã làm đúng chức năng, làm tròn trách nhiệm thì phải xác minh hồ sơ, hàng hóa được nhập có chất lượng như thế nào, chủng loại ra sao. Khi để cho những bị cáo trong vụ án qua mặt thì phải chịu trách nhiệm. Chứ nếu ai muốn nhập mặt hàng gì cũng được, không rõ nguồn gốc ra sao thì loạn hết.