Bài 2: Vì sao các đối tượng lừa đảo "thả thính là dính"?

Phi vụ tiền tỷ từ tin nhắn nhầm tình cờ

Nhờ có AI, các hình thức romance scams (lừa tình ảo) ngày càng tinh vi hơn, các đối tượng lừa đảo nhờ đó mà đi đến giai đoạn pig butchering (vỗ béo để làm thịt) nhanh hơn trong kịch bản lừa đảo kết hợp yếu tố tình cảm và đầu tư giả mạo. Các trung tâm lừa đảo trực tuyến ở Đông Nam Á sử dụng AI "phi đạo đức" để sản xuất hàng loạt kịch bản tán tỉnh và tự động hóa các cuộc trò chuyện qua tin nhắn bằng chatbot. Từ những nội dung "thả thính" ban đầu đến những câu tán tỉnh thấm đẫm mật ngọt tình yêu ở giai đoạn "nồng cháy" thật ra đều được gửi tự động từ máy tính.

Cách đây vài tháng, một phụ nữ 46 tuổi ở Quảng Ninh tình cờ nhận được tin nhắn "Sao em chưa gửi thuốc cho mẹ anh". Tin nhắn gửi nhầm số này đã dẫn dắt người phụ nữ vào bẫy lừa đảo khiến chị mất trắng hơn 5,6 tỷ đồng sau hàng loạt giao dịch đầu tư vàng siêu lợi nhuận. Từ chuyện "tình cờ" này dẫn đến việc làm quen qua mạng với một người đàn ông góa vợ vì Covid-19, chăm lo mẹ già và hai con. Sau thời gian làm quen, người này bắt đầu chuyển chủ đề sang "đầu tư vàng" trên ứng dụng A. được giới thiệu là nền tảng giao dịch mang lại lợi nhuận cao, rút tiền nhanh.

Các tin nhắn "thả thính" được gửi tự động từ máy tính

Nạn nhân nạp thử 5 triệu và thấy tài khoản hiển thị 5,2 triệu đồng, nạp 48 triệu đồng và thấy được hơn 50 triệu đồng. Từng khoản lợi nhuận đó đã dẫn dắt người phụ nữ này có cảm giác an tâm, tin rằng đây là kênh đầu tư thật, có lợi nhuận thật. Số tiền nạp vào tăng dần nhiều lần, đến lúc tổng tiền nạp vào hơn 5 tỷ đồng để rồi mất trắng. Chưa dừng lại ở đó, chị này còn nhận được cuộc gọi của một "nạn nhân" khác, thực chất là bọn lừa đảo, cho biết có "luật sư" giúp lấy lại tiền. Hậu quả là chị bị mất thêm 400 triệu đồng "phí dịch vụ".

Hồi giữa năm nay, một phụ nữ người Việt 50 tuổi đang sống ở Úc cũng từng bị lừa với kịch bản tương tự khi đầu tư vào một sàn giao dịch tiền số để rồi mất trắng 200.000 đô la Úc (khoảng 3,5 tỷ đồng). May mắn là chị này đã dừng lại kịp thời khi được "văn phòng luật sư" liên hệ để giúp thu hồi tiền bị lừa. Trước đó, hồi tháng 4, một phụ nữ 44 tuổi ở Hà Nội đã báo Công an vì tin lời bạn trai quen qua mạng đã đầu tư tiền ảo và bị lừa. Ban đầu, chị đầu tư số tiền nhỏ thì thấy có lãi và rút được ra nên đầu tư lớn. Khi đó, số tiền lãi trên hệ thống nhảy lên đến 19 tỷ đồng nhưng chị không rút được. Đến lúc biết bị lừa, chị đã bị mất khoảng 9 tỷ đồng chỉ trong vài tuần.

Đâu là điểm yếu tâm lý của nạn nhân?

Lừa đảo tình cảm thường nhắm vào những người cô đơn, đặc biệt là phụ nữ trung niên, người cao tuổi hoặc những cá nhân đang trải qua giai đoạn khó khăn trong cuộc sống. Kẻ lừa đảo khai thác yếu tố "tình cảm chân thành", sự tin tưởng mù quáng và lòng tham tiềm ẩn, biến nạn nhân thành "con mồi" mà không hay biết. Theo một nghiên cứu năm 2018, nạn nhân bị "lừa tình ảo" thường là phụ nữ trung niên, có học vấn cao nhưng lại dễ bị ảnh hưởng bởi cảm xúc. Các điểm yếu tâm lý là yếu tố cốt lõi khiến nạn nhân rơi vào bẫy lừa đảo tình cảm. Kẻ lừa đảo không chỉ sử dụng công nghệ mà còn am hiểu sâu sắc về hành vi con người, khai thác những lỗ hổng cảm xúc để kiểm soát nạn nhân.

Thứ nhất, sự cô đơn và thiếu tình cảm chân thành là điểm yếu hàng đầu. Nhiều nạn nhân là những người đang sống một mình, ly hôn hoặc mất mát người thân, khiến họ dễ bị cuốn vào những lời lẽ ngọt ngào từ kẻ lạ mặt trên mạng. Kẻ lừa đảo thường bắt đầu bằng cách lắng nghe, chia sẻ và tạo cảm giác kết nối sâu sắc, sự tin tưởng và gắn bó. Điều này khiến nạn nhân bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo, vì họ bị che mắt bằng hình ảnh lý tưởng do kẻ lừa đảo vẽ ra. Thứ hai, tính bốc đồng và thiếu cảnh giác là yếu tố quan trọng. Nạn nhân thường có điểm số cao về tính bốc đồng (urgency và sensation seeking), theo một nghiên cứu tâm lý học. Họ dễ bị cuốn theo cảm xúc mà không suy nghĩ logic, đặc biệt khi kẻ lừa đảo tạo cảm giác khẩn cấp, như "Anh cần tiền gấp để về gặp em" hoặc "Đây là cơ hội hiếm hoi để chúng ta cùng nhau làm giàu, xây dựng cuộc sống tương lai".

Thứ ba, lòng tin mù quáng và sự ngây thơ về công nghệ. Nhiều nạn nhân không quen thuộc với các công cụ kiểm tra trực tuyến, dẫn đến việc tin tưởng vào thông báo giả mạo do kẻ lừa đảo cung cấp. Kẻ lừa đảo khai thác điều này bằng cách tạo câu chuyện đời tư hấp dẫn, khiến nạn nhân cảm thấy như họ đang gặp định mệnh cuộc đời. Thứ tư, lòng tham và hy vọng giàu nhanh. Trong các biến thể như "vỗ béo để làm thịt", kẻ lừa đảo kết hợp tình yêu với lời hứa đầu tư sinh lời cao, khai thác mong muốn cải thiện tài chính. Nạn nhân thường bị dụ bởi lợi nhuận ảo ban đầu, dẫn đến mất mát lớn. Thứ năm, các vấn đề tâm lý nền tảng như lo âu, trầm cảm khiến nạn nhân có thể đang tìm kiếm sự an ủi và kẻ lừa đảo xuất hiện đóng vai anh hùng cứu mỹ nhân. Kẻ lừa đảo sử dụng kỹ thuật xây dựng lòng tin dần dần, khiến nạn nhân phụ thuộc cảm xúc.

Bài 1: "Tuổi đời" xuyên thế kỷ, từ email đến chat GPT

(CATP) Trong thế giới kỹ thuật số ngày nay, lừa đảo trực tuyến đã trở thành một mối đe dọa toàn cầu, gây thiệt hại hàng tỷ đô la mỗi năm. Một trong những hình thức lừa đảo cổ điển nhất, được biết đến với tên gọi lừa đảo Nigeria (Nigerian Scam), đã đặt nền móng cho vô số biến thể hiện đại. Bắt nguồn từ Nigeria từ giữa thập niên 1990 cùng với sự phát triển của internet rồi lan rộng ra toàn cầu, kiểu lừa đảo này khai thác lòng tham và sự thiếu cảnh giác của con người bằng cách hứa hẹn sẽ nhận được khoản tiền lớn với điều kiện phải trả trước một khoản phí nhỏ, khiến nhiều nạn nhân sập bẫy.