Chúng tôi đã thử làm rất nhiều cách và khẳng định rằng, bàn có khả năng tự xoay ngay cả khi bạn không điều khiển. Đây quả là một hiện tượng kỳ bí.
Chiếc bàn "ma thuật"
Tại TP.Đà Lạt có 4 chiếc bàn xoay, nổi tiếng và “nhạy” hơn cả là chiếc bàn của ông Lưu Xuân Hưởng (SN 1948) tại số 34 Khe Sanh, phường 10. Vào các ngày 8 và 10-6-2015, chúng tôi đến đây để tìm hiểu. Nếu không đang mải mê thuyết trình với khách về chiếc bàn, ông Hưởng sẽ ra tận ngoài đường lộ vẫy xe, đón khách, dù trước đó vài mét gia đình ông Nguyễn Thanh Tân cũng đặt một chiếc bàn tương tự.
Cả hai ông đều trưng bảng “chiếc bàn tự xoay” to đùng ngoài cửa ngõ, nên du khách dễ dàng tìm thấy. Khách không cần mua vé mà tùy tâm với gia chủ. Ông Hưởng giới thiệu về chiếc bàn kỳ lạ, như đã học thuộc lòng: chiếc bàn ông sở hữu từ vài chục năm nay, nhưng nó có mặt trên đời từ cả trăm năm trước, xuất xứ từ tỉnh Bình Định...
Dưới sự hướng dẫn của chủ nhà, chúng tôi cùng đặt tay lên bàn và ra “lệnh”: trái, phải, nhanh, chậm, dừng lại... chiếc bàn “hiểu tiếng người” cứ thế xoay theo. Khi bạn nói “nhanh lên, nhanh nữa...”, bàn sẽ xoay tít mù khiến người chơi chạy theo cũng phát mệt. Người chơi cần hơi cúi đầu một chút, tập trung và thành tâm, bàn xoay rất dễ dàng.
Càng đông người, bàn càng xoay mạnh. Có khi bạn không cần nói gì, chỉ nghĩ trong đầu muốn nó xoay về hướng nào, chạy nhanh hay dừng lại, nó đều hiểu. Chúng tôi thậm chí còn “trêu chọc” nó, tay đặt lên bàn (sấp hay ngửa đều được), điều khiển nó bằng ý nghĩ: “đứng yên, không cần xoay gì cả, đừng xoay”...
Kỳ lạ là khi chiếc bàn đang xoay rất nhanh, nói “stop” hoặc “dừng”, “dừng lại”, chiếc bàn sẽ dừng khựng một cách rất đột ngột. Chúng tôi cũng thử nói những từ trên bằng vài thứ tiếng nước ngoài, chiếc bàn đều “hiểu” được và làm theo. Nghĩa là chỉ cần bạn tập trung, hướng suy nghĩ về đâu, nó sẽ “chiều” theo.
Trong cả hai lần đến đây, chúng tôi đều gặp vài đoàn khách. Có những người làm một mình bàn không xoay hoặc phải chờ rất lâu nó mới chuyển động, nhưng rất nhẹ. Có người vừa chạm tay, đọc “thần chú”, lập tức bàn chạy ầm ầm. Nhiều người khởi động khó khăn, phải có sự trợ giúp, “đề-ba” của gia chủ. Hiện tượng này gọi nôm na là “vía nặng”, “vía nhẹ”.
Khi chúng tôi đặt một quả táo, trái bóng bàn làm vật ngăn cách giữa mặt bàn và bàn tay, rồi ra “lệnh”, bàn vẫy xoay như thường. Chúng tôi lấy một cái ghế nhựa làm vật ngăn cách, đặt tay lên ghế, bàn vẫn xoay. Chiếc bàn bên nhà ông Tân thì khác, với trái táo, bóng bàn, làm cả chục lượt mới được 1 - 2 lần bàn xoay rất yếu. Khi thử với ghế nhựa thì... ghế xoay trên mặt bàn chứ bàn không xoay. Chúng tôi nhấc bàn ra khỏi trụ đế, đặt mặt bàn sấp hay ngửa trên nền nhà, kê trên ghế... bàn đều xoay.
Ngoài hai chiếc bàn của nhà dân, tại chùa Thiên Vương Cổ Sát (chùa Tàu), gần đó cũng có một chiếc bàn xoay do một phật tử hảo tâm tặng. Tại khu du lịch đồi Mộng Mơ cũng có một chiếc bàn khác. Tất cả bàn xoay đều có chung một kiểu thiết kế, với mặt tròn được ghép lại từ các tấm gỗ rời chứ không phải là một khối gỗ tròn nguyên vẹn. Dưới mặt bàn có 2 đế gỗ hình vuông được ghép song song qua 6 cột tròn, để giữ chắc mặt bàn. Ở giữa hai đế hình vuông có lỗ hình tròn để tra chốt. Có thể dễ dàng nhấc mặt bàn lên tách rời với thân bàn. Các phần kết nối với nhau đều bằng mộng, tuyệt nhiên không có một mảnh thép, động cơ nào.
Chiếc bàn của ông Hưởng có lẽ được khách đến thử nhiều nên mặt bàn nhẵn bóng hơn. Phần kết nối giữa mặt bàn và trụ đỡ khá lỏng, trơn nên dễ xoay hơn. Chiếc bàn nhà ông Tân, phần kết nối này khá chặt, nên bàn khó xoay. Lúc khởi động, bàn có vẻ dễ xoay hơn theo chiều kim đồng hồ.
Được biết, tại một số tỉnh, thành miền Trung như Hội An, Quảng Nam, Bình Định còn lưu truyền vài chiếc bàn kiểu này. Nhưng không gây sự quan tâm rầm rộ như tại thành phố du lịch Đà Lạt.
Đi tìm lời giải đáp
Chủ nhân những chiếc bàn này đều khẳng định biết hoặc nghe kể nguồn gốc chúng được làm từ gỗ mít (hoặc gỗ mít nài), có tuổi thọ cả trăm năm, xuất xứ từ tỉnh Bình Định. Sự kỳ lạ của những chiếc bàn khiến nhiều người chứng kiến không khỏi tò mò, thắc mắc, cần một sự lý giải thuyết phục.
Chân bàn được cấu trúc hoàn toàn bằng gỗ
Kỹ sư vật lý - nhà văn Lê Công (hiện công tác tại Viện Nguyên tử hạt nhân Đà Lạt) khẳng định: “Đây là một hiện tượng khoa học, rất cần được các nhà nghiên cứu có câu trả lời xác đáng”. Với vốn kiến thức vật lý sau nhiều năm học hỏi, nghiên cứu, anh cho rằng bản thân những chiếc bàn này có tiềm tàng một năng lượng trong đó để xoay, chỉ cần một tác động rất nhỏ đã có thể xoay được. Gỗ bình thường không có khả năng tích điện. Anh Công chắc rằng, có thể những chiếc bàn kiểu này được chế tạo ra hàng loạt, nhưng chỉ một số ít có khả năng xoay.
Để nghiên cứu về những chiếc bàn xoay, năm 2012, tiến sĩ Vũ Thế Khanh - Tổng giám đốc Liên hiệp khoa học công nghệ tin học (Liên hiệp UIA), đã kỳ công lập một hội đồng khoa học, có cả các nhà ngoại cảm để xem xét khía cạnh tâm linh. Đoàn nghiên cứu đã vào tận Đà Lạt, nơi có chiếc bàn xoay mà báo giới nhắc đến từ nhiều năm qua.
Theo phân tích của các nhà khoa học, bàn chỉ có thể xoay khi có lực tác động vào bàn tạo ra mô-men quay, lực này nằm trong mặt phẳng của bàn, có phương vuông góc với bán kính quay, tức là tiếp tuyến với đường tròn quay. Đoàn nghiên cứu nhận định, những loại tác động có thể gây ra mô-men quay được xác định gồm: Tác động của điện từ trường, tác động của lực sinh học và tác động của lực cơ học.
Ông Khanh lý giải: “Khi người chơi đặt tay trực tiếp lên mặt bàn, liên tục đọc khẩu lệnh cho bàn quay, thì tâm lý phát sinh tự kỷ ám thị, dần dần bị rơi vào ảo giác: hình như đang có lực vô hình nào đó làm cho bàn quay, và cảm thấy bàn “chuẩn bị quay”, nên người chơi có xu hướng nương theo chiều quay quy ước trong đầu. Khi nương theo, vô tình hay hữu ý đã gia tăng lực vào mặt bàn. Cứ như vậy bàn sẽ xoay càng lúc càng nhanh hơn.
Đấy là chưa kể đến trường hợp trong số đó có một số người cố tình đẩy cho bàn quay. Quá trình dừng bàn lại cũng theo nguyên tắc ấy để phát sinh tâm lý tương ứng. Như vậy, thực chất của hiện tượng “bàn xoay” là do tay người chơi đã tác động lực cơ học vào mặt bàn tạo mô-men quay, không hề có tác động của lực từ trường, lực sinh học, điện từ trường hay lực lượng tâm linh siêu hình nào đó như mọi người vẫn từng nghĩ”.
Theo ông Khanh, đây là trò chơi dân gian được lưu truyền ở một số tỉnh phía Nam, có tuổi thọ từ hàng trăm năm nay, trong các buổi biểu diễn phục vụ khán giả quần chúng.
Còn theo lời lão nghệ nhân Đinh Thẩm (80 tuổi, làng mộc Văn Hà, xã Tam Thành, TX Tam Kỳ - Quảng Nam): làng mộc Kim Bồng, Văn Hà là những làng nghề cổ xưa nhất ở các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên vốn nổi tiếng nhiều rừng già, gỗ quý. Khi ông Thẩm còn trẻ đã nghe kể rằng cả trăm năm trước, phải là những gia đình khá giả mới có những chiếc bàn gỗ như thế, dành để cho con cháu họ chơi thay cho những trò chơi dân gian phơi nắng, phơi mưa như con nhà nghèo.
Ngăn cách bằng ghế nhựa, bàn vẫn xoay khi tay người đặt lên
Để làm được những chiếc bàn này phải có bí quyết, thực hiện theo một công thức. Vì thế, tất cả những chiếc bàn tự xoay còn sót lại đều có cấu tạo giống nhau gần tuyệt đối. Chỉ duy nhất số trụ nối giữa 2 đế ở thân bàn, có thể là 4, 6,... hoặc 12 - nhưng phải là số chẵn. Ông Thẩm khẳng định, chính ông cũng được truyền bí quyết và đã làm được vài chiếc bàn, nhưng hiện đã bán, đổi và lưu lạc đâu không rõ, chỉ còn một chiếc, cất giữ rất cẩn thận tại nhà người cháu là anh Trần Ngọc Tuấn. Ông nhất định không tiết lộ bí quyết, nói sẽ truyền lại cho “đệ tử chân truyền” là anh Tuấn.
Cách lý giải của ông Nguyễn Thanh Tân - chủ nhân của chiếc bàn xoay ở đường Khe Sanh, gần nhà ông Hưởng rằng: loại gỗ để làm những chiếc bàn xoay khai thác tại làng An Thái, xã Nhơn Hòa, huyện An Nhơn. Những chiếc bàn này có từ cách đây khoảng hơn 200 năm, đều bằng gỗ mít nài hoặc gỗ mít cổ thụ. Chính nhờ thổ nhưỡng, sự tích tụ một thứ năng lượng nào đó của trời - đất riêng biệt dành riêng cho vùng đất nuôi dưỡng loại gỗ này, đã tạo ra những chiếc bàn có khả năng đặc biệt. Nhờ các nghệ nhân làng mộc xa xưa vô tình phát hiện khi làm bàn cho nhà giàu, nên được nhiều người biết đến, trở thành một trò chơi dân gian lưu truyền.
Cho tới nay, vẫn chưa có một nghiên cứu khoa học hay một kết luận chính thức nào được đưa ra. Rất mong các nhà khoa học có ý kiến nhằm ngăn chặn những hành vi lợi dụng mê tín dị đoan xung quanh những chiếc bàn “tự xoay” này..