Sáng 21/4, TAND Cấp cao tại TPHCM đã tiến hành tuyên án sau gần một tháng xét xử phúc thẩm và nghị án theo kháng cáo xin giảm án của bà Trương Mỹ Lan (Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, đã bị tuyên án tử hình ở giai đoạn 1 của đại án) đối với toàn bộ bản án chung thân giai đoạn 2 về các tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản", "Rửa tiền" và "Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới" và 27 bị cáo có vai trò giúp sức kháng cáo xin xem xét lại một số nội dung và xin giảm nhẹ hình phạt; 6 đơn vị và người có quyền, nghĩa vụ liên quan kháng cáo. Trong đó, SCB đề nghị tòa phúc thẩm xử lý các vật chứng liên quan đến ngân hàng; Công ty chứng khoán Tân Việt, Công ty TNHH Đô thị Sing Việt và một số người khác đề nghị xem xét việc kê biên tài sản, thu hồi cổ phần và giải tỏa ngăn chặn giao dịch; 35 người bị hại có đơn kháng cáo liên quan đến nghĩa vụ bồi thường.
Hội đồng xét xử và Đại diện VKS Cấp cao tại phiên tòa
Hậu quả vụ án đặc biệt nghiêm trọng
Theo HĐXX, trong vụ án này, bị cáo Trương Mỹ Lan có vai trò chính trong cả 3 tội danh, những đồng phạm còn lại đóng vai trò giúp sức cho bà Lan thực hiện hành vi phạm tội. Bản án sơ thẩm xét xử bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm là đúng người, đúng tội, không oan sai.
Ở hành vi "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản", bị cáo Trương Mỹ Lan nắm giữ phần lớn cổ phần của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và SCB, đã đồng ý với đề xuất của Nguyễn Phương Hồng (đã chết) về việc phát hành trái phiếu nhằm xử lý khó khăn về tài chính cho ngân hàng.
Để thực hiện, bị cáo đã họp với các lãnh đạo chủ chốt của Vạn Thịnh Phát và SCB đưa ra chủ trương phát hành trái phiếu thông qua 4 công ty thuộc Vạn Thịnh Phát (An Đông, Sunny World, Quang Thuận và Setra); đồng thời chọn 5 công ty khác thuộc hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát ký hợp đồng mua sơ cấp số trái phiếu của 4 công ty trên và Công ty cổ phần đầu tư Sài Gòn Peninsula (đối tác) để lên phương án tạo dòng tiền khống tại SCB, hợp thức tư cách trái chủ sơ cấp.
Các cá nhân được thuê lập, ký khống các chứng từ giao dịch (nộp, rút tiền mặt, chuyển khoản) và hạch toán khống giao dịch trên hệ thống SCB trong cùng một ngày, nhằm tạo nguồn tiền 30.869 tỷ đồng cho các trái chủ sơ cấp chuyển tiền cho 4 công ty phát hành để mua gần 309 triệu trái phiếu. Sau khi hợp pháp hóa tư cách trái chủ sơ cấp, bà Lan và đồng phạm hoàn thành việc tạo lập 25 gói trái phiếu khống và bán cho 35.824 nhà đầu tư thứ cấp.
Tòa xác định bà Lan cùng đồng phạm đã có hành vi gian dối trong việc phát hành trái phiếu, tội phạm đã hoàn thành khi các trái chủ không còn kiểm soát tài sản của mình. Bên cạnh đó, Chủ tịch Vạn Thịnh Phát còn chỉ đạo cấp dưới thực hiện các hành vi sai phạm để che giấu nguồn gốc dòng tiền, sử dụng vào mục đích cá nhân.
Đối với kháng cáo của bà Lan, HĐXX xác định bà Lan là Chủ tịch HĐQT Vạn Thịnh Phát, có vai trò nắm quyền quyết định tại SCB, đã tổ chức cuộc họp trong việc phát hành trái phiếu.
Tại tòa, bà Lan và luật sư bào chữa cho rằng bị cáo không có ý thức gian dối trong việc chiếm đoạt tài sản. Tuy nhiên, căn cứ vào hồ sơ vụ án và diễn biến tại tòa, HĐXX bác quan điểm trên của bị cáo cùng người bào chữa.
Sau khi chiếm đoạt, các bị cáo đã thực hiện tiếp nhiều thủ đoạn gian dối để rút tiền mặt, che giấu dòng tiền sử dụng vào nhiều mục đích không đúng với phương án phát hành. Các bị cáo đã xây dựng một quy trình từ việc lựa chọn công ty phát hành, ký các hợp đồng khống, chạy dòng tiền khống, bán cho các công ty sơ cấp, phân phối cho hàng trăm ngàn người dân.
Đối với tội "Rửa tiền", từ 01/01/2018 - 07/10/2022, bà Lan nhằm che giấu nguồn gốc và hợp thức số tiền hơn 415.000 tỷ tham ô của SCB (ở giai đoạn một vụ án), đã chỉ đạo các thuộc cấp thực hiện nhiều thủ đoạn chuyển tiền ra khỏi hệ thống SCB hoặc chuyển khoản cho cá nhân, pháp nhân rút tiền mặt ra khỏi tài khoản. Hành vi này nhằm tránh việc các cơ quan chức năng phát hiện, truy vết dòng tiền. Tổng hợp với số tiền lừa đảo chiếm đoạt của các trái chủ (hơn 30.000 tỷ đồng), bà Lan và đồng phạm đã thực hiện hành vi "Rửa tiền" tổng cộng 445.747 tỷ đồng.
Ngoài ra, bà Lan Lan và đồng phạm đã "Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới" hơn 4,5 tỷ USD (hơn 106.000 tỷ đồng).
Đã thu hồi hơn 8.600 Tỷ đồng
Tòa sơ thẩm tuyên phạt bà Lan mức án tù chung thân về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản", "Rửa tiền" và "Vận chuyển trái phép qua biên giới" là phù hợp. Tuy nhiên, tại tòa phúc thẩm, HĐXX nhận được báo cáo của Cục Thi hành án dân sự TPHCM. Theo đó, tính đến ngày 31/3, cơ quan chức năng đã thu hơn 8.600 tỷ đồng. Đồng thời, các cá nhân, tổ chức phải trả cho bà Lan hơn 21.000 tỷ đồng.
Bị cáo Trương Mỹ Lan và đồng phạm
HĐXX xác định, số tiền đã thu hồi và dự kiến thu hồi rất lớn, đây được xem là tình tiết mới. Bên cạnh đó, bà Lan có nhiều tình tiết giảm nhẹ, đã ăn năn hối cải, thể hiện thái độ mong muốn khắc phục hậu quả nên tòa xét thấy cần giảm nhẹ hình phạt tù chung thân xuống tù có thời hạn cho bị cáo.
Đối với kháng cáo của bị cáo Võ Tấn Hoàng Văn (cựu Tổng Giám đốc SCB), HĐXX cho rằng bản án sơ thẩm tuyên phạt 17 năm tù về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" và "Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới" là phù hợp, không có căn cứ xem xét.
Đối với kháng cáo xin hưởng án treo của một số bị cáo, HĐXX cho rằng hậu quả vụ án này đặc biệt nghiêm trọng, không có căn cứ chấp nhận. Một số đồng phạm với bà Lan được tòa xác định phạm tội với vai trò hạn chế, hoàn cảnh gia đình khó khăn, tự nguyện khắc phục hậu quả nên có căn cứ chấp nhận kháng cáo giảm nhẹ hình phạt.
Ông Chu Lập Cơ (chồng bà Lan) dù không kháng cáo, không bị kháng nghị nhưng HĐXX xác định bị cáo đã nộp lại toàn bộ số tiền bị cáo buộc về tội "Rửa tiền" (30 tỷ đồng) và tiếp tục nộp thêm 5 tỷ đồng để khắc phục chung hậu quả. Bên cạnh đó, tòa phúc thẩm cho rằng chồng bà Lan phạm tội có phần hạn chế, phụ thuộc nên mức án 2 năm tù cấp sơ thẩm tuyên phạt ông Cơ là có phần nghiêm khắc, cần giảm nhẹ hình phạt cho người này.
Đối với việc bà Trương Mỹ Lan đề nghị thu hồi 15.000 tỷ đồng tại một số tổ chức tín dụng, HĐXX xác định giới hạn xét xử những nội dung trên nằm ngoài phạm vi xét xử. Tại tòa phúc thẩm, bà Lan đề nghị giải tỏa kê biên số tiền 43.000 tỷ đồng tại một số công ty, HĐXX cho rằng bà chủ Vạn Thịnh Phát có nghĩa vụ rất lớn trong việc bồi thường và người phụ nữ này đồng ý dùng số tiền trên để khắc phục hậu quả vụ án nên tiếp tục kê biên.
Đối với việc bà Lan xin lại 2 túi Hermès bạch tạng, HĐXX cho rằng đây là tài sản của bị cáo có nguồn tiền phạm tội mà có, nên tiếp tục tạm giữ. Bị cáo Trương Mỹ Lan xin miễn 31 tỷ đồng án phí dân sự sơ thẩm, tòa xác định bị cáo không đủ điều kiện.
Từ các phân tích trên, HĐXX quyết định tuyên phạt bị cáo Trương Mỹ Lan, 20 năm tù về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản", 8 năm về tội "Vận chyển trái phép tiền tệ qua biên giới", 12 năm về tội "Rửa tiền". Tổng hợp hình phạt cho cả 3 tội là 30 năm tù. Tổng hợp với bản án tử hình ở giai đoạn 1, buộc bị cáo phải chấp hành chung cho cả 2 bản án là tử hình.
Tuyên phạt bị cáo Trần Thị Mỹ Dung 5 năm tù về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản", 7 năm tù về tội "Rửa tiền", tổng hợp là 12 năm tù. Tổng hợp với bản án 15 năm tù ở giai đoạn 1, buộc bị cáo phải chấp hành chung cho cả 2 bản án là 27 năm tù.
Trương Huệ Vân 3 năm tù tội "Lừa đảo chiểm đoạt tài sản". Tổng hợp với bản án 13 năm tù ở giai đoạn 1, buộc bị cáo phải chấp hành chung cho cả 2 bản án là 16 năm tù.
Bị cáo Chu Lập Cơ 1 năm tù về tội "Rửa tiền". Tổng hợp với bản án 7 năm tù ở giai đoạn 1, buộc bị cáo phải chấp hành 8 năm tù.
Không chấp nhận kháng cáo của bị cáo Võ Tấn Hoàng Văn, Bùi Anh Dũng. Các bị cáo còn lại được giảm từ 9 tháng tới 2 năm tù.
Bác kháng cáo xin miễn án phí của bị bị cáo Trương Mỹ Lan, buộc bị cáo phải nộp án phí 31 tỷ đồng.