Đường dây này do Hoàng Duy Tiến (SN 1985, ngụ TPHCM) chủ mưu. Ngoài Hoàng Duy Tiến, còn có 25 đồng phạm gồm: Huỳnh Thị Quỳnh Trang (SN 1984), Phan Minh Tuấn (SN 1987), Nguyễn Thanh Bình (SN 1994), Nguyễn Bảo Châu (SN 1994), Lâm Hồng Đào (SN 2000), Trần Hoàng Lợi (SN 1997), Nguyễn Trung Thuận (SN 1996), Đinh Văn Hiên (SN 1985), Trần Xuân Duận (SN 1975), Dương Mạnh Linh (SN 1989), Võ Hoài Đức (SN 1995), Dương Quốc Hòa (SN 1995), Trần Đình Hùng (SN 1996), Trần Tấn Long (SN 1987), Cao Đăng Minh (SN 1992), Trịnh Hoàng Phước (SN 1998), Mai Đức Tài (SN 1994), Đinh Quang Triều (SN 1992), Nguyễn Mạnh Toàn (SN 1975), Nguyễn Thị Mai Phương (SN 1973), Nguyễn Đình Thiều (SN 1968), Phạm Toàn (SN 1982), Võ Văn Đông (SN 1967), Lê Văn Thành (SN 1984), Vũ Văn Tuấn (SN 1984) cùng bị truy tố về hành vi buôn lậu.
Phiên xét xử do thẩm phán Huỳnh Văn Trực làm chủ tọa.
Lực lượng chức năng phát hiện hàng hóa nhập lậu trong các container do Tiến chủ mưu
Lập 47 công ty để phục vụ buôn lậu
Theo cáo trạng, ngày 24-5-2021, Công an TPHCM phối hợp cùng với Chi Cục Hải quan Cảng Sài Gòn khu vực I, TPHCM tổ chức kiểm tra dừng thủ tục thông quan hàng hóa đối với 7 container hàng hóa là máy móc, thiết bị đã qua sử dụng theo 7 tờ khai hải quan (của Công ty TNHH Gia Cát Thành, Công ty TNHH Kỹ thuật xây dựng Đại Lợi, Công ty TNHH Công nghệ sản xuất Hoàng Kim). Toàn bộ hàng hóa là máy móc, thiết bị cơ giới đã qua sử dụng có trong 7 container có giá trị gần 6,2 tỷ đồng.
Ngày 25-5-2021, Công an tiến hành khám xét khẩn cấp các công ty nói trên, thu giữ hàng ngàn bộ tờ khai hải quan kèm các chứng tư giám định, phiếu cược... Từ đây, đường dây buôn lậu quy mô lớn, kín kẽ trong thời gian dài do Hoàng Duy Tiến chủ mưu bị bóc gỡ.
Theo đó, từ thông tin ban đầu, người đi làm thủ tục thông quan, giao nhận 7 container hàng trên là Phan Minh Tuấn, Nguyễn Thanh Bình đã xác định toàn bộ các công ty đứng tên nhập khẩu 7 container hàng được thành lập để sử dụng vào mục đích mở tờ khai hải quan làm thủ tục nhập khẩu hàng hóa là máy móc, thiết bị đã qua sử dụng từ Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc) về Việt Nam theo quyết định số 18/2019/QĐ/TTg ngày 19-4-2019 của Thủ tướng Chính Phủ (gọi tắt là QĐ18), nhưng thực tế không sử dụng hàng hóa vào mục đích sản xuất mà giao lại cho các cho các chủ hàng gồm: Nguyễn Mạnh Toàn, Nguyễn Thị Mai Phương, Phạm Toàn, Nguyễn Đình Thiều, Lê Văn Thành, Vũ Văn Tuấn để bán kiếm lời.
Cáo trạng xác định, Hoàng Duy Tiến là người hiểu biết pháp luật, đã lợi dụng chính sách của Nhà nước cho phép nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền sản xuất đã qua sử dụng về phục vụ cho sản xuất của doanh nghiệp, Tiến thuê người lập công ty, móc nối và thỏa thuận với các chủ hàng nhập khẩu máy móc, thiết bị đã qua sử dụng về Việt Nam giao lại cho các chủ hàng nhằm mua bán kiếm lời.
Theo quy định về điều kiện nhập hàng hóa là thiết bị, máy móc cũ được sản xuất không quá 10 năm, thế nhưng các chủ hàng hầu hết nhập các máy móc, thiết bị cũ đã sản xuất trên 10 năm (giá rẻ hơn, về Việt Nam bán có lời). Do vậy, Tiến chỉ đạo nhân viên khi làm hồ sơ hải quan nhập các container hàng về Việt Nam thì chỉnh sửa năm sản xuất của hàng hóa trên hồ sơ đề dưới 10 năm, thành đủ điều kiện nhập.
Đồng thời, để giảm chi phí đóng thuế, Tiến chỉ đạo khai trị giá hàng nhập thấp hơn rất nhiều giá trị thật. Dù quy định doanh nghiệp được mang hàng hóa máy móc thiết bị đã qua sử dụng về kho bảo quản chờ kết quả giám định đủ điều kiện mới cấp thủ tục thông quan thì Tiến chỉ đạo nhân viên sau khi nhận hàng ở cảng đã cho vận chuyển hàng hoá giao cho các chủ hàng đã thuê Tiến nhập về để tiêu thụ ngay mà không chờ giám định.
Để cấp thủ tục thông qua cho các container hàng được nhập về Việt Nam theo quy định, Tiến thỏa thuận với Công ty Cổ phần Giám định Đại Minh Việt (Công ty Đại Minh Việt) cấp chứng thư giám định khống (thực tế hàng hóa không rõ năm sản xuất, nhãn mác hoặc không còn hàng để giám định nhưng vẫn cấp chứng thư giám định đủ điều kiện, tiêu chuẩn nhập theo QĐ18) cho các container hàng với giá từ 2,8 triệu đồng đến 3,2 triệu đồng/1 chứng từ tùy thời điểm.
Nhằm phục vụ cho hoạt động buôn lậu, tháng 8-2019, Tiến thuê Lê Trần Viết Luân giúp Tiến điều hành các hoạt động thành lập các công ty, làm hồ sơ nhập khẩu, thanh toán thuế, thanh toán chi phí vận chuyển hàng từ nước ngoài về Việt Nam, cắt/niêm seal hải quan... các container hàng máy móc thiết bị cũ được nhập khẩu về Việt Nam để giao cho các chủ hàng.
Luân thuê thêm Huỳnh Thị Quỳnh Trang, Phan Minh Tuấn, Nguyễn Bảo Châu để phụ giúp. Tuy nhiên giữa Tiến và Luân xảy ra mâu thuẫn từ đầu năm 2020 nên Luân nghỉ việc. Tiến tiếp tục điều hành các hoạt động trên. Trang, Tuấn, Châu vẫn tiếp tục làm việc cho Tiến. Đến tháng 3 và 4-2020, Tiến thuê thêm Nguyễn Thanh Bình, Trần Hoàng Lợi, Nguyễn Thị Anh Thư, Nguyễn Trung Thuận.
Tiến mượn và sử dụng CMND của Lâm Hồng Đào (bạn của Tiến) và người thân của Đào là Lâm Hồng Điệp (mẹ của Đào), Trần Ngọc Châu (em của Đào), Nguyễn Thị Thanh Thảo (người quen của Đào), đưa cho Huỳnh Thị Quỳnh Trang làm thủ tục thành lập nhiều công ty khác nhau để đứng tên pháp nhân nhập khẩu hàng hóa theo QĐ18 để phục vụ hoạt động buôn lậu.
Các công ty này đều không có nhà xưởng, không hoạt động sản xuất, không sử dụng bất kỳ máy móc, thiết bị cũ nào đã nhập khẩu. Để vận chuyển các container hàng từ cảng về các kho bãi cho các chủ hàng, Tiến thuê các Công ty khác để vận chuyển. Các nhân viên do Tiến thuê, mỗi người được phân công công việc cụ thể trong quá trình Tiến nhập khẩu máy móc thiết bị cũ về Việt Nam.
Cáo trạng xác định, Hoàng Duy Tiến là kẻ chủ mưu, vốn am hiểu các quy định của pháp luật về xuất, nhập khẩu hàng hóa, nhưng vì muốn thu lợi bất chính đã có hành vi móc nối với nhóm chủ hàng chuyên kinh doanh mua bán máy móc, thiết bị cũ. Từ tháng 9-2019 đến trước ngày 24-5-2021, Hoàng Duy Tiến đã thành lập tổng cộng 47 công ty phục vụ việc nhập hàng. Đến lúc bị bắt, Tiến đã sử dụng tư cách pháp nhân của 45 công ty, mở 1.146 bộ tờ khai hải quan, nhập lậu trót lọt về Việt Nam hơn 1.280 container hàng với tổng giá trị hơn 211 tỷ đồng.
Vì hám lợi bất chấp pháp luật
Pháp nhân các công ty do Tiến thành lập để nhập về Việt Nam đều giao lại cho các chủ hàng để mua bán kiếm lời, Tiến thu giá từ 78 triệu đồng đến 90 triệu đồng/container hàng tùy vào thời điểm. Trong đó, Tiến sẽ lo toàn bộ chi phí đóng thuế, trả tiền vận chuyển hàng về kho, chi phí trả cho công ty giám định, chi phí cho cán bộ kiểm hoá của Hải quan...
Theo thỏa thuận giữa Tiến và các chủ hàng, Tiến sẽ gửi thông tin các công ty của Tiến thành lập, mà Tiến dùng để đứng tên pháp nhân nhập khẩu container hàng cho các chủ hàng; các chủ hàng tự liên hệ, tìm kiếm nguồn hàng máy móc, thiết bị cũ ở nước ngoài và làm hồ sơ xuất khẩu hàng. Khi các container hàng trên đường vận chuyển theo đường biển về Việt Nam thì các chủ hàng gửi thông tin hợp đồng thương mại (invoice) gốc, vận đơn (bill tàu), danh mục hàng hoá (list hàng) gốc của container cho Tiến để Tiến chỉ đạo các nhân viên của mình làm hồ sơ, thủ tục nhập khẩu container hàng đó tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực I, TPHCM khai báo gian dối mục đích nhập khẩu là phục vụ sản xuất cho chính công ty đứng tên nhập khẩu.
Sau đó, để hàng hóa đủ thủ tục thông quan, Tiến móc nối với Công ty Cổ phần Giám định Đại Minh Việt lập các biên bản hiện trường giám định hàng hóa, cấp chứng thư có nội dung khống để cung cấp cho cơ quan hải quan.
Sau khi các nhân viên của Tiến làm xong các thủ tục nhập khẩu hàng hóa và các container hàng được lấy khỏi cảng Cát Lái, Tiến liên hệ với công ty vận chuyển cung cấp số điện thoại của các chủ hàng hoặc người làm thuê cho các chủ hàng theo từng container tương ứng điều phối các nhà xe vận chuyển các container về kho, bãi giao cho các chủ hàng. Với các container vận chuyển ra phía Bắc thì Tiến thuê, liên hệ trực tiếp với các nhà xe để vận chuyển.
Mỗi lần nhập container hàng vào Việt Nam và giao về kho thành công thì các chủ hàng thanh toán tiền cho Tiến theo thỏa thuận tùy thời điểm. Hình thức thanh toán chủ yếu là chuyển khoản vào tài khoản của các công ty của Tiến và tài khoản của một số người trong công ty của Tiến.
Cáo trạng xác định, đối với các Công ty Cổ phần Giám định Đại Minh Việt, dù không thỏa thuận với Tiến về việc nhập khẩu hàng hóa máy móc, thiết bị cũ về Việt Nam để tiêu thụ nhưng các giám đốc, phó giám đốc, trưởng phòng giám định, giám định viên hoàn toàn biết rõ các quy định của QĐ18. Tuy nhiên, các bị can bất chấp quy định của pháp luật để lập khống các biên bản cũng như cấp khống các chứng thư giám định, bỏ mặc hậu quả xảy ra để Tiến và nhân viên của mình hợp thức hóa hồ sơ thông quan hàng hóa trót lọt.
Về phía chủ hàng, vì có nhu cầu mua bán các mặt hàng máy móc, thiết bị cũ để kiếm lời đã móc nối, thỏa thuận để Tiến nhập lậu hàng hóa về Việt Nam. Sau đó, giao lại cho các bị can để kinh doanh mua bán, không có máy móc, thiết bị nào được nhập về để phục vụ sản xuất kinh doanh. Vì vậy, hành vi của các bị can được xác định là đồng phạm, đặc biệt nguy hiểm cho xã hội, đã xâm phạm đến hoạt động quản lý kinh tế Nhà nước về xuất, nhập khẩu...
Cũng theo kết luận điều tra, vào tháng 02-2021, Võ Văn Đông gặp Tiến nói có người bạn cần nhập khẩu các container hàng máy móc cũ từ nước ngoài vào Việt Nam. Tiến đồng ý với chi phí 90 triệu đồng/container (đã bao gồm chi phí vận chuyển). Tiến trực tiếp nhận thông tin bill tàu, list hàng của container hàng máy móc, thiết bị cũ từ Đông mà không thông qua nhân viên của mình. Sau đó, Tiến chỉ đạo các nhân viên làm hồ sơ, thủ tục nhập khẩu các container hàng tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Cảng Sài Gòn khu vực I tương tự như các chủ hàng khác.
Trao đổi, liên lạc trong suốt quá trình nhập các container giữa Tiến và Đông chủ yếu qua ứng dụng Viber. Ngoài ra, Đông còn cung cấp số điện thoại của Hải (chưa rõ lai lịch, là nhân viên của Đông) để Tiến cung cấp cho bên nhà xe, giám định và liên hệ với Khải giao nhận các container, giám định máy móc, thiết bị cũ các container hàng của Đông. Sau mỗi lần nhập hàng thành công, Đông gặp Tiến để đưa tiền chi phí như thỏa thuận. Từ tháng 02-2021 đến 24-5-2021, Tiến đã làm thủ tục, hồ sơ nhập khẩu vận chuyển trót lọt về kho cho Đông tổng cộng 6 container máy móc, thiết bị cũ. Kết quả giám định các lô hàng trên trị giá hơn 924 triệu đồng.
Tại cơ quan điều tra, Đông không thừa nhận có liên quan hay thỏa thuận gì với Tiến về việc nhập khẩu hàng hóa máy móc cũ từ nước ngoài về Việt Nam. Thế nhưng căn cứ vào tài liệu, chứng cứ, dữ liệu điện tử thu thập và kết quả điều tra vụ án, cơ quan điều tra đủ căn cứ nhận định Đông thông qua Tiến nhập khẩu trót lọt 6 container hàng hóa từ nước ngoài về Việt Nam, trước khi Tiến bị bắt.