(CAO) Lâu nay tôi vẫn hình dung chim yến làm tổ trên các hòn đảo ven biển miền Trung. Tôi không quên những lời trong thơ Lời ru chim yến của Lệ Thu: Chênh vênh vách đá ngàn khơi, Mẹ xây tổ giữa một trời sóng trao. Cho con biết tự dạt dào. Hiên ngang từ phía ban đầu loài chim. À ơi... đôi cánh non mềm. Ngủ đi, hãy ngủ bình yên- ngoan nào. ngủ trong tiếng biển rì rào.Đủ lông mai sẽ bay vào trời xanh..
Trước đây đúng là tổ yến chỉ được khai thác trên các hòn đảo với sự khai thác rất vất vả và nguy hiểm khi phải trèo trên các thang tre thô sơ để thu lượm tổ. Lần này về Quy Nhơn tôi thật sự thú vị khi thấy việc nuôi chim yến quá đơn giản và với nguồn thu nhập thật lớn. Tôi làm quen với gia đình một chàng trai sinh năm 1976, đẹp trai và rất nhiệt tình. Đó là Nguyễn Văn Bình, người đã làm quen với chim yến trong suốt 25 năm qua.
Bình có cơ sở nuôi chim yến ở số nhà 9 đường Nguyễn Hiệp, thị trấn Tuy Phước, cách thành phố Quy Nhơn khoảng 15 km. Ban đầu Bình vất vả suốt hơn 15 năm trong việc khai thác tổ yến với chức năng một công nhân của Công ty Yến sào Bình Định. Khi đã biết rõ đời sống của loài chim lạ lùng với sản phẩm quý giá này từ năm 2015 Bình bắt đầu đứng ra tự lập công ty để nuôi chim yến trong nhà. Buổi đầu Bình chỉ có vẻn vẹn 40 triệu, anh mạnh dạn vay Ngân hàng 195 triệu đồng và được họ hàng,bạn bè hỗ trợ cho vay không lãi thêm 110 triệu nữa. Anh xây ngôi nhà nuôi chim yến 1 tầng cách biển 8 km với diện tích chỉ có 50 m2.
Dàn âm thanh dùng để thu hút chim yến. Ảnh: GS Nguyễn Lân Dũng.
Đây là nơi chưa hề bao giờ thấy chim yến bay đến. Học tập kinh nghiệm Indonesia về dùng âm thanh thu hút chim yến, Bình đã tìm được những đĩa CD thích hợp nhất và cho phát qua ampli với những loa mắc trên mái nhà. Trong nhà Bình cho thiết kế trên trần những thanh gỗ dài để làm nơi cho yến tạo tổ . Tiếng chim yến còn qua những loa nhỏ phát ngay trong nhà nuôi để hấp dẫn chim yến. Điều quan trọng về kỹ thuật là phải lắp thiết bị để khống chế được độ ẩm của không khí luôn giữ trong khoảng 280C và thiết bị nhằm tạo độ ẩm không khí trên dưới 80%. Những đĩa CD phát tiếng hót chim yến hiện đã in ra khá nhiều để cung cấp cho những ai thích nuôi chim yến.
Qua một năm đã thấy 14 cặp chim yến bay về lập tổ. Chim yến là loài thật thủy chung. Từng cặp, từng cặp luôn bay với nhau. Cùng dùng nước bọt để gây dựng nên những tổ trông như những chiếc thuyền nhỏ. Chim cái đẻ hai trứng và hai chim thay nhau ấp để trứng nở thành hai chim yến nhỏ. Chúng kiếm mồi về nuôi hai con của mình cho tới khi chim con đủ sung sức thì lại cùng chim mẹ bay đi kiếm mồi. Đấy là lúc nhà doanh nghiệp thuê người cạo tổ yến ra để làm sạch. Bình thường xuyên gọi sinh viên giúp đỡ khâu này vì đó là những chàng trai cô gái trẻ , mắt tinh và đủ sức gỡ từng chiếc lông nhỏ dính trên tổ yến. Khâu này hết sức quan trọng để đảm bảo chất lượng của sản phẩm.
Các thiết bị dùng trong nuôi yến
Một kỹ thuật quan trọng khác là sấy tổ yến chỉ được phép bằng quạt gió không được dùng cách sấy nóng như nhiều nơi khác thường dùng. Đây là khâu rất quan trọng để nâng cao chất lượng sản phẩm.Thật thú vị khi từng đôi chim yến bay về tổ và chúng lại bắt đầu cần cù nhả nước bọt xây tổ mới để đẻ trứng, ấp trứng, nuôi con. Đàn chim yến trong ngôi nhà vào mỗi chiều bay lượn thật trông thật rộn ràng, vui mắt. Chim yến tự túc hoàn toàn dinh dưỡng để cần cù xây nên những chiếc tổ mà từ xa xưa con người đã biết là giàu chất dinh dưỡng và phong phú các chất hoạt động sinh học có lợi cho sức khỏe.
Chim yến bay về làm tổ
Bình không chỉ lo làm giàu cho mình mà còn thành lập Công ty trách nhiệm Yến sào Tân An Bình Định để tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động trẻ. Số lao động này chủ yếu được học nghề thành thạo và sẵn sàng lên đường giúp xây dựng các hộ gia đình muốn nuôi chim yến . Vấn đề chỉ cần có một căn nhà, còn mọi trang thiết bị, cách lắp đặt, xây dựng vách gỗ cho yến làm tổ , cách thu hút yến về và cả kỹ thuật thu tổ yến đều được cán bộ Công ty tận tình hướng dẫn và bảo hành.
Sản phẩm của công ty Yến sào Tân An
Thời gian chưa lâu mà Công ty của Bình đã giúp được 70 hộ gia đình ở Bình Định, Quảng Nam, 2 hộ ở thành phố Hồ Chí Minh, hai hộ ở Kiên Giang và hai hộ ở mãi tận Thanh Hóa. Ngày càng có nhiều hộ mong muốn được hỗ trợ sau khi đọc được thông tin về Công ty qua trang web và liên hệ trực tiếp với Bình qua điện thoại .
Giá yến sào Tân An không hề rẻ nhưng người mua vẫn thích mua vì tin tưởng có sự giám sát của các cơ quan chức năng là hoàn toàn thiên nhiên, không hề có bất kỳ một sự bổ sung , chế biến gì khác. Hiện nay giá loại I (100g) là 5-5,5 triệu đồng (có 8- 10 tổ), loại II (11-12 tổ nhỏ hơn) giá 4,5 triệu đồng, loại III (13 tổ) giá 4 triệu đồng. Các đại lý không cần bỏ tiền mua trước mà được chia theo phần trăm tiền bán (ở gần là 10-15%, ở xa là 20%).
Thậm chí cá nhân nào muốn mua số lượng nhỏ cũng có thể đặt mua qua e-mail và thanh toán tiền qua ngân hàng (miễn cả cước phí vận chuyển hàng). Vào Siêu thị Big C ở Quy Nhơn tôi thấy gian hàng của Công ty này hoành tráng quá, tôi hỏi Bình về thu nhập cụ thể của bản thân cơ sở nuôi chim yến tại nhà của Bình. Bình tâm sự: Năm đầu tiên chưa thu được gì, năm thứ hai đủ tiền trả điện nước và lương cho bác bảo vệ, năm thứ ba trả được 30% nợ nần, năm thứ tư trả hết mọi tiền vay và bắt đầu có 1 tỷ đồng tiền lãi. Tiền lãi cứ tăng dần theo từng năm và năm ngoái đã thu được 4 tỷ đồng. Bình dùng số tiền này xây dựng cơ sở nuôi mới rộng 40m2 .
Bình biên soạn sách hướng dẫn các phương pháp chế biến yến sào để cung cấp kèm theo sản phẩm. Đó là cách làm sạch, cách bảo quản, cách ngâm nở, cách chưng với đường phèn, cách nấu chè với hạt sen, cách chưng sữa trứng, cách tiềm gà ác, cách hầm giò heo, cách nấu súp, nấu cháo... Với người già, người gầy yếu, phụ nữ sinh con và cả trẻ em yến sào thật là một món quà quý lấy lộc từ thiên nhiên.
Nếu ngày càng nhiều gia đình nuôi chim yến thì trong tương lai không xa yến sào Việt Nam đâu có thua kém mặt hàng xuất khẩu đang nổi tiếng của Indonesia. Chúng ta biết rằng là món cao lương mỹ vị của các quốc gia Đông Á như Nhật Bản, Triều Tiên, Trung Quốc, Việt Nam và nhiều quốc gia khác. Ở Việt Nam, yến sào được xếp vào hàng Bát Trân (tám món ăn cao lương mĩ vị). Món súp yến sào được mệnh danh là "món trứng cá caviar của phương Đông". Món yến sào đã được người Trung Hoa tiêu thụ từ cách đây 400 năm.Yến sào là một trong những món ăn đắt đỏ nhất, ở Hongkong giá của một bát canh yến sào đắt tới khoảng 60 USD.