(CATP) Viện KSND Tối cao vừa hoàn tất cáo trạng truy tố 33 bị can vụ khai thác 3,1 triệu tấn than trái phép, thu lợi bất chính hơn 151 tỷ đồng. Trong đó có nhiều cựu lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên trong vụ án "vi phạm quy định về khai thác tài nguyên, mua bán trái phép vật liệu nổ, sử dụng trái phép vật liệu nổ, mua bán trái phép hóa đơn, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại mỏ than Minh Tiến.
Lập nhiều công ty để… mua bán hóa đơn
Trong số các bị can có cựu Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Thái Nguyên Nguyễn Ngô Quyết cùng 2 cựu Trưởng phòng Kỹ thuật an toàn môi trường là Nguyễn Văn Phong và Đỗ Huy Cương bị truy tố tội "lợi dụng chức vụ trong khi thi hành công vụ”. Các bị can: Nguyễn Thanh Tuấn (cựu Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên); Nguyễn Thế Giang (cựu Phó Giám đốc Sở); Lại Trung Hiếu (Phó Trưởng phòng Khoáng sản, Sở TN&MT); Cao Sỹ Linh (chuyên viên Phòng Khoáng sản) bị truy tố tội "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng". Còn "bà trùm" Châu Thị Mỹ Linh (Giám đốc Công ty CP Yên Phước) bị truy tố về các tội "vi phạm quy định về khai thác tài nguyên và mua bán trái phép vật liệu nổ".
Theo cáo trạng, Công ty CP Yên Phước (Công ty Yên Phước) vốn điều lệ 100 tỷ đồng, người đại diện pháp luật, Tổng giám đốc là bà Châu Thị Mỹ Linh, được UBND tỉnh Thái Nguyên cấp giấy chứng nhận đầu tư và giấy phép khai thác khoáng sản. Tháng 3/2019, Công ty Đông Bắc Hải Dương và bà Châu Thị Mỹ Linh thỏa thuận việc khai thác than tại mỏ than Minh Tiến (huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên). Theo đó, Công ty Đông Bắc Hải Dương mua toàn bộ số than Công ty Yên Phước đã khai thác còn tồn tại ở mỏ với giá 9,95 tỷ đồng.
Công ty Đông Bắc Hải Dương trực tiếp khai thác than tại mỏ với công suất tối thiểu 400.000 tấn than/năm (gấp 47,05 lần trữ lượng được cấp phép). Công ty Đông Bắc Hải Dương phải trả lợi nhuận cho Công ty Yên Phước theo tấn sản phẩm khai thác là 150.000 đồng/tấn than, 90.000 đồng/tấn bã sàng, 50.000 đồng/m3 đá đen. Để tiêu thụ số than khai thác trái phép tại mỏ than Minh Tiến, Công ty Đông Bắc Hải Dương đã hợp thức hóa đầu vào bằng cách mua hóa đơn giá trị gia tăng của các doanh nghiệp.
Theo kết quả điều tra, từ năm 2017 - 2020, Công ty Đông Bắc Hải Dương sử dụng 6 nhóm pháp nhân trên để ký hợp đồng mua bán than, mua hóa đơn... của 11 công ty tại Hải Phòng và Nam Định. Trong đó có nhóm 5 công ty tại Hải Phòng do Lã Xuân Hữu (Giám đốc công ty TNHH in Quảng cáo và Thương mại Xuân Phúc) điều hành đã ký 9 hợp đồng và 4 phụ lục hợp đồng, xuất bán 315 hóa đơn có nội dung xuất bán mặt hàng than các loại, dầu diezel, dịch vụ bốc xúc với giá trị hơn 1.097 tỷ đồng.
Mỏ than Minh Tiến
Còn nhóm 6 công ty tại Nam Định do Trần Ngọc Hán (Giám đốc công ty TNHH MTV thương mại Khoáng sản Thống nhất) điều hành ký 7 hợp đồng, xuất bán 80 hóa đơn mặt hàng than với giá trị gồm thuế VAT là hơn 531 tỷ đồng. CQĐT xác định, từ năm 2017 - 2020, nhóm của Hữu thu lợi bất chính hơn 30,4 tỷ đồng; nhóm của Hán thu hơn 19,3 tỷ đồng.
Ngoài ra, Công ty Đông Bắc Hải Dương còn mua than của nhiều đơn vị, cá nhân không có hóa đơn, chứng từ và nhập khẩu than không có nguồn gốc rồi sàng tuyển, phối trộn các nguồn than này thành than thành phẩm bán cho khách hàng, trong đó có Nhà máy nhiệt điện Anh Khánh (Thái Nguyên), Nhà máy nhiệt điện Phúc Thành (Hải Dương), Nhà máy nhiệt điện Thăng Long (Quảng Ninh).
Trong số 33 bị can, có 2 anh em song sinh Bùi Hữu Thanh và Bùi Hữu Giang (SN 1988, trú thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh), là đại gia có tiếng đất Quảng Ninh trong lĩnh vực than lậu và trong giới chơi lan đột biến. Cả hai nổi danh vì sở hữu vườn lan đột biến rộng hàng nghìn mét vuông ở Đông Triều (Quảng Ninh) và thương vụ giao dịch lan đột biến trị giá 250 tỷ đồng vào tháng 3/2021. Đồng thời, nổi danh vì sở hữu căn biệt thự triệu đô và dàn siêu xe hàng chục tỷ đồng, trong đó có chiếc Rolls Royce Cullian trị giá 29 tỷ đồng.
Hàng loạt cán bộ liên quan
Cáo trạng cho rằng, "bà trùm" Châu Thị Mỹ Linh đã chỉ đạo khai thác, thỏa thuận, thống nhất ký hợp đồng dịch vụ, chuyển nhượng trái pháp luật để Công ty Đông Bắc Hải Dương khai thác trái phép than tại mỏ này với tổng khối lượng hơn 3,1 triệu tấn than và khoáng sản đi kèm. Con số này gấp 23,4 lần tổng sản lượng được cấp phép của thời hạn 18 năm, vượt quá tổng sản lượng khai thác cấp phép là hơn 3 triệu tấn, vượt quá trữ lượng tính theo công suất khai thác năm (hơn 27 ngàn tấn), gấp 115,42 lần công suất được cấp phép tính thời gian 39 tháng khai thác. Số than và khoáng sản đi kèm đã tiêu thụ được xác định là hơn 1,1 triệu tấn than, hơn 330.000m3 bã sàng và hơn 95.000m3 đá đen, với tổng trị giá hơn 174 tỷ đồng, thu lợi bất chính hơn 151 tỷ đồng.
Để xảy ra việc khai thác trái phép than tại mỏ than Minh Tiến của Công ty Yên Phước trong thời gian dài, với số lượng rất lớn, gây thất thoát về tài nguyên, khoáng sản của Nhà nước có trách nhiệm của các cá nhân tại Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên trong việc thẩm định, cấp phép khai thác khoáng sản và thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản đối với Công ty Yên Phước. Ngoài ra, Công ty Yên Phước được Sở Công Thương Thái Nguyên cấp phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp để khai thác than tại mỏ than Minh Tiến, với khối lượng hơn 12.000kg/năm.
Lợi dụng việc này, từ tháng 10/2018 đến tháng 8/2021, bà Châu Thị Mỹ Linh đã chỉ đạo mua thuốc nổ và kíp nổ của Công ty Micco, sau đó chỉ đạo nhân viên bán trái phép thuốc nổ, kíp nổ nhưng được hợp thức bằng các hộ chiếu nổ mìn khai thác tại Khu B để che giấu cơ quan chức năng. Ông Nguyễn Ngô Quyết với nhiệm vụ, quyền hạn của người có thẩm quyền quyết định; các ông Nguyễn Văn Phong, Đỗ Huy Cương với nhiệm vụ, quyền hạn của người đề xuất, vì động cơ, mục đích tạo điều kiện cho doanh nghiệp, đã thẩm định, đồng ý và quyết định cấp Giấy phép sử dụng vật liệu nổ cho Công ty Yên Phước vượt hơn 9.000kg/năm, trái quy định của pháp luật.
Các bị can trên còn để Công ty Yên Phước sử dụng bán trái phép hơn 9.000kg thuốc nổ và hơn 40.000 kíp nổ, thu lợi bất chính hơn 3 tỷ đồng.