Nhiều thách thức
Công nghệ blockchain (như một cuốn sổ ghi lại tất cả các giao dịch xảy ra trong hệ thống, không thể làm giả, bảo mật dữ liệu, minh bạch, hợp đồng thông minh...) phát triển nhanh chóng mang lại những cơ hội tăng trưởng đột phá cho ngành tài chính. Bên cạnh đó cũng đặt ra thách thức mới cho nhiệm vụ phòng, chống "rửa tiền" thông qua các giao dịch tiền mã hóa.
Hội nghị có sự phối hợp của NHNN chi nhánh TPHCM, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam và Hiệp hội Blockchain Việt Nam. Trước đó, sự kiện tương tự đã diễn ra tại trụ sở NHNN tại Hà Nội (ngày 20/9/2023) với sự tham dự của lãnh đạo Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, đại diện một số ủy ban khác của Quốc hội, Văn phòng Chính phủ, NHNN, Bộ Công an, Viện kiểm sát nhân dân Tối cao và các bộ ngành, đơn vị liên quan.
"Rửa tiền" là hành vi hợp pháp hóa các tài sản do phạm tội mà có. Đặc biệt, "rửa tiền" thường liên quan đến các hoạt động xuyên biên giới do các tội phạm có tổ chức quy mô lớn thực hiện (như việc buôn bán vũ khí bất hợp pháp, tài trợ khủng bố, buôn người, tham ô, giao dịch nội gián, đánh bạc hay các đường dây mại dâm…). Mỗi năm tổng giá trị hoạt động "rửa tiền" trên toàn cầu có thể ngang bằng ở mức 2-5% GDP toàn thế giới (tương đương 2.000 - 5.000 tỷ USD), và trên thực tế sẽ còn nhiều hơn. Vì vậy, từ rất sớm, các quốc gia trên thế giới, bao gồm Việt Nam đã quan tâm đến công tác phòng chống "rửa tiền" và xác định đây là lĩnh vực cần được ưu tiên.
Nội dung Hội nghị nhằm triển khai các quy định của pháp luật về phòng chống "rửa tiền" đến các hội viên, đồng thời khuyến cáo nguy cơ "rửa tiền" trong các giao dịch tiền mã hóa, tài sản số, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng cùng với sự chuyển đổi số mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, hành lang pháp lý chưa đầy đủ, các tổ chức tội phạm sử dụng nhiều phương thức tinh vi để "rửa tiền", nhất là đối với các giao dịch tiền mã hóa.
Hội nghị đưa ra 3 khuyến nghị nhằm tăng cường hiệu quả công tác phòng, chống "rửa tiền" trong giao dịch tài sản số trên một số điểm như "Nhận diện tài sản số là một loại tài sản mà Bộ Luật dân sự đã công nhận. Các định chế tài chính cần xây dựng Quy trình và kiểm soát tuân thủ đối với các hoạt động về chống "rửa tiền" liên quan tới tài sản số đối với các giao dịch qua tài khoản cá nhân. Chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao trên nguyên tắc hội tụ đầy đủ các lĩnh vực kinh tế, công nghệ và luật".
Ông Trần Việt Hùng (Cố vấn cấp cao Hiệp hội Blockchain Việt Nam)
Thông qua Hội nghị, Hiệp hội Blockchain Việt Nam cùng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cam kết thúc đẩy các nguyên tắc quản trị và tuân thủ theo thông lệ quốc tế từ các tiêu chuẩn cao nhất của Basel cũng như quy định của Luật Phòng, chống "rửa tiền" số 14/2022/QH-15, quy tắc chống "rửa tiền" AML/CFT của FAFT cũng như các tổ chức quốc tế; đồng thời cam kết sẽ hỗ trợ các định chế tài chính nhằm chia sẻ kinh nghiệm, thúc đẩy hợp tác và phát triển trong các lĩnh vực trên.
Nhận diện tội phạm mới
Tại Hội nghị, ông Nguyễn Quốc Hùng (Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam) cho biết, quá trình xây dựng Luật, Nghị định và Thông tư, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam luôn phối hợp chặt chẽ với đơn vị soạn thảo, đặc biệt là Cục Phòng, chống "rửa tiền" NHNN để tham gia góp ý, tổ chức hội thảo, tọa đàm với sự tham gia của các chuyên gia kinh tế trong nước và quốc tế. Nhiều tổ chức quốc tế đã phối hợp với Hiệp hội Ngân hàng tổ chức tọa đàm, hội thảo với nhiều nội dung liên quan đến phòng, chống "rửa tiền".
Đặc biệt, các tổ chức tín dụng (TCTD), doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân rất quan tâm, vì vậy có buổi hội thảo cả trực tiếp và trực tuyến lên đến hơn 1.000 người tham dự. Điều này chứng tỏ các TCTD, các doanh nghiệp và cá nhân quan tâm đến phòng, chống "rửa tiền". Trên cơ sở đó, Hiệp hội Ngân hàng đã tổng hợp ý kiến góp ý về dự thảo Luật, Nghị định, Thông tư về phòng, chống "rửa tiền". Nhiều ý kiến được tiếp thu và sửa đổi. Do vậy, Luật, Nghị định, Thông tư được ban hành với nhiều nội dung phù hợp với thực tiễn để các tổ chức, cá nhân liên quan thực thi có hiệu quả.
Ông Nguyễn Quốc Hùng (Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam)
Mới đây, Hiệp hội Ngân hàng phối hợp với Cục Phòng, chống "rửa tiền" tổ chức hội thảo với chủ đề "Rủi ro tội phạm tài chính/"rửa tiền" mà các tổ chức tín dụng đối mặt và chia sẻ giải pháp, kinh nghiệm triển khai". Hội thảo đưa ra những hành vi gian lận, "rửa tiền", khó khăn của ngành ngân hàng, các TCTD trong phòng, chống "rửa tiền" và đề xuất các giải pháp phát huy hiệu quả cao nhất trong việc phòng và chống "rửa tiền" trên cơ sở tuân thủ theo qui định pháp luật được ban hành và theo thông lệ quốc tế.
Như vậy có thể thấy trước, trong, sau khi ban hành Luật, Nghị định Thông tư về phòng, chống "rửa tiền", Hiệp hội Ngân hàng, các TCTD , NHNN đã trao đổi thảo luận, toạ đàm, góp ý dưới nhiều hình thức với mục đích các qui định pháp luật ban hành được thực thi một cách hiệu quả nhất. Cũng theo ông Nguyễn Quốc Hùng, trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng trên trường quốc tế cùng với sự bùng nổ công nghệ thông tin, bên cạnh những thành tựu đạt được, chúng ta phải đối diện với nhiều hình thức, phương thức, thủ đoạn của tội phạm để thực hiện hành vi "rửa tiền" ngày càng tinh vi, phức tạp nhất là đối với lĩnh vực tiền kỹ thuật số, tiền ảo (tiền mã hóa) nơi mà hành lang pháp lý chưa hoàn thiện đầy đủ.
Những năm gần đây, tiền mã hóa được sử dụng để thanh toán song không loại trừ có cả hành vi "rửa tiền" thông qua giao dịch loại tiền này? Làm rõ tiền mã hóa là gì, quy định pháp luật về loại tiền này như thế nào, nước ta chưa công nhận tiền mã hóa song trên thực tế vẫn diễn ra các giao dịch, vậy phòng chống "rửa tiền" như thế nào đối với loại tiền này? Cần kiến nghị các cơ quan quản lý nhằm hoàn thiện qui định pháp luật nào để hạn chế ngăn chặn được hành vi phạm tội? Các TCTD cần những chuẩn bị về nhân sự và trang bị kiến thức pháp luật nào để phòng, chống "rửa tiền" có hiệu quả khi phải đối mặt với tội phạm mới...
Thảo luận tại Hội nghị
Hội nghị bàn luận các vấn đề đặt ra và cũng là cơ hội để các cơ quan quản lý, các TCTD, các tổ chức quốc tế, các chuyên gia trao đổi và cập nhật nhiều thông tin hữu ích, các diễn giả và đại biểu tích cực thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm để triển khai hoạt động phòng, chống "rửa tiền" hiệu quả. Ông Trần Việt Hùng (Cố vấn cấp cao Hiệp hội Blockchain Việt Nam) cho biết, ngành công nghệ chuỗi khối (Blockchain) đã mở ra một kỷ nguyên mới về công nghệ và đến nay được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực, từ tài chính ngân hàng, thương mại điện tử, bảo hiểm, đến lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, ngành thể thao giải trí và nhiều ngành dịch vụ khác.
Công nghệ blockchain đã có sức ảnh hưởng và tác động sâu rộng đến nhiều lĩnh vực kinh tế, xã hội như vậy, chính là do các tính năng quan trọng như tính bảo mật và quyền riêng tư. Tuy nhiên, sự tăng trưởng mạnh mẽ này không chỉ mang lại những lợi ích đặc biệt về kinh tế, xã hội mà còn tạo ra các tồn tại vô hình và thách thức trong công tác quản lý, đặc biệt đối với các hoạt động "rửa tiền" xuyên biên giới.